Waarom steeds meer kunstverzamelaars hun toevlucht nemen tot een gespecialiseerde verzekering

Om hun kunstpatrimonium te beschermen nemen steeds meer verzamelaars hun toevlucht tot een gespecialiseerde verzekering. De klassieke brandpolis dekt de schaderisico’s onvoldoende.

“Vlaanderen, en bij uitbreiding België, herbergt een enorm rijk kunstpatrimonium”, weten Timothy Broos en Peter Stevens van het in Londen beursgenoteerde Hiscox, wereldwijd een van de grootste verzekeraars van kunst. “Dat patrimonium is groter dan we vermoeden, want heel wat kunst blijft verborgen. Er komen almaar meer onvermoede kunstwerken aan de oppervlakte. De negatieve fiscale implicaties die een ondoordachte vermogensplanning met zich brengt, spelen daarbij zeker een rol. Daardoor nemen almaar meer verzamelaars hun kunstwerken op in hun successieplanning. Dat vereist een exacte taxatie van de werken. Vaak blijkt dan dat de waarde veel groter is dan men vermoedde en dat de werken bijgevolg ook onvoldoende verzekerd zijn. Dat heeft de vraag naar gespecialiseerde kunstverzekeringen doen toenemen.”

“Ook de toenemende belangstelling voor kunst als beleggingsvorm wakkert de vraag naar gespecialiseerde kunstverzekeringen aan”, zegt Frédéric de Haan, managing director van de nicheverzekeraar Vander Haeghen, die gevestigd is in Brussel en in ons land samenwerkt met meer dan 700 Belgische makelaars. “Door de lage rente gaan particulieren nadrukkelijker op zoek naar andere investeringen, zoals antieke wagens en kunst, om hun vermogen te diversifiëren. Omdat kunst door het toenemende onlineaanbod toegankelijker is geworden, is het ook scherper in het vizier van een groter aantal mensen gekomen. Daarnaast kunnen verzamelaars door het toenemend thuiswerk meer aandacht besteden aan hun kunstwerken. Ze staan daardoor automatisch meer stil bij de vraag of hun werken voldoende verzekerd zijn.”

Te laag verzekerd

“Door de groei van de verkoop van kunstwerken neemt het aantal kunstpolissen inderdaad toe”, bevestigt Jan Van Hecke, kunst- en verzekeringsspecialist bij Vanbreda Risk & Benefits, dat ook kunstverzekeringen op maat aanbiedt. “Maar die groei is niet recht evenredig omdat de kunstverzekering nog niet bekend genoeg is, ondanks de inspanningen van gespecialiseerde verzekeraars en makelaars. Bovendien worden de voordelen van zulke polissen onvoldoende naar waarde geschat. Het gaat om een polis die uitgaat van het principe dat alle risico’s gedekt zijn, behalve enkele specifieke uitsluitingen zoals opzet of het slecht bewaren van kunstwerken, waardoor schade ontstaat.”

Niet-gespecialiseerde verzekeraars bieden via de brandpolis een heel beperkte dekking aan, die vaak niet goedkoper is dan de premie van de gespecialiseerde kunstverzekeraar met zijn ruime voorwaarden, stelt Van Hecke. “Bovendien heeft een klassieke brandpolis altijd een vrijstelling, wat meestal niet het geval is bij specifieke kunstpolissen. Als we kunstverzamelingen vanaf tien kunstwerken met een waarde van meer dan 100.000 euro in ogenschouw nemen, bedraagt de marktpenetratie voor kunstverzekeringen in ons land minder dan 50 procent. In de categorie tot 1 miljoen euro schat ik het aantal verzekeringspolissen niet hoger dan 33 procent.”

“Ook voor bedrijfscollecties is meer bewustmaking nodig”, merkt Van Hecke op. “Bedrijven gaan er, doorgaans nog meer dan private personen, van uit dat hun brandpolis voldoende bescherming biedt. Wat de galeries betreft, stellen we vast dat een deel niet of onvoldoende verzekerd is. Musea en andere culturele instellingen verzekeren doorgaans hun langdurige bruiklenen en de bruiklenen voor tijdelijke tentoonstellingen, maar enkel omdat de bruikleengever dat eist. De kostprijs om topwerken van een vaste collectie te verzekeren is voor sommige musea niet haalbaar meer, omdat zij niet over voldoende budgetten beschikken. Daardoor worden de topwerken soms niet of slechts gedeeltelijk verzekerd. Zo is bijvoorbeeld enkel de restauratiewaarde gedekt.”

