Van staatsbon tot Fastned-obligatie: de ene obligatie is de andere niet

Het Nederlandse snellaadbedrijf Fastned verkoopt voor het eerst obligaties aan particuliere Belgische beleggers. Het is oppassen, want er zijn belangrijke verschillen met de obligaties zoals Belgen die kennen.

De voorbije week verschenen zelfs in populaire media artikels over de obligaties van Fastned. Dat heeft allicht te maken met het in het oog springende brutorendement van 6 procent, waar netto, na aftrek van kosten en belastingen, nog 4,2 procent per jaar van overblijft. De honger naar obligaties is groot. Het beste bewijs is de 22 miljard euro die de Belgische schatkist onlangs ophaalde met de verkoop van staatsbons of overheidsobligaties op de maat van kleine beleggers.

Een bedrijfsobligatie is risicovoller dan een overheidsobligatie. Bedrijven gaan nu eenmaal vaker failliet dan landen. Mogelijk kent u Fastned van de snellaadstations die her en der naast de Belgische autostrades verschijnen, met een geel vinkje als logo op het dak. Maar het is een vrij jong bedrijf dat nog alles te bewijzen heeft. De onderneming noteert sinds 21 juni 2019 op de beurs van Amsterdam. Het aandeel scheerde al hoge toppen, met begin 2021 een koers boven 100 euro, maar het moest ook door diepe dalen. Vandaag kost het nog maar 28 euro. Daar zit de gestegen rente voor iets tussen. Hoe rendabel het uitbaten van snellaadstations kan worden, moet de toekomst nog uitwijzen.

De obligaties van Fastned kunnen beleggers enkel kopen via de website van Fastned. De Belgische banken worden buitenspel gezet.

Met het standaard- of pay-as-you-gotarief kost het bij Fastned 0,69 euro per kilowattuur om de batterij van een elektrische wagen op te laden. Abonnees krijgen 30 procent korting op dat tarief, als ze 11,99 euro per maand betalen. Tegenover die vrij hoge laadkosten staat de belofte dat de eigenaars van een elektrische wagen in een kwartier tot 300 kilometer rijbereik kunnen bijtanken. De elektrische wagen is misschien wel de toekomst, maar zullen veel mensen met een elektrische wagen laden aan stations, of toch eerder thuis of op het werk? Komt er goedkopere concurrentie? Die vragen moeten nog beantwoord worden.

Fastned is een groeibelofte, die voorlopig verlieslatend is. Volgens het prospectus – zeg maar de financiële bijsluiter die vereist is voor de obligatie-uitgifte – staat een verlies van 7,4 miljoen euro op de teller over de eerste jaarhelft. Fastned verbrandt cash om zo snel mogelijk in zo veel mogelijk landen in Europa laadstations neer te poten op de beste locaties. Vandaar dat Fastned regelmatig geld moet bijtanken bij beleggers. De netto financiële schulden waren nog voor deze obligatie-uitgifte opgelopen tot 26,7 miljoen euro.

Gepersonaliseerde brieven

“Dit is de dertiende keer dat we obligaties uitgeven”, zegt een woordvoerder van Fastned. “Het is wel de eerste keer dat we Belgische beleggers aanspreken.” Het bedrijf spreekt de Belgische beleggers ook letterlijk aan, in de hoofding van een gepersonaliseerde brief op hun thuisadres, met een bijgevoegde reclamebrochure voor de obligaties. We vernamen van heel uiteenlopende mensen dat ze zo’n brief in de bus kregen, van een 81-jarige vrouw tot een 16-jarige scholier. “Die 16-jarige behoort uiteraard niet tot het doelpubliek”, benadrukt de woordvoerder. “We hebben via een Nederlandse firma tijdelijk een adressenbestand gehuurd bij de Belgische firma Kapitol. Er zitten mogelijk nog wat fouten in dat bestand.”

De Belgische financiëletoezichthouder FSMA keurde de reclame voor de verspreiding onder het Belgische publiek goed, maar niet het prospectus, waarin onder meer de risico’s voor beleggers staan opgesomd. “We hebben nog gevraagd hier en daar iets te veranderen aan de reclamebrochure”, zegt de woordvoerder van FSMA. “Het prospectus is nagekeken door onze Nederlandse collega’s. Dankzij het Europees paspoort volstaat de goedkeuring van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) voor Nederlandse bedrijven om obligaties te verkopen in andere landen in Europa.”

