Spaarder, sla uw slag: banken ontketenen ongekende concurrentiestrijd om 30 miljard euro

De komende weken wordt een intense strijd om uw spaargeld uitgevochten. Financiële instellingen brengen hun wapens in stelling om minstens het geld dat een jaar geleden naar de staatsbon vloeide te recupereren. “De sector verkeert in staat van opwinding”, zegt een bankier.

Toen minister van Financiën Vincent Van Peteghem een jaar geleden de lancering van een fiscaalvriendelijke staatsbon op één jaar aankondigde, kon niemand de gevolgen inschatten. De meeste banken reageerden niet of terughoudend, en werden verrast door het succes. De staatsbon trok 21,9 miljard euro aan, geld dat vooral van de spaarrekeningen van de banken verdween.

“Die fout zullen ze geen twee keer maken”, zegt een waarnemer uit de financiële sector. “Begin september komt dat geld weer vrij, en de banken hebben zich goed voorbereid. De burger mag zich verwachten aan een ongeziene concurrentiestrijd.”

Olivier Delfosse, countrymanager van Deutsche Bank België, spreekt zelfs van ‘een soldenperiode’: “Ik verwacht dat alle banken het onderste uit de kan zullen halen, en de klanten weten dat. Zij wachten op het moment waarop de banken met hun beste aanbod uitpakken. En dat moment komt eraan. De solden gaan beginnen.”

30 miljard euro minstens

Het gaat dan ook om de grootste vervaldag in de financiële geschiedenis van ons land. Nooit eerder kwam op één dag, 4 september 2024, 22 miljard euro vrij. En de facto gaat het om een hoger bedrag. In de aanloop naar de Van Peteghem-staatsbon hebben enkele banken, om te concurreren met die bon, interessante tarieven op hun termijnrekeningen aangeboden. Een groot deel van die termijnrekeningen komt eveneens eind augustus, begin september op vervaldatum. “Ik schat dat er in die periode ongeveer 35 tot 40 miljard euro vrijkomt”, zegt Delfosse. Een andere bankier houdt het op “minstens 30 miljard euro”.

Sommige banken zullen hele scherpe voorwaarden bieden om hun aangetaste liquiditeitspositie te herstellen. Grootbanken zoals KBC, Belfius, ING en BNP Paribas Fortis zagen vorig jaar miljarden aan spaargeld wegvloeien. Zij willen dat geld terug op hun balans halen. Andere banken zien in het moment een kans om nieuwe klanten of vers geld aan te trekken.

Allemaal beklemtonen ze dat ze hun klanten een ruim gamma spaar- en beleggingsproducten aanbieden en dat ze afhankelijk van hun financiële situatie, beleggingshorizon en toekomstplannen zoeken naar de meest geschikte oplossing. Toch zien we dat individuele banken en verzekeraars, in functie van hun profiel en cliënteel, specifieke producten naar voren schuiven in de concurrentiestrijd. Een overzicht.

1. De termijnrekening

KBC en ING België zetten vooral in op de termijnrekening als strijdwapen om klanten te overtuigen. Beide banken waren in het verleden weinig transparant over de gehanteerde tarieven. Vaak moest over de voorwaarden van een termijnrekening onderhandeld worden en werd het product voorbehouden voor vermogende en rentegevoelige klanten. Nu pakken ze het proactief aan.

KBC lanceerde een zogenaamde Forward Plus-termijnrekening, die begint te lopen op 9 september maar waarop klanten op voorhand konden inschrijven. Wie voor eind juni inschreef, krijgt van KBC op een termijnrekening op zes maanden een brutorente van minimaal 3 procent op jaarbasis. Voor de termijnrekening op één jaar gaat het om 2,75 procent brutorente.

Als de OLO-rente (de rente waarop de staatsbon gebaseerd wordt) boven 3,1 procent zou uitkomen, engageert KBC zich om de rente op de termijnrekening op te trekken. Wie inschreef maar uiteindelijk in september beslist om toch geen termijnrekening te openen, moet rekening houden met een opzegvergoeding van 0,75 procent. Klanten die pas begin september voor een termijnrekening kiezen, zullen de rentevoorwaarden van dat moment aangeboden krijgen.

