Wie een deficitaire nalatenschap aanvaardt, draait ook op voor de schulden. Daarom worden 7,5 procent van alle nalatenschappen niet (zomaar) aanvaardt. Hoe kan je vermijden dat je opdraait voor de schulden en wat verandert er in de toekomst?
Een deficitaire nalatenschap
Als een nalatenschap deficitair is, en er dus meer schulden dan activa in de nalatenschap zitten, heb je er uiteraard alle belang bij om deze nalatenschap te verwerpen. Want aanvaard je een deficitaire nalatenschap, dan draai je in principe zonder beperking met je eigen vermogen mee op voor de schulden van de overledene. Wie daarentegen de erfenis verwerpt, draait niet op voor deze schulden van de nalatenschap. En uiteraard betaalt wie verwerpt ook geen erfbelasting, want hij erft niets.
Hoe correct verwerpen?
Je kan de nalatenschap verwerpen door een verklaring af te leggen op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van de laatste woonplaats van de erflater. Maar sinds enkel jaren is het mogelijk om dit eenvoudiger aan te pakken. Je kan de nalatenschap ook verwerpen voor een notaris van je keuze. Als je dus in Oostende woont en je overleden moeder woonde in Maaseik, kan je dus de nalatenschap bij een notaris in Oostende verwerpen. Je hoeft dus niet naar Maaseik te rijden. In principe (maar dat is natuurlijk meer theorie dan praktijk) heb je daarvoor 30 jaar de tijd, tenzij je de nalatenschap (stilzwijgend) aanvaard zou hebben.
Opgelet met stilzwijgende aanvaarding
Wie overweegt om een nalatenschap te verwerpen, moet wel opletten dat hij geen daden stelt waardoor hij de nalatenschap stilzwijgende aanvaardt. Daden van beschikking houden meestal een (stilzwijgende) aanvaarding in. Dat is bijvoorbeeld het geval als je goederen uit de nalatenschap meeneemt, gebruikt of verkoopt, tenzij die goederen aan een zeer snelle waardevermindering onderhevig zijn of buitensporige kosten met zich meebrengen om ze te bewaren. Bederfbare goederen bijvoorbeeld mag je zonder meer weggooien.
Let wel, daden van bewaring (bijvoorbeeld uitvoeren van dringende herstellingswerkzaamheden) of daden van toezicht (bijvoorbeeld langsgaan om te controleren of er geen schade is) houden geen stilzwijgende aanvaarding in.
Wat als het onduidelijk is?
Maar soms zal het niet meteen duidelijk zijn of de nalatenschap al dan niet deficitair is, omdat eerst alle activa en passiva in kaart moeten worden gebracht. In zo een geval kan je dan aanvaarden onder voorecht van boedelbeschrijving. Want wie aanvaardt onder het voorrecht van boedelbeschrijving moet niet met zijn eigen vermogen instaan voor de schulden van de overledene.
Er wordt een inventaris opgesteld waarin de goederen en de eventuele schulden worden vastgesteld. Indien er schulden zijn kunnen die in principe niet worden verhaald op het persoonlijk vermogen van de erfgenaam, enkel op de nalatenschap. Blijkt nadat alles geïnventariseerd is dat er een positief saldo is, dan deel je mee in dit batig saldo.
Hoe correct aanvaarden onder voorrecht?
Aanvaarden onder voorecht van boedelbeschrijving kan gebeuren op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg van de laatste woonplaats van de overledene. Maar ook hier kan je sinds enkele jaren ook terecht bij een notaris van je keuze. Na publicatie in het Staatsblad hebben de schuldeisers van de overledene drie maanden de tijd om hun vorderingen te laten kennen. Aan de hand van de boedelbeschrijving (inventaris) heeft men een duidelijk zicht op wat de nalatenschap precies inhoudt. Hier kies je er bewust voor om de vermogens gescheiden te houden, zodat je zeker niets uit je eigen zak moet betalen. In het ergste geval krijg je hier dus niets.
En een stuk verwerpen?
Wie bijvoorbeeld erft van zijn ouders, moet de nalatenschap volledig aanvaarden of volledig verwerpen. Je kan wel de erfenis weigeren, zodat deze automatisch terechtkomt bij je kinderen via de zogenaamde erfenissprong. Maar slechts een ‘stukje’ van de erfenis verwerpen omdat je graag zou hebben dat dit stukje nu al naar je kinderen zou gaan, kan dus niet. Kortom, ‘selectief’ een nalatenschap verwerpen om zo fiscaal gezien te optimaliseren via je kinderen, kan dus niet.
Nieuwe wet op komst?
In de praktijk stellen we soms vast dat uit schrik voor schulden een nalatenschap onmiddellijk wordt verworpen. Vaak heeft men daar dan achteraf spijt van, als het nadien blijkt om een positieve nalatenschap te gaan. Minister van Justitie Koen Geens heeft daarom een wetsontwerp klaar om dergelijk pijnlijke vergissingen te voorkomen. De minister wil via een nieuwe wet de erfgenamen beschermen door de tussenkomst van de notaris te verplichten voor ze een erfenis weigeren.
De bedoeling is dan dat de notaris de erfgenamen moet informeren over wat ze zullen erven VOOR de beslissing tot verwerping. Minister Geens wil niet dat deze verplichting extra kosten meebrengt. Wie dus na de tussenkomst van de notaris beslist de erfenis te verwerpen, moet daarvoor niets betalen.
Lees ook: Voortaan mogelijk om kinderen te onterven
