Het einde van de levenslang gegarandeerde rente

De wetgever heeft begin dit jaar ingebroken in de contracten van duizenden spaarders met een Crest20-levensverzekering. “De deur staat op een kier”, waarschuwt Yves Evenepoel van Test-Aankoop.

De verzekeringsmaatschappij AXA verkocht van 1989 tot 2000 Crest20-levensverzekeringen, waarin de spaarders levenslang zoveel mochten storten als ze wilden, en steevast een gegarandeerde rentevoet van 4,75 procent hadden. Die belofte heeft ze verbroken: AXA geeft sinds 23 maart veel minder rente op alle stortingen van na 1999. Het verwijst naar een nieuwe wet om die beslissing te rechtvaardigen.

“De economische en juridische context verschilde in die tijd fundamenteel van die waarin we ons nu bevinden”, reageert een woordvoerder van AXA Belgium. “Gezien de voortdurende daling van de interestvoeten, is een rentevoet van 4,75 procent op nieuwe stortingen economisch niet meer houdbaar. De wetgever heeft een billijke oplossing gezocht die de rechten van de klanten voor het verleden kan beschermen. Het is niet correct te doen alsof AXA Belgium, met de steun van de wetgever, zijn engagementen ten aanzien van de klanten heeft verbroken.”

Niet wat beloofd is

Stortingen die u deed tussen 1 januari 2000 en 12 februari 2016 brengen nog maar 3,75 procent per jaar op, in plaats van de levenslang beloofde 4,75 procent. Voor stortingen tussen 13 februari en 21 juni zakt de rente naar 2 procent en stortingen vanaf 22 juni brengen nog slechts 0,2 procent op, wat neerkomt op een daling met 96 procent tegenover de beloofde rentevoet. Wat u tot 22 maart aan rente had opgebouwd, blijft gewoon staan en stortingen die dateren van voor 2000 blijven wel elk jaar aandikken met 4,75 procent. Maar toch krijgt u dus niet wat in de jaren negentig werd beloofd.

Die eerste twee nieuwe rentevoeten zijn niet toevallig gekozen. Het wettelijke maximum voor gegarandeerde rentes van levensverzekeringen lag tot en met 12 februari op 3,75 procent. Minister van Economie en Consumentenzaken Kris Peeters (CD&V) besliste dat maximum vanaf 13 februari te verlagen naar 2 procent. Dat verklaart waarom AXA een onderscheid maakt tussen stortingen voor en na die datum. Het wettelijke maximum gold tot voor kort enkel voor nieuwe contracten, premieverhogingen of nieuwe premies, als de verzekeraar geen levenslange rente op toekomstige premies had beloofd. Sinds 23 maart heeft de nieuwe wet op de controle van verzekeringsondernemingen de spelregels voor de verzekeraars en verzekeringsnemers veranderd.

Maximumrente

In die controlewet staat onder meer dat de maximumrente 85 procent mag bedragen van het gemiddelde rendement van tienjarige Belgische overheidsobligaties over de voorbije twee jaar. Gezien de aanhoudende daling van de rente – de Belgische tienjaarsrente bedraagt minder dan 0,5 procent – zou het weleens kunnen dat dat maximum nog een paar keer naar beneden wordt bijgesteld. In de wet staat ook een absolute ondergrens voor de maximumrente van 0,75 procent en een bovengrens van 3,75 procent. De Nationale Bank wilde de wettelijke maximumrente al in 2013 verlagen tot 2 procent, maar minister van Economie en Consumentenzaken Johan Vande Lanotte (sp.a) hield die beslissing tegen.

“In die wet staat ook dat er één zin moet worden geschrapt in de wet op de verzekeringen”, zegt Yves Evenepoel, die de verzekeringssector volgt voor de consumentenorganisatie Test-Aankoop. “Daardoor zou AXA naar eigen zeggen geen 4,75 procent meer mogen geven, ondanks de contractuele verbintenis die het heeft aangegaan.” Waarom AXA vanaf 21 juni een gegarandeerde rente van 0,2 procent hanteert, ver onder het wettelijke maximum, is echter een raadsel.

Weinig soelaas

De uitleg van AXA biedt weinig soelaas. “Die rentevoet is door ons bepaald, rekening houdend met het wettelijke maximum en met de huidige lage renteomgeving”, zegt de woordvoerder. “Die 0,2 procent is enkel van toepassing voor nieuwe stortingen en kan desgevallend worden vermeerderd met de winstdeelname. Die hangt af van de opbrengst die we boeken op onze beleggingsportefeuille.” AXA doet met die renteverlaging tot 0,2 procent duidelijk meer dan zich in regel stellen met de nieuwe wetgeving. De verzekeraar kan zich niet verschuilen achter de wetgever. AXA nam zelf de beslissing om zo diep in de rente te snijden. De kans is groot dat Test-Aankoop gerechtelijke stappen zal ondernemen om een schadevergoeding te eisen voor spaarders met een Crest20-contract.

Waarom besliste AXA de gegarandeerde rente te decimeren, terwijl andere verzekeraars levenslang nog veel hogere rentevoeten garanderen op nieuwe stortingen? Het lijkt een demarche om van die contracten af te geraken, want AXA lanceerde op 24 augustus ook een tijdelijk afkoopbod voor Crest20-producten die voor 31 januari 2002 werden gekocht met een afkooppremie van 25 procent op de reserves. Het bod kwam er vijf dagen nadat het kabinet-Peeters het bericht de wereld had ingestuurd dat ze de ingrepen van AXA onder de loep zou nemen. In het persbericht was sprake van 27.000 klanten die in aanmerking kwamen voor het afkoopbod.

AXA wil volgens hetzelfde persbericht het aandeel van de Crest20-contacten verlichten, omdat ze zwaar wegen in het kapitaal dat de verzekeraar als buffer opzij moet zetten. “De inwerkingtreding van de Solvency II-kapitaalregels op 1 januari heeft de eisen voor het eigen vermogen waaraan verzekeringsmaatschappijen moeten voldoen, grondig gewijzigd. Binnen die nieuwe regelgeving wil AXA Belgium zijn kapitaal te verstevigen.” Het bod liep vorige week vrijdag af. AXA heeft bij het ter perse gaan nog niet vrijgegeven hoeveel klanten erop zijn ingegaan.

Een stap verder

Volgens Evenepoel was AXA de enige verzekeraar in België die een levenslange rente beloofde op contracten voor flexibele, toekomstige premies. Evenepoel: “Er zijn wel nog meer verzekeraars die in de jaren negentig levensverzekeringen met een vaste premie en een levenslang gegarandeerde rente hebben verkocht. De klanten verbonden zich er bijvoorbeeld toe elk jaar 1000 euro te storten. Er zijn zelfs groepsverzekeringen waarvan nieuwe stortingen voor een groot deel nog altijd 4,75 procent opbrengen. Hopelijk gaat de wetgever niet inbreken in die contracten. Misschien wilde hij wel even uittesten of dat geruisloos kon, om het daarna voor veel meer contracten hetzelfde te doen.”

Evenepoel gaat nog een stap verder. “Als we hier niet tegen protesteren, kan de wetgever straks misschien ook inbreken in kredietovereenkomsten. Vandaag kun je een hypotheeklening op twintig jaar afsluiten met een vaste rente van 1,5 procent. Als de rente straks begint te stijgen en er komen banken in de problemen, zal de overheid dan met haar vingers knippen en die vaste rente verhogen? Wat gebeurd is met AXA en Crest20 zet de deur alvast op een kier.”