Hoe fraude vermijden en bestrijden?
De strijd tegen fraude moet collectief worden gevoerd, volgens Jean Cattaruzza van Ombudsfin. Hieronder leest u zijn tips voor particulieren en voor de financiële sector, want ook banken kunnen bijkomende inspanningen leveren om fraude tegen te gaan.
Ombudsfin – de federale ombudsdienst voor geschillen tussen consumenten en financiële instellingen – bevestigt vandaag in zijn jaarverslag voor 2023 dat online fraude nog welig tiert. En net zoals in voorgaande jaren zijn de bemiddelingen rond online fraudedossiers veel moeilijker te regelen dan andere klachtendossiers. In geval van online fraude kan Ombudsfin maar in een op de drie gevallen de geschil regelen tussen het fraudeslachtoffer en haar of zijn bank. In andere gevallen is dat slaagpercentage van de bemiddeling 95 procent.
Wanneer het op online fraude aankomt, interpreteren banken de betreffende wetten vaak anders dan Ombudsfin zelf. Vorig jaar schreef Trends een reeks artikelen over online fraude en de lijdensweg waar slachtoffers in terechtkomen. Naar aanleiding van het nieuwe Ombudsfin-jaarverslag brengen we die artikelen graag weer onder de aandacht.
Denk na
“Als je een bericht van een vriend krijgt waarin staat dat die een nieuw gsm-nummer heeft, bel dan eerst het oude nummer om dat te checken. Sta erbij stil of het logisch is dat je voor hem een groot bedrag moet overschrijven naar een rekening in Duitsland of Litouwen.”
Wees realistisch
“Als je nog nooit een terugbetaling van de belastingen hebt gekregen, waarom zou dat nu wel het geval zijn? Als Telenet je gegevens vraagt voor een terugbetaling, maar je hebt een telecomabonnement bij Proximus, dan klopt er iets niet. Sommige mensen verliezen snel hun kritische reflexen als hun een beloning wordt voorgehouden.”
Verlaag transactielimieten
Hoe minder geld fraudeurs van je rekening kunnen overschrijven, hoe beter. “Stel je transactielimieten zo laag mogelijk in. Dat is een eerste grote drempel voor fraudeurs.”
Overleg en doe niets alleen
Op een onbewaakt moment is iedereen vatbaar voor oplichterij. “Met mensen om je heen ben je veel minder vatbaar voor die gevoelens van paniek of hebzucht waar fraudeurs zo goed op inspelen. Overleg daarom eerst met iemand voor je reageert op een voorstel van een mogelijke fraudeur.”
Bel de fraudelijn
“Het eerste wat je bij fraude moet doen, is de fraudelijn van je bank bellen en alles laten blokkeren. Elke bank heeft een nummer dat de klok rond bereikbaar is. Sla dat nummer in je gsm op. Je bankkaart laten blokkeren via Card Stop kan helpen, maar daarmee zijn de rekeningen niet geblokkeerd.”
Wees snel
Hoe sneller u met de bank belt, hoe beter. “Er kunnen twee types transacties bij fraude betrokken zijn: betalingen en overschrijvingen. Die eerste zijn bijna onmogelijk terug te draaien, maar als de bank snel genoeg van een frauduleuze overschrijving op de hoogte is, kan ze die soms nog tegenhouden. De Belgische banken werken in die zaken heel goed met elkaar samen.”
Kaartlezer = betalen
Een kaartlezer is nooit nodig om geld te ontvangen. Fraudeurs op tweedehandswebsites vragen die vaak. “Als jij iets verkoopt, heb je nooit je kaartlezer of andere toegangscodes nodig.”
Wees eerlijk
Als u een slachtoffer bent, moet u het hele verhaal vertellen. “Ik raad mensen altijd aan niets achter te houden en niet te liegen over wat ze gedaan en gezegd hebben. Sommigen hebben daar misschien de neiging toe, omdat ze zich schamen of bang zijn voor de gevolgen. We moeten alle details kennen om over een zaak te kunnen oordelen.”
Check onregelmatigheden
Banken moeten alerter zijn voor onregelmatigheden op rekeningen, zoals veel kleine overschrijvingen na elkaar, verrichtingen die ’s nachts gebeuren of naar een land waar de klant nog nooit naar heeft overgeschreven. “Daarmee kan een bank potentiële fraude vroeg detecteren. Zulke detectiesystemen kosten geld. Een ander tegenargument is dat ze daarmee ook legitieme overschrijvingen zullen tegenhouden. Dat snap ik. Anderzijds hebben kredietkaartbedrijven wel zulke detectiesystemen. Dan moeten de banken dat toch ook kunnen?”
Check naam en rekeningnummer
“Momenteel voeren banken overschrijvingen enkel op basis van het rekeningnummer uit. Ze checken niet of de naam achter dat nummer overeenkomt met de begunstigde die de overschrijver invult”, legt de ombudsman uit. Dat verandert binnenkort. “Banken zijn niet verplicht dat te controleren, maar beloven dat in de loop van volgend jaar te doen. Dat zal een deel van de fraudes bemoeilijken, maar jammer genoeg niet de phishingfraudes.”
Slow banking
Niet enkel de digitalisering, maar ook de snelheid waarmee geld circuleert spelen fraudeurs in de kaart, zoals instantoverschrijvingen waarmee het geld onmiddellijk op de rekening van de begunstigde staat. “Daarom pleit ik, net als staatssecretaris voor Consumentenbescherming Alexia Bertrand (Open Vld), voor slow banking met lagere transactielimieten. Voor legitieme transacties hoeft het geen belemmering te zijn, maar voor fraudeurs zou het een belangrijk obstakel zijn.”
Doe zoals Griekenland
“In Griekenland is net een wet gestemd waarmee banken ervoor kunnen kiezen meer te investeren in fraudedetectie. Dan zijn ze niet verplicht tussenbeide te komen als een slachtoffer grof nalatig is geweest. Als ze ervoor kiezen die investeringen niet te doen, moeten ze de fraudeslachtoffers wel vergoeden, ook al zijn die grof nalatig geweest. Dan moeten de slachtoffers wel een stevige vrijstelling laten vallen. Dat responsabiliseert de banken en de klanten.”
Centraliseer
De rapportering van onlinefraude is nog te versnipperd. “Ik pleit ervoor alle klachten en gevallen te centraliseren. Daarin zul je veel gelijkenissen terugvinden”, zegt de ombudsman. Dat kan de detectie en de preventie verbeteren.
Lees ook:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier