‘Waarom vertellen we elkaar niet gewoon hoeveel we verdienen?’

‘Op veel werkvloeren is loontransparantie nog altijd taboe, maar tegelijk hebben veel werknemers frustraties over loonongelijkheid. Meer transparantie zou niet slecht zijn.’ Dat zegt Mirabel Hoys, Manager Sourcing en Outsourcing bij HR-specialist Attentia.

Hoewel het in België nog altijd taboe is aan een collega te vragen hoeveel hij verdient, is volledige loontransparantie in veel landen, zoals de Verenigde Staten, al lang ingeburgerd. Dat is best een goede zaak, niet alleen voor de medewerkers, maar ook voor het bedrijfsresultaat. De vraag is: hoever ga je in die transparantie?

Hoewel ik niet pleit voor het open en bloot afficheren van de loonbriefjes, tenzij daar in de organisatie een breed draagvlak voor is, ben ik wel pro transparantie over lonen. En daarmee bedoel ik in eerste instantie: een werkgever moet aan een werknemer perfect kunnen uitleggen waarom zijn verloning is wat die is.

Want niet alleen de grootte van de verloning is belangrijk, maar ook het gevoel bij de medewerker dat de verloning fair is. Een consequente en rationele verloning zal enkel bijdragen tot de motivatie en het engagement van medewerkers, als zij het loonbeleid van de organisatie ook echt kennen, kunnen raadplegen en waarderen.

Het verloningssysteem in België is complex en op onze loonbrief staat niet alles. Werkgevers doen er goed aan hun medewerkers regelmatig inzicht te geven in alle looncomponenten, te tonen aan hun medewerkers wat ze allemaal krijgen en wat daar de impact van is. Neem de groepsverzekering. Hoeveel werknemers weten hoeveel ze daarvoor betalen, hoeveel dat hun werkgever kost en hoeveel hen dat uiteindelijk zal opleveren? Duidelijk communiceren over de total rewards vraagt tijd en energie van bedrijven, maar het loont wel, zowel in de war for talent als voor de motivatie van de medewerkers.

Loonkloof

Transparantie is niet alleen aan te bevelen voor de motivatie van de medewerkers, het kan ook helpen om onrechtvaardige situaties uit de wereld te helpen. De loonkloof tussen mannen en vrouwen is bijvoorbeeld nog altijd niet overal weggewerkt, al doet België het zeker niet slecht. De inkomensongelijkheid in ons land is bij de laagste ter wereld.

Maar transparantie kan er ook voor zorgen dat de loonspanning, die ontstaat door het koppelen van verloning aan anciënniteit, verdwijnt. Het is absurd iemand veel meer te betalen dan een collega in eenzelfde functie, louter en alleen omdat die eerste persoon vele jaren langer in die functie werkt. Ervaring mag worden verloond, maar dat hoeft niet te leiden tot een lineaire link tussen loon en anciënniteit. We moeten verloning linken aan competenties, leervermogen en productiviteit. En de transparantie van de lonen kan daarin een belangrijke rol spelen.

Meer dan nettoloon

Maar wat dan met collega’s die elkaar vertellen hoeveel ze elke maand op hun rekening krijgen? Het ligt niet in onze aard, wij Belgen spreken niet graag over geld, maar het moet kunnen, als de medewerkers tenminste de complexiteit van het verloningssysteem goed begrijpen. Anders bestaat de kans dat ze appelen met peren vergelijken. Want zelfs al verdien je bruto evenveel als je collega’s, dan zul je netto niet hetzelfde verdienen. Niet alleen burgerlijke stand en kinderen hebben een impact op je nettoloon, ook factoren zoals de woonplaats.

Verloning gaat trouwens lang niet alleen over het bruto- en het nettobedrag die maandelijks op onze loonfiche staan. De meeste werknemers krijgen ook een heleboel niet-financiële voordelen, zoals een bedrijfswagen of maaltijdcheques, maar ook opleidingen, de kans om zich verder te ontwikkelen, en niet te vergeten: een aangename werkomgeving, de mogelijkheid om thuis te werken enzovoort. Als collega’s met elkaar praten over hun verloning, vergeten ze vaak een groot deel van die niet-financiële elementen. Werkgevers kunnen daarop inspelen door de juiste omkadering te bieden. Niet om hun werknemers te betuttelen, maar om te zorgen voor meer inzicht, meer begrip en meer appreciatie. Dat vraagt een inspanning van de bedrijven, maar iedereen wint uiteindelijk bij meer transparantie over de verloning.