Europese toegankelijkheidswet treedt in werking: ook mensen met beperking moeten digitaal mee zijn

Bedrijven moeten bepaalde digitale producten en diensten toegankelijk maken voor mensen met een beperking. Het betekent dat websites, mobiele apps, betaalterminals, e-readers en ticketautomaten aangepast moeten worden. Dat is een gevolg van de European Accessibility Act of Europese toegankelijkheidswet.

Volgens de Europese Commissie heeft één op de vier Europeanen een beperking die hen hindert bij het gebruik van websites, apps en digitale apparaten. Die belemmering kan variëren van slechtziendheid en kleurenblindheid tot een motorische beperking, waardoor mensen moeilijk een muis of touchscreen kunnen bedienen. Het gaat om meer dan 111 miljoen Europeanen. Daar wil de Europese toegankelijkheidswet (EAA) iets aan doen. “De impact is enorm”, vertelt Bart Van den Brande van het advocatenkantoor Sirius Legal.

“In tegenstelling tot wetgeving over privacy en cybersecurity, waarin Europa vaak vooroploopt, hebben we hier een achterstand”, zegt Bart Van den Brande. “De Verenigde Staten hebben met de Americans with Disabilities Act (ADA) al tien jaar lang strengere regels. Met de nieuwe wet die zich richt op consumenten steekt Europa een tandje bij.”

Voor wie?

De wet is in de eerste plaats goed nieuws voor miljoenen mensen in Europa met een beperking. Blinden, slechtzienden maar ook mensen met kleurenblindheid krijgen een betere toegang tot websites, apps en digitale diensten, bijvoorbeeld door verbeterde text-to-speech-opties, aangepaste kleuren en een betere navigatie. “Een blinde gebruiker moet bijvoorbeeld zonder hulp een treinticket kunnen kopen aan een automaat”, zegt An Haenen, marketing & relationships manager bij Sirius Legal. Doven en slechthorenden krijgen meer ondersteuning via bijvoorbeeld ondertiteling of van gebarentaal voorziene video’s. De telefonische klantenservice moet toegankelijker worden met tekstgebaseerde alternatieven zoals livechat. Elk bedrijf moet voor zichzelf analyseren hoe en in welke mate content toegankelijk wordt gemaakt.

Voor mensen met motorische beperkingen moeten websites en apps bedienbaar zijn zonder muis, bijvoorbeeld met toetsenbordnavigatie of spraakbesturing. Voor gebruikers met cognitieve beperkingen moeten websites eenvoudiger en duidelijker worden opgebouwd, met heldere, begrijpbare taal en intuïtieve navigatie. Complexe interfaces en onoverzichtelijke structuren moeten worden aangepakt, zodat die ook toegankelijker worden voor mensen met leerproblemen of concentratiestoornissen als ADHD.

Maar ook consumenten zonder erkende beperking profiteren mee van beter leesbare websites, intuïtievere apps en duidelijkere instructies. Bart Van den Brande: “Toegankelijke ontwerpen en bedieningsmogelijkheden maken het gebruik van websites en applicaties eenvoudiger, wat ook handig is voor bijvoorbeeld senioren, mensen met tijdelijke beperkingen, of die in het algemeen minder digitaal vaardig zijn. De wet dwingt bedrijven na te denken over de totale gebruikerservaring. Iedereen profiteert van een website die sneller, overzichtelijker en intuïtiever werkt.”

Wat moeten bedrijven doen?

De wet geldt voor alle bedrijven die digitale producten en diensten aanbieden in de Europese Unie. “Ondernemingen moeten uiterlijk op 28 juni 2025 een toegankelijkheidsverklaring publiceren op hun website, waarin ze uitleggen welke maatregelen ze hebben genomen en wat er nog verbeterd moet worden”, verduidelijkt Bart Van den Brande. “Niet alle bedrijven hoeven daar meteen aan te voldoen.” De wet geldt in eerste instantie voor grote en middelgrote ondernemingen: zij moeten tegen 28 juni 2025 voldoen aan de toegankelijkheidseisen.

Micro-ondernemingen, met minder dan 10 werknemers en een jaaromzet van minder dan 2,5 miljoen euro, krijgen vijf jaar extra om zich aan te passen. “Ook bestaande digitale diensten en contracten die al vóór 28 juni 2025 lopen, krijgen naar alle waarschijnlijkheid een overgangsperiode van vijf jaar”, zegt Van den Brande. “Nieuwe digitale diensten gelanceerd na 28 juni 2025 moeten onmiddellijk aan de regels voldoen.” Een klassieke webshop zonder uitzonderingspositie moet dus tegen juni 2025 volledig in orde zijn, terwijl een klein familiebedrijf dat al jaren een website heeft, meer tijd krijgt.

Grote impact

De impact is groot, vooral voor bedrijven met uitgebreide digitale platforms. Van den Brande: “We zien bedrijven worstelen met de praktische uitvoering. Een cliënt die wij adviseren, moest bijvoorbeeld zijn huisstijlkleuren aanpassen omdat ze niet contrasterend genoeg waren. Maar dat betekent dat het hele merkontwerp herbekeken moet worden.”

Daarnaast vergt de wet een enorme technische inspanning. Afbeeldingen moeten een beschrijvende tekst krijgen, zodat blinde gebruikers via een schermlezer begrijpen wat erop staat. “Het betekent dat duizenden afbeeldingen handmatig moeten worden aangepast”, zegt Van den Brande. “Maar ook pdf-bestanden moeten toegankelijk worden gemaakt, inclusief contracten en algemene voorwaarden. Voor bedrijven met meerdere websites en duizenden documenten is dat een gigantische klus.”

In België wordt de naleving allicht gecontroleerd door de federale overheidsdienst Economie. “Opvallend is dat de controle moet gebeuren door mensen met een beperking”, zegt Van den Brande. “Blinde testers moeten bijvoorbeeld nagaan of een website bruikbaar is voor blinden. Dat is een mooi principe, maar het brengt ook praktische uitdagingen mee, zoals de aanwerving van gekwalificeerde controleurs, die opgeleid moeten worden.”

Grote controles vanaf dag één lijken onwaarschijnlijk, maar bedrijven die niet in orde zijn, riskeren reputatieschade en hoge boetes. Hoe hoog die zullen zijn, is nog niet vastgelegd, maar volgens Van den Brande kunnen ze oplopen tot tienduizenden euro’s.

Ook een kans

Veel bedrijven zien de toegankelijkheidswet als een last, maar Bart Van den Brande en An Haenen wijzen op de kansen die hierdoor ontstaan: “Bedrijven kunnen zich onderscheiden als maatschappelijk verantwoord, inclusief en klantgericht. Een toegankelijke website trekt een bredere doelgroep aan en verbetert de gebruikerservaring voor iedereen, niet alleen voor mensen met een beperking. En ook niet onbelangrijk: toegankelijke websites scoren vaak beter in zoekmachines en zorgen voor hogere klanttevredenheid. Op lange termijn gaan bedrijven hier dus zeker de vruchten van plukken.”