‘Na de ecocheques kunnen ook de maaltijdcheques maar beter vervangen worden door cash’

Het vervangen van de cheques door cash zal de consumptie in België niet onderuit halen. Dat zegt Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij Econopolis en auteur van ‘Superstaat’.

Het voorstel om de ecocheques eindelijk te vervangen door cash leidde de voorbije dagen tot een onwaarschijnlijk debat. Gezien hoe weinig dat soort cheques onze economie echt bijbrengen, ligt zo’n aanpassing voor de hand. En er is geen enkele reden om enkel de ecocheques te herbekijken, ook de maaltijdcheques kunnen beter vervangen worden door cash.

Belastingdruk

De belastingdruk op arbeid is in België bij de hoogste ter wereld. Dat weegt op onze economie en op de werkgelegenheid. Ook de overheid is zich daar al langer van bewust. Om daar een mouw aan te passen, werden doorheen de jaren allerlei opties uitgewerkt om die belastingdruk op arbeid enigszins te verlichten. Maaltijdcheques, ecocheques en bedrijfswagens passen in dat rijtje. Behalve hun rol als lastenverlaging dragen dit soort dingen weinig bij tot de economie. De fiscaal-vriendelijke behandeling van bedrijfswagens zorgt zelfs voor belangrijke schadelijke neveneffecten, vooral via de fileproblematiek. In vergelijking daarmee vallen de maaltijd- en ecocheques nog mee.

Toch genereren die cheques enkel een meerwaarde voor de uitgevers ervan. Maar die specifieke meerwaarde is voor alle andere betrokkenen een vermijdbare kost. En vooral, als een te zware belastingdruk op arbeid het probleem is, is het uitwerken van allerlei speciale constructies om die druk te verlichten niet het meest efficiënte antwoord. Dat is simpelweg een directe verlaging van de belastingdruk op arbeid.

Onzinnige argumenten

De verdedigers van de cheques komen steevast aandraven met allerlei argumenten pro, maar die zijn doorgaans vrij onzinnig. Het vervangen van de cheques door cash zal de consumptie in België niet onderuit halen. Ook zonder maaltijdcheques zullen de Belgen geld blijven uitgeven aan voeding en horeca. En het idee dat ecocheques mensen aanzet tot ‘groener’ gedrag was ook nooit meer dan een drogreden. De overheid kan het gedrag van de burgers sturen via financiële incentieven, maar maaltijd- en ecocheques beperken de keuzevrijheid van de ontvangers zonder dat daar een relevante economische doelstelling achter zit.

Het enige enigszins valabele argument ter verdediging van de cheques is dat een netto-vergoeding in cash op termijn relatief makkelijk belast kan worden. Maar het opzetten van zo’n systeem met de daaraan verbonden kosten als ‘verdediging’ tegen de overheid is wel heel cynisch. Bovendien is er geen reden waarom de overheid niet evengoed de cheques zou kunnen gaan belasten. Bizar genoeg halen de vakbonden het risico dat netto-vergoedingen niet belast worden net aan als argument voor het behoud van de cheques. Dat dreigt volgens hen de financiering van de sociale zekerheid uit te hollen. Het financiële plaatje van de sociale zekerheid staat evenwel al langer onder druk onder meer door de vergrijzing. En veel belangrijker, beslissingen over de financiering van de sociale zekerheid zijn sowieso politieke beslissingen die niets te maken hebben met de cheques.

Economische impact quasi nihil

De economische impact van de maaltijd- en de ecocheques op de Belgische economie is quasi-nihil. Toch slaagt een kleine groep belanghebbenden erin om de voor de hand liggende vervanging van die cheques door cash tegen te houden. Dat is vooral verontrustend in het licht van de lange reeks veel moeilijkere beslissingen die we nog voor de boeg hebben. Als onze overheid er niet in slaagt dit soort pietluttigheden aan te pakken, hoe kan ze dan ooit werk maken van de echte uitdagingen?