ING België pakt uit met een gelijkaardig aanbod. Klanten kunnen zich pre-registreren om in september een termijnrekening met een looptijd van zes of twaalf maanden te openen. De precieze tarieven worden kort voor de lancering bekendgemaakt. “Wie zich pre-registreert, ontvangt een rentepremie van 0,20 procent op jaarbasis”, vertelt Dieter Neirinck, tribe lead investments van ING België. De registratie houdt volgens hem geen enkele verplichting in: “Als klanten toch geen termijnrekening openen, worden ze niet gepenaliseerd.” De termijnrekening staat wel enkel open voor “nieuw geld” of “geld dat belegd was in de staatsbon en naar de bank overgeheveld wordt”.

“ING wil de termijnrekening democratiseren”, zegt Neirinck. “Het is de bedoeling dat klanten met enkele kliks op hun smartphone of computer de tarieven van een termijnrekening kunnen raadplegen en zo’n rekening kunnen openen. Dat kadert in de ambitie van ING om de belangrijkste spaar- en beleggingsbank van België te worden.”

Ook Deutsche Bank zet zijn termijnrekeningen in de etalage. In tegenstelling tot de meeste andere spelers is de bank zeer transparant over de geboden tarieven. Als we abstractie maken van buitenlandse onlinebanken zoals Izola en Santander biedt Deutsche Bank zowel op zes maanden als op een jaar momenteel de beste rentevoorwaarden op de Belgische markt. De enige beperking is dat er minimaal 100.000 euro moet worden gestort. Dat strookt met de strategie van de bank die zich opwerpt als een adviseur van vermogende klanten en beleggers, en niet langer mikt op de doorsnee retailklant.

2. De kasbon en obligaties van de bank

Twee andere grootbanken, Belfius en BNP Paribas Fortis, mikken vooral op de uitgifte van kasbons en obligaties om de staatsbon te counteren. De herlancering van de kasbon als financieel product was enkele maanden geleden groot nieuws. De kasbon was tot 2010 een zeer populair spaarproduct. Dat succes lijkt zich nu te herhalen.

“Wij noteerden bij onze klanten een duidelijke vraag naar eenvoudige en laagdrempelige producten zoals de kasbon”, legt Hilde Junius, woordvoerder van BNP Paribas Fortis, uit. “We hebben de kasbon opnieuw in ons aanbod opgenomen vanaf 15 mei, en er zijn al meerdere emissies gelanceerd. Momenteel bieden we een kasbon op één jaar aan, die een brutorente van 3 procent garandeert” (2,1% netto).

Bij kasbonuitgiftes kan de bank beslissen de inschrijvingen te beperken tot een bepaald bedrag. Zo was de inlage van de twee kasbons die BNP Paribas Fortis in mei lanceerde, beperkt tot respectievelijk 10 en 50 miljoen euro, waardoor de inschrijvingen al na één dag werden afgesloten. Dat leverde de bank forse kritiek op. De huidige emissie mikt op 100 miljoen euro.

Bij Belfius zijn de kasbonuitgiftes veel ruimer berekend, met een maximum van 1 miljard euro per lijn. Belfius, dat in april als eerste grote bank de kasbon weer commercialiseerde, promoot het product met looptijden van één tot tien jaar, en zowel in distributie- als kapitalisatieformule. Om de aankoop van kasbons zo eenvoudig en toegankelijk mogelijk te maken, biedt de bank ze ook via de app Belfius Mobile aan.

Ook een kleinere instelling als vdk bank kiest voor de kasbon als strijdmiddel. Ze onderscheidt zich door zich te engageren dat alle geld dat naar deze kasbon stroomt, gebruikt zal worden voor de financiering van milieu- en energievriendelijke investeringen. Op die manier zet vdk bank zijn profilering als ethische en groene bank extra in de verf.

Naast kasbons geven Belfius en BNP Paribas Fortis ook obligaties uit, die klanten kunnen aankopen. Bij BNP Paribas Fortis kunnen klanten kiezen uit drie looptijden: 15 maanden, drie en vijf jaar. Intekenen kan tot 31 juli. De obligatie op 15 maanden begint te lopen op 5 september en biedt een brutorente van 3,45 procent op jaarbasis (2,11% nettorendement na verrekening van de uitgifteprijs en de instapkosten).

