Waarom de prijzen in België sneller stijgen dan in de buurlanden

Nergens in Europa stijgen de prijzen zo snel als in België. Uit een onderzoek van het Prijzenobservatorium blijkt dat iets minder dan de helft van de inflatie het resultaat is van de taxshift.

Terwijl de inflatie in ons land hoge toppen scheert, zijn de prijzen in Nederland, Frankrijk en Duitsland slechts lichtjes gestegen. Vorig jaar kwam de inflatie in België uit op 1,8 procent (geharmoniseerde indexcijfer). In 2015 was dat nog 0,6 procent. In de drie buurlanden klokte de gemiddelde inflatie in 2016 af op 0,3 procent, of 1,5 procentpunt minder dan bij ons. Volgens het Prijzenobservatorium is dat grote verschil toe te schrijven aan de prijsverhogingen van diensten, bewerkte levensmiddelen en energie.

“Iets minder dan de helft van het inflatieverschil komt op rekening van de verhoogde indirecte belastingen door de taxshift. Tegen constante btw- en accijnstarieven in België zou het inflatieverschil met de buurlanden beperkt zijn gebleven tot 0,7 procentpunt”, zegt het Prijzenobservatorium in een persbericht.

Stijging elektriciteitsprijzen

Ludovic Dobbelaere van het Federaal Planbureau heeft het over een atypisch jaar omdat een daling van olieprijzen meestal gepaard gaat met een zeer lage inflatie. “Maar dat was duidelijk niet het geval door de forse bijdrage van de elektriciteitsprijzen tot de inflatie”, klinkt het.

De dalende consumptieprijzen voor motorbrandstoffen, huisbrandolie en aardgas werden gecompenseerd door de stijgende elektriciteitsprijzen. Volgens het Prijzenobservatorium zijn de elektriciteitsprijzen gestegen van gemiddeld 11,9 procent in 2015 naar 28,3 procent in 2016. Die verhoging is vooral het gevolg van de btw-verhoging van 6 naar 21 procent sinds september 2015.

Ook de stijging van andere belastingen (vooral de bijdrage voor het Energiefonds in Vlaanderen sinds maart 2016), de afschaffing van de gratis elektriciteit in Vlaanderen (in de index sinds mei 2016) en de verhoging van de distributietarieven tussen 2015 en 2016 waren mee verantwoordelijk voor de hogere elektriciteitsprijzen. Gemiddeld werden motorbrandstoffen en huisbrandolie respectievelijk 5,3 en 17,4 procent goedkoper vorig jaar. Voor aardgas moesten we gemiddeld 11,8 procent minder betalen.

Terwijl de energieprijzen in ons land vrij stabiel zijn gebleven, zijn die in Frankrijk, Duitsland en Nederland gedaald met gemiddeld 4,5 procent. De Creg berekende dat de elektriciteitsfactuur vorig jaar gemiddeld 4,8 procent hoger lag in België dan in Nederland, Frankrijk en Duitsland. De aardgasfactuur was in vergelijking met die landen dan weer 14,1 procent goedkoper in België. De prijsverschillen van land tot land blijven echter aanzienlijk.

Tabak en alcohol duurder

Boven op de hogere elektriciteitsfactuur moesten we vorig jaar ook meer betalen voor tabak en alcohol. De federale regering heeft vorig jaar als onderdeel van de taxshift de accijnzen op alcoholhoudende dranken en tabak opgetrokken. Daardoor lagen de consumptieprijzen voor bewerkte levensmiddelen vorig jaar 3,5 procent hoger dan in 2015. In onze belangrijkste buurlanden stegen die prijzen met gemiddeld 0,4 procent. Ook de melkprijzen liggen aan de basis van de inflatie. We betaalden in 2016 respectievelijk 8,4 en 6,7 procent meer voor halfvolle en volle melk. Die sterke stijging is vooral het gevolg van het loonakkoord, dat eind mei 2016 is afgelopen. Het laatste kwartaal van 2016 zijn de melkprijzen dan ook weer stevig gedaald, maar te weinig om de stijgingen in de voorgaande kwartalen te compenseren.

Ook de prijzen voor diensten stegen sneller in ons land dan in onze buurlanden. Vorig jaar werden ze 2,2 procent duurder, terwijl de stijging in de buurlanden beperkt bleef tot 1 procent. Dat is het negende jaar op rij dat de diensten in België veel duurder worden dan in het buitenland. Die stevig prijsstijging staat op het conto van de telecombedrijven. Die hebben vorig jaar de prijzen met 4,2 procent verhoogd. Een restaurant- en cafébezoek werden in 2016 ook duurder.

Wat brengt 2017?

Minister van Economie Kris Peeters liet al weten dat hij verwacht dat de stevige prijsverschillen in de dienstensector binnenkort weer afnemen. Voor de horeca verwacht Peeters dat het verschil de komende jaren kleiner wordt, omdat de sector in een overgang zit. Voor telecom verwacht Peeters veel heil van de easy switch, die het voor de consument vanaf juli gemakkelijker moet maken om over te stappen voor bundels.

Dobbelaere verwacht dat de olieprijzen dit jaar gaan stijgen tot 56 Amerikaanse dollar en de Belgische inflatie verder oploopt tot 2,2 procent. “Dat percentage verbergt een forse positieve bijdrage van de prijzen van olieproducten tot de inflatie en het grotendeels wegvallen van de positieve bijdrage van de elektriciteitsprijzen tot de inflatie uit 2016”, zegt hij.

Waar de inflatie in februari nog afklokte op 2,97 procent, verwacht Dobbelaere dat die de komende maanden gaat dalen als gevolg van het wegvallen van de opwaartse invloed van de zogenaamde ‘Turteltaks’. “Daardoor zal de inflatie in maart lager uitkomen dan in februari”, verduidelijkt hij. “In mei zal een daling dan weer het gevolg zijn van het wegvallen van de invloed van de afschaffing van de zogenaamde ‘gratis kWh’ in Vlaanderen.”