‘Met een te hoge waarborg zal de meest risicovolle bank de meeste klanten aantrekken’

Na de problemen bij Optima is de vraag of er nood is aan een hogere depositogarantie. “AIs de waarborg te hoog is, zullen klanten veel te weinig rekening houden met het risicoprofiel van de bank”, zegt Peter De Keyzer, hoofdeconoom bij BNP Paribas Fortis.

De tegoeden op de zichtrekeningen bij Optima werden afgelopen donderdag bevroren om een bankrun te voorkomen. De Nationale Bank meldde diezelfde dag aan het Garantiefonds dat Optima Bank niet in staat zou zijn de deposito’s van de klanten terug te betalen. Daardoor trad de depositogarantie in werking. Dit betekent dat wie 100.000 euro of minder op een zichtrekening bij Optima heeft binnen een termijn van maximum 20 werkdagen, te rekenen vanaf 9 juni, moet terugbetaald worden door het Garantiefonds.

Minister van Economie en Consumentenzaken, Kris Peeters (CD&V) ging nog een stapje verder. “We moeten er ook voor zorgen dat iedereen die gelden boven dat bedrag heeft, die gelden zal terugkrijgen”, verklaarde Peeters in het tv-programma Villa Politica. Wij vroegen aan Peter De Keyzer, ontslagnemend hoofdeconoom van BNP Paribas België of we “moral hazard” niet te veel in de hand werken door al die garanties. Moral hazard is wat er gebeurd als mensen hun gedrag aanpassen, omdat ze de gevolgen van hun gedrag niet dragen.

Is die depositogarantie tot 100.000 euro per klant en per bank op lange termijn houdbaar en wenselijk?

Peter De Keyzer: “Schaf de depositogarantie af en bij het minste gerucht of onzekerheid over de financiële gezondheid van een bank zullen de spaarders massaal overlopen naar de concurrentie. Dan dreigt een bankrun en dat betekent meteen ook het einde van de bank in kwestie. Bij een te lage depositogarantie, of als er helemaal geen is, dreigt het minste gerucht over bankproblemen zo een self fulfilling prophecy te worden. Verhoog de garantie omgekeerd naar bijvoorbeeld 200.000 euro en het probleem van moral hazard zal nog veel meer spelen dan vandaag het geval is. Want aIs de waarborg te hoog is, zullen klanten veel te weinig rekening houden met het risicoprofiel van de bank. De meest risicovolle bank met de beste voorwaarden zal dan de meeste klanten aantrekken. Want de klanten zijn hoe dan ook zeker van hun geld – wat er ook gebeurt met de bank in kwestie.

De juiste hoogte van de depositogarantie zal dus altijd het midden moeten houden tussen die twee risico’s: moral hazard enerzijds en een self-fulfilling bankrun anderzijds. Het zou dan ook een verkeerde boodschap geven als de Belgische overheid al het geld van de klanten van Optima zou garanderen, ook het deel boven 100.000 euro per klant.”

“Die 100.000 euro per bank en per klant is een Europese richtlijn, die de lidstaten moeten omzetten in nationale wetgeving. Voor een land als Spanje is die grens misschien te hoog, en zullen er niet veel spaarders met 100.000 euro op hun spaarrekening zijn. Voor een land als België met veel spaargeld is die grens wellicht gepaster. Maar je kan het niet aan de lidstaten overlaten om de hoogte te bepalen, want dan krijg je scheeftrekkingen. Als België meer dan 100.000 euro garandeert, dan komen alle buitenlanders hun geld bij Belgische banken plaatsen en omgekeerd trekken alle vermogende Belgen met hun geld naar het buitenland als in het buitenland een hogere depositogarantie zou gelden.”

De Belgische bedrijven hebben de trein van de e-commerce gemist. Kunnen ze er nog opspringen? Schieten de vakbonden in hun eigen voet door dwars te liggen over nachtarbeid en flexibiliteit?

De Keyzer: “Er zijn twee kanten aan het verhaal. In de eerste plaats is er de vraag: de bereidheid van de bevolking om meer producten te kopen via e-commerce. Vooralsnog lijkt de Belg niet altijd veel vertrouwen te hebben in aankopen of betalingen via het internet. Dat kan veranderd worden door campagnes van de handelaren zelf en het wegnemen van de -vaak onterechte – vrees over de veiligheid van online betalingen. Zowel de financiële sector als ook de handelaren zelf hebben hier een rol in te spelen. Ten tweede is ook het aanbod belangrijk. Belgische winkels zijn veel minder dan hun Nederlandse collega’s aanwezig op het internet. Daardoor zal de Belgische consument minder geneigd zijn om op het internet te zoeken naar zijn favoriete offline winkel. Het lijkt dus dat de Belgische ondernemingen nog een weg af te leggen hebben – van het aanbod van e-commerce enerzijds tot bewustwording over het gebruiksgemak anderzijds.”

“De bedrijven dus doen onvoldoende inspanningen en de vakbonden zouden zich beter inschikkelijker tonen. Hello Fresh bijvoorbeeld levert zelfs op zondag maaltijdboxen, vanuit Nederland. Een job in de e-commerce is misschien slechter betaald en kent slechtere voorwaarden. Maar het is wel dat soort jobs – jobs voor laaggeschoolden – dat wij broodnodig hebben in België. Het zijn instapjobs. Het is niet de bedoeling dat mensen hun hele leven in e-commerce als order picker werken, maar van daaruit kunnen ze gemakkelijker doorgroeien naar andere jobs. En als de vakbonden in ons land de lat te hoog leggen met hun looneisen, de betaling van overuren, enzovoort. Dan zal Nederland al die jobs inpikken. Zo simpel is het.”

De Duitse overheidsrente zoekt nieuwe dieptepunten op. Is dit het gevolg van het beleid van de Europese Centrale Bank? Hoe ziet u dit verder evolueren?

De Keyzer: “De Europese Centrale Bank heeft de rentes uiteraard richting dieptepunten geduwd door haar officiële beleidsrente op nul te zetten en obligaties op te kopen. Maar de langetermijnrentes worden bepaald door de financiële markten. Uiteraard nemen beleggers de nulrente van de ECB mee in hun overwegingen – maar ook bijvoorbeeld de inflatie- en groeiverwachtingen voor de langere termijn. De huidige recordlage rentes lijken dan ook vooral te weerspiegelen dat de vooruitzichten voor de Europese economie op langere termijn vrij somber zijn. Daar kan de Europese Centrale Bank zelf weinig aan veranderen.”