Belfius kondigt voor begin augustus de lancering van meerdere vastrentende obligaties met verschillende looptijden ‘tegen zeer concurrentiële tarieven’ aan. Er wordt ook gewag gemaakt van de lancering van een tak23-fonds dat investeert in kwaliteitsobligaties. Het is een fonds met een vastgestelde looptijd van drie jaar dat een verwacht brutorendement van 5,3 procent per jaar zal bieden, aldus de bank.

3. Obligaties en fondsen

Dat Belfius een beleggingsverzekering gaat lanceren die investeert in obligaties is geen toeval. Het rendement van bepaalde nulcouponobligaties op de secundaire markt ligt momenteel hoger dan dat van kortetermijnspaarproducten, zoals termijnrekeningen of kasbons. Beleggers kunnen die obligaties onder pari kopen en op de eindvervaldag een hogere opbrengst innen zonder fiscale gevolgen.

Olivier Delfosse van Deutsche Bank gelooft sterk in het potentieel van obligaties: “Obligaties zijn weer in. Jaren geleden maakten ze een belangrijk deel van een klantenportefeuille uit. Door de lage rente is veel van dat geld naar spaarrekeningen gevloeid, maar ik voorspel een nieuwe rush op obligaties. Met kwaliteitsobligaties van sterke overheden als Duitsland, Nederland of Luxemburg zijn momenteel nettorendementen boven 2,5 procent mogelijk. Als adviesbank willen wij onze klanten daarin wegwijs maken.”

ING België wil ook klanten belonen die geld afkomstig van de staatsbon in beleggingsfondsen stoppen. “Meer dan 10 procent van onze klanten die vorig jaar investeerden in de staatsbon zegt ook interesse te hebben voor fondsen”, legt Dieter Neirinck uit. “Die mensen willen we een zetje geven. Wie tussen 1 juli en eind september fondsen koopt, kan rekenen op 1 procent cashback” (wie bijvoorbeeld 25.000 euro investeert ontvangt 250 euro).

“We gaan zowel deze actie als onze termijnrekening actief promoten”, gaat Neirinck verder. “In augustus gaan we ook weer kasbons aanbieden, maar alleen als klanten daar expliciet om vragen. Kasbons bieden volgens ons geen toegevoegde waarde in vergelijking met een termijnrekening. Maar het product heeft voor een bepaald publiek een nostalgische waarde waaraan we niet voorbij willen gaan.”

4. Tak21-verzekeringen

Ook de verzekeraars zien in het vrijkomen van de vele miljarden begin september een kans. Zij zetten hun tak21-verzekeringsproducten in de etalage. Die spaarverzekeringen, die een bepaalde rentevoet garanderen, waren door de extreem lage rente tussen 2015 en 2022 in onmin geraakt. Maar de rentestijgingen van de voorbije twee jaar zorgen ervoor dat tak21-verzekeringen opnieuw concurrentiële tarieven kunnen afficheren.

De marktleider AG Insurance pakt uit met een hogere gewaarborgde rente op twee bestaande tak21-verzekeringen (Future Invest Bon en AG Invest+). Nieuwe klanten die daarop inschrijven krijgen de eerste twee jaar 3,5 procent rente, en daarna 2,25 procent. Goed om weten is dat je zo’n product minstens 8 jaar moet bijhouden als je geen roerende voorheffing wilt betalen. Er is wel een premietaks van 2 procent verschuldigd en de instapkosten bedragen 3 procent. Klanten kunnen de premie ook storten na 4 september.

Ethias lanceert dan weer twee nieuwe spaarverzekeringen: Ethias Savings 21 en Ethias Savings 26. De looptijden variëren van achttien maanden tot drie en negen jaar. Afhankelijk van de looptijd garanderen de spaarverzekeringen een jaarlijks brutorendement van 3,10 of 3,20 procent. Er is een eenmalige premie van 2.500 euro vereist. Als de totale gestorte premie minder dan 20.000 euro bedraagt, daalt het rendement met 20 basispunten.

5. De staatsbon

En dan is er voor een spaarder die tuk is op rendement natuurlijk ook nog de optie van de staatsbon. Op 4 september zal de overheid het in september 2023 opgehaalde bedrag van 22 miljard euro plus de rentevergoeding van 609,5 miljoen euro uitkeren. Particuliere beleggers kunnen vanaf 5 september intekenen op een nieuwe eenjarige staatsbon. Normaal moesten die inschrijvingen al eind augustus van start gaan. Maar door de inschrijvingsperiode te verlaten wil de schatkist beleggers stimuleren het vrijkomende geld te herbeleggen in de nieuwe staatsbon.

