Het brandt almaar vaker op zee: verzekeraars vragen meer preventie

Het ongeval met de Fremantle Highway, het autotransportschip dat voor de Nederlandse kust in brand vloog, is geen alleenstaand geval. Brand was vorig jaar de op één na belangrijkste oorzaak van verlies van zeeschepen. De verzekeraars vragen maatregelen.

Lees verder onder de video

De Allianz Safety and Shipping Review 2023 rapporteert dat vorig jaar acht zeeschepen verloren gingen als gevolg van brand, op een totaal van 209 brandincidenten op zee. Dat zijn de hoogste cijfers in tien jaar. Daarmee is brand, na schipbreuk, de belangrijkste oorzaak voor het verlies van zeeschepen geworden.

Hoewel de verliezen in de scheepvaart met twee derde zijn gedaald (38 schepen in 2022, tegen meer dan 100 in 2013), volgen de brandincidenten die trend niet, stellen de specialisten van de verzekeraar Allianz Commercial vast. Brand komt steeds meer voor op grote containerschepen, autoschepen en roroschepen. De voorbije vijf jaar gingen er op die manier 64 schepen verloren. Brand blijkt bovendien de duurste oorzaak te zijn.

Bijna onmogelijk te blussen

“Het brandrisico op container- en autoschepen is toegenomen”, bevestigt Eric De Smet, manager Marine & Transport bij de verzekeraar Baloise. “Zo’n car-carrier kun je het beste vergelijken met een hele grote parking waar de wagens dicht bij elkaar staan. Als een elektrische wagen in het midden van zo’n schip in brand vliegt, is het bijna onmogelijk de brand te bereiken, laat staan te blussen. Daardoor is er een groot risico dat de hele lading verloren gaat.”

Catastrofale branden op grote schepen beginnen meestal bij een brandbare lading, waarna de brand zich snel verspreidt en de bestrijdingscapaciteit van de bemanning te boven gaat. De grootte en het ontwerp van grote schepen maken het opsporen en bestrijden van de brand moeilijker. Zodra de bemanning gedwongen wordt het schip te verlaten, worden de hulp- en bergingsoperaties complexer en duurder, en neemt het risico op groot of totaal verlies toe.

“Heel veel schepen zijn niet goed genoeg uitgerust”, legt Bas Van Mullem van Allianz Commercial uit. “Rookmelders en camera’s zijn niet in alle gevallen aanwezig. Maar ook de mensen aan boord zijn vaak niet goed genoeg opgeleid om een brand te blussen. Opleiding van de bemanning is belangrijk, maar ook ervoor zorgen dat alle blusmiddelen voorhanden zijn.”

‘Heel veel schepen zijn niet goed genoeg uitgerust. Rookmelders en camera’s zijn niet in alle gevallen aanwezig’

Bas Van Mullem, Allianz Commercial

Een ander probleem is een verkeerd gedeclareerde lading. Een kwart van alle ernstige incidenten aan boord van containerschepen wordt hieraan toegeschreven. Het gaat meestal om gevaarlijke goederen, zoals chemicaliën en batterijen, die niet correct aangegeven zijn. Het labelen van een vracht als gevaarlijk is immers duurder. Sommige bedrijven proberen dit te omzeilen door bijvoorbeeld vuurwerk te labelen als speelgoed of lithium-ionbatterijen als computeronderdelen.

Het probleem van batterijen

Die lithium-ionbatterijen hebben de voorbije jaren verschillende incidenten veroorzaakt, en nu weer op de Fremantle Highway. Zulke accu’s kunnen worden vervoerd als lading, of als onderdeel van elektrische voertuigen. Er ontstaat een brandrisico als de accu’s worden gebruikt tijdens het vervoer, of als ze defect, onjuist of beschadigd worden opgeslagen of behandeld.

“Men zegt dat het risico dat een elektrisch voertuig in brand vliegt niet groter is dan bij een klassieke wagen”, zegt Eric De Smet van Baloise. “Maar het probleem is de accumulatie van wagens aan boord van grotere schepen, en het feit dat die moeilijk te blussen zijn. Enerzijds omdat die schepen enorme open dekken hebben zonder tussenschotten. Bij bluswerkzaamheden dreigt het schip daardoor te zinken of te kapseizen. Anderzijds zijn  batterijen heel moeilijk te blussen.”

‘Het probleem is de accumulatie van elektrische wagens aan boord van grotere schepen, en het feit dat die moeilijk te blussen zijn’

Eric De Smet, Baloise

Li-Ionbatterijen branden niet noodzakelijk vaker dan andere goederen, bevestigt Bas Van Mullem van Allianz Commercial. Maar als ze ontbranden, zijn ze moeilijker te blussen, omdat ze heviger kunnen branden en uren of dagen nadat ze gedoofd zijn spontaan weer kunnen ontbranden. Bovendien beschikken de meeste schepen niet over de geschikte brandbeveiliging, bestrijdingscapaciteit en detectiesystemen om zulkebranden op zee aan te pakken.

Nood aan preventieve maatregelen

Allianz Commercial wijst op preventieve maatregelen om het brandgevaar te beperken. Zo zouden de batterijen maar voor 30 tot 50 procent mogen opgeladen zijn om veilig vervoerd te worden. De verzekeraar pleit ook voor een uniform sanctiesysteem om ervoor te zorgen dat goederen correct gedeclareerd en gemarkeerd worden. Ten slotte zouden ook roroschepen die speciaal voor het vervoer van elektrische wagens ontworpen worden het risico op brand aanzienlijk kunnen verminderen.

“Wij verwachten dat de elektrificatie de volgende jaren doorzet”, besluit Bas Van Mullem. “Daarom moet er gewerkt worden aan methodes om elektrische wagens en batterijen veilig te vervoeren. Preventiemaatregelen worden heel belangrijk om zulke transporten verzekerbaar te houden.”

De kwaliteit van de batterij is een belangrijk element, maar er zijn meer maatregelen mogelijk: “Zorg in ieder geval dat er geen beschadigde auto’s aan boord zijn. Zorg er ook voor dat een batterij niet maximaal is opgeladen, maar beperk dat tot ongeveer 30 procent. Idealiter gaan we naar schepen die speciaal ontworpen worden voor dit soort risico’s.”