Steeds meer Belgen denken na over nalatenschap

Een ongeluk is snel gebeurd en kan ervoor zorgen dat u de gezinsfinanciën tijdelijk of permanent niet meer kunt beheren. Met een testament, een zorgvolmacht, een verklaring van voorkeur of een erfovereenkomst kunnen vooruitziende families al heel wat op voorhand regelen. Steeds meer Belgen maken er gebruik van, zeggen de notarissen.

De Federatie van het Notariaat (Fednot) houdt met zijn Familiebarometer de vinger aan de pols wat betreft het aantal regelingen zoals testamenten en zorgvolmachten die getroffen worden. “Proactief je nalatenschap regelen, kan ook conflicten vermijden en voor gemoedsrust zorgen”, menen de notarissen.

Zorgvolmacht

“De zorgvolmacht werd in september 2014 in het leven geroepen. Sindsdien werden 320.461 zorgvolmachten geregistreerd in het centraal register dat beheerd wordt door Fednot”, klinkt het. In de eerste helft van 2022 sloten maar liefst 41.000 mensen een zorgvolmacht, waarvan het overgrote deel (38.840) in Vlaanderen. Met een zorgvolmacht kunt u bepalen wie uw geldzaken moet regelen, terwijl u tijdelijk buiten strijd bent. Maar u kunt ook voor een stukje het plannen van uw successie uitbesteden, als u bijvoorbeeld weet dat u dement wordt. Vooral 65-plussers maken van dit instrument gebruik. In 2022 waren de 65-plussers goed voor ongeveer 72 procent van alle zorgvolmachten.

Hier vindt u acht tips voor het opstellen van een goede zorgvolmacht.

Verklaring van voorkeur

Als iemand onbekwaam wordt, maar er geen zorgvolmacht is, dan zal de vrederechter een bewindvoerder aanduiden en bepalen welke handelingen die moet overnemen. De vrederechter kan een familielid aanduiden of een advocaat.

Notaris Helena Verwimp legt uit: “Wie liever een vertrouweling als bewindvoerder heeft, kan een zogenaamde verklaring van voorkeur opmaken zolang hij of zij nog gezond van geest is. Net zoals bij een zorgvolmacht, kun je in een verklaring van voorkeur meerdere personen in een bepaalde volgorde aanduiden. Dat is nuttig voor het geval de aangewezen vertrouwenspersoon mocht overlijden.”

In de eerste zes maanden van 2022 werden 7.601 verklaringen van voorkeur geregistreerd. Dat zijn er 20,5 procent meer in vergelijking met dezelfde periode in 2021.

Erfovereenkomst

Deze overeenkomst deed zijn intrede samen met het nieuwe erfrecht in 2018 en maakt het mogelijk afspraken te maken in de familie over het afstaan van bepaalde rechten. Sindsdien werden al 10.164 erfovereenkomsten opgesteld. Stel dat u bijvoorbeeld een zorgenkind een extra duw in de rug wilt geven, door aan de wettelijke reserves van de andere kinderen te raken, dan hebt u een erfovereenkomst nodig. Met een globale (met de hele familie) of punctuele erfovereenkomst (met één of enkele erfgenamen) vermijdt u discussies over schenkingen uit het verleden op het moment dat de nalatenschap openvalt.

Lees hier hoe een erfovereenkomst op maat voor nieuw samengestelde gezinnen kan worden gemaakt of hoe ouders hun kinderen (gedeeltelijk) kunnen onterven.

Schenking

In de eerste zes maanden van 2022 vond een recordaantal schenkingen plaats: 21.495. Vooral de roerende schenkingen (+5,8% tegenover dezelfde periode vorig jaar) zitten in de lift, met name in Wallonië (+21,7%).

Lees meer over de verschillen tussen de regio’s inzake erf- en schenkbelasting.

Testament

Ook testamenten blijven populair. In de eerste zes maanden van 2022 werden in ons land 35.092 testamenten geregistreerd. Voor een testament hoeft u in principe niet naar de notaris. Maar als u zeker wilt zijn dat het testament niet verloren geraakt, dan kunt u eigenhandig geschreven testamenten ter registratie aan de notaris aanbieden of u kunt ook een testament laten opmaken voor de notaris, een authentiek testament. Enkel de testamenten die op de een of andere manier bij de notaris terechtkwamen, tellen mee in de statistieken.

Notaris Carol Bohyn: “Steeds meer mensen willen binnen de wettelijke mogelijkheden de controle behouden over wat met hun erfenis gebeurt. Een testament blijft daarvoor het instrument bij uitstek. Je huwelijkspartner of je kinderen hebben sowieso recht op een deel van je erfenis, die kun je niet onterven. Voor de rest ben je vrij om na te laten aan anderen. Heb je geen testament opgesteld, dan zal je erfenis worden verdeeld volgens de bestaande wetgeving.” Als u niet precies weet hoe de verdeling gebeurt zonder testament, dan kunt u een simulatie maken op wikifin.be.

Hier vindt u enkele checks voor uw testament.