‘Zes op de tien jongeren zijn bereid geldezel te zijn’

Ondanks bewustmakingscampagnes blijven jongeren in België een willig doelwit voor criminelen die op zoek zijn naar geldezels. Bijna de helft heeft nog nooit van het woord gehoord. Die onwetendheid maakt jongeren extra kwetsbaar.

Een geldezel is iemand die zijn of haar bankrekening, bankkaart en/of pincode ter beschikking stelt aan criminelen. Dat kan met opzet gebeuren, maar ook onbewust door misleiding. Criminelen gebruiken de rekening van een geldezel om illegaal verkregen geld, bijvoorbeeld door phishing, door te sluizen naar een of meer andere rekeningen, of het geld af te halen via een cashautomaat. Daardoor blijven de echte fraudeurs vaak buiten schot, terwijl de geldezels met de gevolgen en de juridische risico’s achterblijven.

“Die jongeren worden vaak benaderd met beloftes van snelle en makkelijke verdiensten via sociale media als Instagram, TikTok of Snapchat, maar ook via e-mail of zelfs fysiek, bijvoorbeeld aan schoolpoorten, stations of in uitgaansbuurten”, verduidelijkt Isabelle Marchand, de woordvoerder van Febelfin, de Belgische federatie van de financiële sector. “Het zijn meestal kwetsbare jongeren die door aantrekkelijke beloftes van snel geld in de val trappen.” Uit onderzoek dat Indiville in opdracht van Febelfin uitvoerde, blijkt dat meer dan zes op de tien jongeren in België zouden ingaan op een aanbod om als geldezel te fungeren in ruil voor een financiële vergoeding.

Strafrechtelijke en financiële gevolgen

Nauwelijks een kwart van de 16- tot 30-jarigen begrijpt wat een geldezel is. Bijna de helft heeft zelfs nog nooit van de term gehoord. Die onwetendheid maakt jongeren extra kwetsbaar. “Jongeren worden gerustgesteld door de criminelen, die hen voorhouden dat er geen gevolgen zullen zijn”, zegt Isabelle Marchand. “Maar het tegendeel is waar. Het optreden als geldezel kan zware strafrechtelijke gevolgen hebben.” Fungeren als geldezel wordt juridisch beschouwd als medewerking aan fraude en witwassen. Daarmee riskeert een geldezel hoge boetes, een strafblad en zelfs een gevangenisstraf.

De slachtoffers van de fraude kunnen een schadevergoeding van de geldezels eisen. En er zijn nog bijkomende financiële risico’s. Isabelle Marchand: “Banken kunnen aan veroordeelde geldezels financiële diensten weigeren, zoals het toestaan van een lening en zelfs het openen van een nieuwe rekening.” Er zijn ook praktische gevolgen: criminelen hebben vaak volledige toegang tot de bankrekening van geldezels. Jongeren lopen niet alleen het risico dat ze de beloofde vergoeding mislopen, maar ook dat hun rekening wordt leeggeplunderd.

De zin van bewustmaking

Febelfin blijft inzetten op bewustwording, vooral bij jongeren. Zo lanceerde het vorig jaar campagnes op sociale media en interactieve workshops in scholen, en worden er gerichte lespakketten ter beschikking gesteld. Een van de recente initiatieven is de website MoreMoney.be, waar jongeren meer kunnen leren over de risico’s en de valkuilen van geldezels. Febelfin biedt ook brochures aan, zowel voor jongeren als hun begeleiders, met praktische tips om die vorm van fraude te voorkomen.

“We willen jongeren laten inzien dat snel geld verdienen meestal te mooi is om waar te zijn”, zegt Isabelle Marchand. “Ze moeten leren dat de gevolgen niet alleen financieel, maar ook juridisch en persoonlijk zwaar kunnen zijn.”

Trend en vooruitblik

Het onderzoek toont aan dat 3 procent van de Belgen al eens benaderd is om als geldezel te fungeren, en dat 39 procent daarvan op het aanbod is ingegaan. Onder jongeren van 16 tot 30 jaar is dat percentage zoals zelfs 61 procent. Hoewel dat een daling is tegenover de 77 procent van 2023, blijven die cijfers alarmerend hoog. “Dat het aantal jongeren dat zou ingaan op zulke aanbiedingen daalt, toont aan dat bewustmaking effect heeft”, besluit Isabelle Marchand.

Febelfin blijft zich dan ook de komende jaren inzetten om die cijfers verder naar beneden te krijgen. “Door jongeren te informeren en weerbaarder te maken, hopen we criminelen een stap voor te blijven”, zegt Isabelle Marchand. “In de praktijk zien we dat het vaak de geldezel is die gevat en gestraft wordt, terwijl de echte fraudeurs buten schot blijven. Zonder geldezels zouden fraudeurs geen toegang hebben tot gestolen geld.”