De vraag is of dat gaat lukken. In tegenstelling tot een jaar eerder is er deze keer geen fiscaal gunstregime. De roerende voorheffing bedraagt dus 30 procent, terwijl de succesvolle Van Peteghem-bon kon uitpakken met een verlaagde roerende voorheffing van 15 procent. Daardoor had die staatsbon een uitzonderlijk hoog nettorendement van 2,81 procent. Meer dan een half miljoen Belgen gingen toen op het aanbod in. De uitgiftes die in de kwartalen daarna volgden, zonder lagere roerende voorheffing, werden maar lauw onthaald. Hun opbrengst bleef beperkt tot enkele honderden miljoenen euro’s.

Door het automatisch herbeleggen te vergemakkelijken hoopt het Agentschap van de Schuld niettemin 4 van de 22 miljard euro bij te houden, verklaarde topman Jean Deboutte eerder. Volgens waarnemers is dat een behoorlijke ambitieuze doelstelling. De banken zullen er alles aan doen om de voorwaarden van de staatsbon minstens te evenaren. En de meeste willen beter doen: “De rentetarieven van de staatsbon matchen zou getuigen van weinig ambitie”, zegt een bankier.

De overheid kan het zich ook niet veroorloven zich duurder bij de burger te financieren dan wat mogelijk is op de geld- en kapitaalmarkten. Veel marge om rentecadeautjes uit te delen heeft ze dus niet. Maar een groeiend deel van de bevolking is ontevreden over de dienstverlening van de banken. Dat publiek lijkt de weg gevonden te hebben naar de staatsbon.

Het rendement van de nieuwe eenjarige staatsbon wordt op 3 september bekendgemaakt. Er zal ook minstens één staatsbon met een langere looptijd worden uitgegeven (tussen drie en tien jaar). Intekenen kan tot 12 september rechtstreeks bij het Agentschap van de Schuld en tot 13 september via de banken. De uitgifte is gepland op 16 september.

6. Spaarrekeningen

We zouden het bijna vergeten, maar eigenlijk zijn spaarrekeningen het voorbije jaar opnieuw interessant geworden. In sommige gevallen bieden ze zelfs de beste rentecondities. Vdk bank, ING en Argenta bieden volgens spaargids.be spaarrekeningen aan die 3 procent rente of meer afficheren. Het gaat dan wel om rekeningen waarop klanten maandelijks slechts 500 euro kunnen storten. Wie ongeacht het bedrag een rente van minstens 2,5 procent wil, kan terecht bij banken als Santander, Keytrade en MeDirect.

Deutsche Bank biedt 2,75 procent voor wie minstens 100.000 euro parkeert op zijn DB Silver Account. “Spaarrekeningen blijven een essentieel onderdeel van ons aanbod”, zegt de Belgische CEO Olivier Delfosse. “Wij hebben momenteel al één van de best renderende spaarrekeningen op de Belgische markt en we zijn van plan in de aanloop naar de vervaldatum van 4 september met heel agressieve rentetarieven uit te pakken.”

Het intrinsieke voordeel van de spaarrekening is dat er tot een rente-opbrengst van 1.020 euro per belastingplichtige geen roerende voorheffing op verschuldigd is. En op de rente boven dit bedrag bedraagt de roerende voorheffing maar 15 procent. Effecten zoals aandelen, obligaties, kasbons en staatsbons, maar ook termijnrekeningen vallen onder het hogere tarief van 30 procent.

Het vraagteken dat bij spaarrekeningen moet gezet worden komt van de dalende beleids- en marktrente. De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde in juni de depositorente met 25 basispunten tot 3,75 procent. De verwachting is dat er dit jaar nog twee renteverlagingen volgen, in september en december, waardoor de depositorente eind dit jaar op 3,25 procent zou uitkomen. De vraag is hoe snel banken die rentedalingen zullen doorrekenen in de tarieven van hun spaarrekeningen. De klant kan daarop anticiperen door te kiezen voor spaarboekjes met een hoge getrouwheidspremie. Die premie ligt vast voor twaalf maanden.