Niet langs de bank

Net zoals de staatsbon kunnen beleggers de obligaties rechtstreeks bij de uitgever kopen. Voor de staatsbon tekenden 234.310 mensen rechtstreeks in via het Grootboek van het Federaal Agentschap van de Schuld, goed voor 7,093 miljard euro. Via de banken schreven nog eens 400.000 mensen 14,803 miljard euro over naar het Agentschap van de Schuld. De meeste mensen passeerden dus nog altijd langs de bank.

De obligaties van Fastned kunnen beleggers enkel kopen via de website van Fastned. Het minimumbedrag voor een investering is 1.000 euro. De Belgische banken worden met andere woorden buitenspel gezet. Beleggers kunnen als betaalmethode kiezen tussen iDeal, dat enkel in Nederland wordt gebruikt, Bancontact of een overschrijving via de bank. Dat heeft voor- en nadelen.

“Op deze manier zijn wij minder afhankelijk van banken en kunnen we meer onze eigen koers varen”, klinkt het bij Fastned. Een ander voordeel is dat er geen kosten blijven plakken bij de bank. Fastned zelf rekent wel 0,25 procent emissiekosten aan, behalve voor wie meer dan 50.000 euro in de obligaties investeert.

Geen handel mogelijk

Een belangrijk nadeel is dat u niet bij de bank terecht kunt voor hulp of advies. Uw naam komt in een register met obligatiehouders bij Fastned. De obligaties komen dus ook niet op een effectenrekening bij de bank. Beleggers met een vermogen van meer dan 1 miljoen euro zullen mogelijk blij zijn dat de obligaties niet meetellen voor de berekening van de heffing van 0,15 procent op hun effectenrekeningen. Maar daar staat wel tegenover dat de obligaties ook niet bij een depotbank of custodian staan. Zo’n depotbank beheert en bewaart de effecten en staat onder toezicht van toezichthouders als de FSMA en de AFM, en vormt zo een extra bescherming tegen fraude.

In het prospectus staat dat de obligaties slechts ‘beperkt’ zullen verhandelen. In de praktijk is geen handel mogelijk, zegt ook de woordvoerder van Fastned. In theorie kunt u de obligaties verkopen voor het einde van de looptijd van vijf jaar, als u er zelf een koper voor vindt. Aangezien de obligaties niet noteren op een beurs of een ander handelsplatform en Fastned op geen enkele manier betrokken wil zijn, lijken transacties zo goed als onmogelijk. Bij obligaties of aandelen die noteren op de beurs zijn er allerlei tussenpersonen die ervoor zorgen dat koper en verkoper gelijk oversteken met het geld en de effecten.

Geen kredietscore

De kredietbeoordelaar Standard & Poor’s bevestigde zopas nog de AA-rating van België, een van de beste ratings die een land kan hebben. Ook bij alle andere ratingbureaus heeft ons land een van de beste kredietscores. Specifiek voor kortlopende obligaties, zoals de eenjarige staatsbon, heeft België zelfs de hoogst mogelijke rating. Voor de obligaties van Fastned is geen externe beoordeling van de kredietwaardigheid of solventie voorhanden waarop beleggers zich kunnen baseren.

Het is de eerste keer, voor zover wij weten, dat een beursgenoteerd bedrijf op deze manier rechtstreeks de Belgische beleggers aanspreekt. Als dit een trend zou worden bij Belgische bedrijven, zou het een gamechanger zijn, waardoor de banken heel wat commissie-inkomsten door de neus geboord zouden zien. Er zijn natuurlijk nog andere manieren om de banken te omzeilen, bijvoorbeeld door een beroep te doen op platformen voor crowdlending.

Belgische kmo’s kunnen tot 5 miljoen euro ophalen zonder een door de FSMA goedgekeurd prospectus, en tot 0,5 miljoen euro, met een maximum van 5.000 euro per investeerder, zonder melding bij de FSMA of informatienota via crowdlending. Crowdlending staat gelijk aan vele kleine leningen bij particulieren. In sommige gevallen zijn er fiscale voordelen verbonden aan crowdlending. Aangezien beleggers de obligaties van Fastned niet kunnen verkopen voor de vijf jaar om zijn, lijken ze misschien wel meer op crowdlending met alle risico’s van dien dan op obligaties zoals wij die kennen.