De expert van Vanbreda wijst erop dat de overheid niet passief toekijkt. “De Vlaamse regering vaardigde een indemniteitsdecreet uit. Daarbij draagt de overheid voor een tijdelijke tentoonstelling een deel van het risico voor in bruikleen genomen kunstwerken, een private verzekeringsinstelling draagt het andere deel. Dat moet de musea toelaten de kosten van een private verzekering bij heel grote tentoonstellingen te kunnen dragen en zo topwerken voor hun tentoonstelling te kunnen verkrijgen.”

“De grootste concurrent van de kunstverzekeraar is niet verzekerd of onderverzekerd zijn”, bevestigen Timothy Broos en Peter Stevens van Hiscox.

Stevig potentieel

Die onderverzekering impliceert dat de markt van de kunstverzekeringen nog een stevig potentieel heeft, zeker naarmate de belangstelling voor tastbare beleggingen verder toeneemt. “Naar schatting bestaat al ongeveer 10 procent van het vermogen van welgestelde mensen uit juwelen, munten of oldtimers én kunst. Door de opkomst van een categorie nieuwe, kunstminnende rijken zal dat percentage tegen de achtergrond van de lage marktrente de komende jaren allicht nog verder stijgen”, voorspelt Frédéric de Haan.

“De afgelopen jaren groeiden we in België jaarlijks met 10 à 12 procent. Die groei hebben we ook voor de komende jaren voor ogen. Enerzijds verwachten we dat er de komende jaren meer verborgen kunst naar boven zal komen, anderzijds stellen we vast dat ook steeds meer jonge mensen hun weg naar de kunstwereld vinden en in kunst investeren”, weet Timothy Broos.

“Toen de galeries tijdens de covidperiode dicht waren, nam de onlineverkoop stevig toe. Er werden vrij rijke catalogi aangeboden aan kopers, die snel vertrouwd zijn geraakt met dat nieuwe type verkoop, en zeker ook jongere mensen. Sindsdien is er een trend om de veilinghuizen sneller te vertrouwen, ook omdat de kwaliteit van de foto’s van de aangeboden werken verbetert. Er wordt vandaag vaak geboden zonder dat de koper het werk persoonlijk beoordeelt, wat vroeger veel minder gebeurde”, aldus Frédéric de Haan.

Volgens een internationale studie van Hiscox maken de onlineverkopen vandaag een kwart van alle kunstverkopen uit. Terwijl ze in de eerste helft van vorig jaar 6,8 miljard dollar vertegenwoordigden, is dat vandaag al meer dan 13 miljard dollar. Bij de drie grootste veilinghuizen – Sotheby’s, Christie’s en Philips – is Sotheby’s de absolute koploper. Het prestigieuze veilinghuis neemt 65 procent van alle onlineverkopen van de drie huizen voor zijn rekening. Het gemiddelde bedrag van een onlineverkoop bedroeg bij de drie veilinghuizen vorig jaar 25.000 dollar. In 2019 was dat nog geen 9.000 dollar, leert de studie van Hiscox.

Dekking op maat

Wie als jonge verzamelaar een collectie van 50.000 euro heeft opgebouwd en die wil verzekeren, betaalt bij Hiscox een jaarlijkse premie van 219,80 euro, inclusief belastingen en kosten, via de specifieke polis Young Collections. Vanbreda Risk & Benefits hanteert een minimale jaarpremie van 250 euro, inclusief belastingen en kosten, voor een verzekerd kapitaal aan kunstvoorwerpen dat minder dan 100.000 euro bedraagt. Vander Haeghen hanteert bij een kunstcollectie van 50.000 euro een premie van 168 euro, inclusief taksen en kosten.

De verzekeraars wijzen erop dat ze verschillende types kunstpolissen op maat aanbieden. Voor de details kunt u terecht op hun websites. “Kunstverzekeringen ondervinden voorlopig weinig impact van de verharding van de verzekeringsmarkt die al enkele jaren aan de gang is, zeker als je het vergelijkt met cyber- en brandverzekeringen. Daar noteren we hogere premies en strengere onderschrijvingsvoorwaarden”, aldus Jan Van Hecke.

Toch lijkt de kans groot dat in de toekomst ook kunstverzekeringen, in het zog van andere verzekeringen, duurder worden. “Door het toenemend aantal natuurrampen stijgen de herverzekeringsrisico’s. Dat kan ook doorsijpelen in de premies van kunstverzekeringen. Daarnaast worden de vervoers- en materiaalkosten duurder. De prijs van hout is enorm gestegen en dat heeft ook de houten kisten, waarin kunstwerken vervoerd worden, duurder gemaakt. Door de internationalisering, en met name de toenemende vraag naar kunst vanuit Azië, wordt er ook meer kunst vervoerd. Maar mochten de premies stijgen, dan spreken we van een normalisering, aangezien de premies op de kunstverzekeringsmarkt de afgelopen jaren niet mee zijn geëvolueerd met de hogere premies op andere markten”, aldus Timothy Broos.