Vermogen als productiefactor

Het overheidsbeslag, of het deel van het nationaal product dat door de overheid wordt besteed, blijft stijgen. Bij elke crisis neemt dat overheidsbeslag nog toe. En in betere tijden wordt het nooit afgebouwd.

Alsof een toenemend overheidsbeslag een bron van toekomstige groei en welvaart is. Het tegenovergestelde is eerder het geval. In de Westerse wereld vermindert de economische groei bij een toename van de overheidsuitgaven voorbij een kritisch niveau als bv. 40 à 45% van het BBP. In De Europese Unie bedragen die uitgaven gemiddeld een 48% van het BNP. In België is dat meer dan 54%.

Maar daar wordt zelden bij stil gestaan. In bijna alle debatten wordt groei als een extern-bepaald gegeven beschouwd. Als manna dat uit de hemel valt, ofwel een fel nagestreefde parameter die vooral kan worden bijgespijkerd door een meer expansieve fiscale en monetaire politiek. Hogere staatsuitgaven en overheidsdeficits en zeer lage rentes.

Bij een crisis zouden de belastingen op risicovolle maar groei-georiënteerde activiteiten moeten afnemen om ondernemerschap te bevorderen. De geschiedenis getuigt ondubbelzinnig dat een competitief vrije-markt systeem met ruimte voor initiatief, en dus ook voor mislukkingen, maar waar een economische rechtsorde een te grote concentratie van macht in toom houdt, de beste economische resultaten neerzet. Het bewustzijn daarvan in het huidige debat is ver zoek.

Integendeel. De nagel die uitsteekt moet worden ingeklopt. Daar lijkt het om te gaan. Voor één Coucke die met brio slaagde zijn er twintig anderen die mislukt of slechts gedeeltelijk gelukt zijn. Daarom moeten we de geslaagden niet penaliseren. We moeten ze aanmoedigen om hun succes. Risico nemen moet worden gestimuleerd, niet afgeremd. De economie en de maatschappij zullen er wel bij varen. Want om die taart te blijven herverdelen, moet ze wel eerst worden gebakken.

Bij elke crisis vergroot het overheidsbeslag . Het aantal belanghebbenden bij grotere staatsuitgaven wordt dan bij definitie altijd groter. Die trachten hun privilegies en verworven rechten te beschermen. Hoe groter die klasse en hoe groter hun privilegies, hoe minder flexibel de economie wordt, en dus hoe lager de groei en de welvaart. Niet zij, maar de allerzwaksten moeten sociaal worden beschermd. En dat gebeurt op dit ogenblik onvoldoende. En dat komt omdat die grote klasse bevoorrechten en hun opgebouwde privileges met de buit zijn gaan lopen.

Herstel van groei door bevordering van privé initiatief, in plaats van door een verhoogd overheidsbeslag, is nu des te belangrijker omdat een aantal factoren de groei in het volgende decennium extra hypothekeren.

De groei zal laag blijven

De huidige crisis werd veroorzaakt door excessieve schuldopbouw over een drietal decennia. Krediet-gefinancierde groei verschuift consumptie en groei van morgen naar vandaag . Het betekent dat de oorzaak zelf van deze crisis hoe dan ook een belangrijke bron van groeivermindering in het volgende decennium is.

Verhoogt men daar bovenop de belastingen en de staatsuitgaven, met de crisis als excuus, in plaats van de tering naar de nering te zetten, dan hypothekeert men nog eens bijkomend die toekomstige groei. Een crisis die veroorzaakt werd door excessieve kredietverlening oplossen door nieuwe lawines van schuldcreatie, is sprookjesgedrag. Dat maakt de zaken op termijn alleen maar erger. Nog recent werd het bewijs daarvan geleverd. De nog grotere schuldcreatie in het zog van de recessie van 2000-2001 zorgde voor de diepere recessie van 2008-2009.

Een derde bron van groeidaling is de veroudering van de bevolking. Ook het feit dat in het verleden onvoldoende maatregelen werden genomen om de toekomstige kosten van die vergrijzing op te vangen, zal wegen op de groei van morgen.

Wat creëert economische groei ?

Naast de toename van de actieve bevolking is de verhoging van de arbeidsproductiviteit de voornaamste bron van duurzame economische groei en welvaart. Een verhoging van de arbeidsproductiviteit is de voornaamste bron van economisch verantwoorde loonsverhogingen. Zulke loonsverhogingen houden de kost van arbeid per eenheid product constant. Ze bezwaren onze internationale competitiviteitspositie niet. En de voornaamste bron van productiviteitsstijgingen van arbeid is het kapitaal. Hoe meer kapitaal beschikbaar, hoe hoger die productiviteit. Bijkomende lasten op kapitaal, van welke aard ook, zullen dat beschikbare kapitaal verminderen. De kans dat de overheid met dat geld de groei verhoogt, is quasi onbestaande. Integendeel, de groei dreigt er door te verminderen. Een schrijnend voorbeeld daarvan is Frankrijk, het land van de huidige succesauteur over ongelijkheid.

Conclusie

Om competitief te blijven bij een ernstige loonhandicap tegenover Nederland en Duitsland, en gegeven onze grote afhankelijkheid van internationale handel, komt het er op aan zoveel mogelijk kapitaal ter beschikking van arbeid te houden, in plaats van het te gebruiken voor de vaak geldverslindende subsidie-sproeier van de overheid.

De conclusie is dan ook dat niet zozeer een taks shift van arbeid naar kapitaal aan de orde is, maar wel een vermindering van de taksen op arbeid die gefinancierd wordt met een geleidelijke, maar aangehouden, terugdringing van overbodige en/of inefficiënte overheidsuitgaven.

Of zoals de nieuwe Franse Nobelprijswinnaar voor economie onlangs zei : “Il faut un état fort mais léger, qui résiste au lobby”.

Frank Boll

Gedelegeerd bestuurder Ecofis, Adviseur Robeco