‘Aanvullend pensioen gaat nog altijd uit van levenslange loopbaan bij één werkgever’

In de aanloop naar een politieke clash over de hervorming van de arbeidsmarkt, de inkomstenbelasting en de pensioenen worden veel ballonnetjes opgelaten, stellingen ingenomen en lobbywerk geactiveerd. Laat nu net het domein waar ik mij de voorbije dertig jaar het meest in heb geamuseerd, de deelverzameling van die drie terreinen zijn: het aanvullend pensioen in het kader van het beroep.

De fundamenten van dat domein zijn al heel die tijd versteend. Boven de waterlijn is veel veranderd, maar daaronder is aan de contraproductieve basis van de gigantische ijsberg niet geraakt. Ook al is er één sociaalrechtelijk kader gekomen, er zijn minstens zes koterijen bij gekomen, nooit één afgeschaft. De aanbieders zijn gereguleerd. We hebben wellicht de best werkende Big Brother-databank. Maar fiscaal was er enkel wat gemorrel in de marge. De actuele plannen brengen geen beterschap. De onlangs opgelaten ballonnetjes blijven steken in het herschrijven en strenger maken van de aftrekregels, het bijkomend bestraffen via het belasten van de bijdragen en, als het van de minister van Pensioenen afhangt, het zwaarder belasten van de uitkering. De weeffouten blijven ongemoeid.

Maak elke pensioenbijdrage aftrekbaar bij de werkgever of de onderneming, beperk ze bij het individu.

Het meer dan vijftig jaar oude systeem gaat uit van een levenslange loopbaan bij één werkgever en met een inkomstenpatroon dat lineair stijgt in functie van de anciënniteit. Het hedendaagse patroon van meerdere werkgevers, meerdere statuten en wisselende inkomstenpatronen wordt nergens vertaald. Zo begon ik als zelfstandige met geen euro overschot om welk aanvullend pensioen dan ook op te bouwen. Toen ik vervolgens contractueel in dienst was bij de overheid en bij mijn eerste en enige werkgever in de privésector, werd geen aanvullend pensioen opgebouwd. Als beginnend advocaat had ik nauwelijks mogelijkheden om iets op te bouwen. Dan maar vervennootschappelijkt, om toch iets te kunnen opbouwen. In de toekomst zullen de inkomsten vermoedelijk verminderen, waardoor ook de opbouwmogelijkheid kleiner worden. Geef toe, dat had de wetgever in de jaren zestig niet voor ogen. En dan heb ik nog niet deeltijds gewerkt, geen sabbatical genomen en ben ik niet arbeidsongeschikt geweest. De fiscale subsidiëring wordt dus niet rechtvaardig (her)verdeeld in functie van de bijdrage aan de maatschappij. Ze is afhankelijk van het statuut, van de werkgever en van de cashmogelijkheden.

Een tweede weeffout is de beperking van de aftrekbaarheid van de pensioenbijdragen. Daarvoor wordt gefocust op de werkgever, met alle mismatches van dien. Eén voorbeeld: om te beoordelen of al dan niet te veel pensioenbijdragen worden betaald, moet rekening worden gehouden met wat gevormd is in het verleden. Dat kan betekenen dat een werkgever bij de keuze tussen twee sollicitanten rekening moet houden met de pensioenopbouw eerder in de carrière. Een sollicitant met een hogere pensioenreserve uit het verleden kan duurder zijn dan de andere. Zo wordt de onderneming het slachtoffer van het verleden. Waarom?

Er is een techniek om de fiscale subsidiëring effectiever, rechtvaardiger en eenvoudiger te maken. Maak elke pensioenbijdrage, hoe hoog ook, aftrekbaar bij de werkgever of de onderneming. Ze wordt betaald in ruil voor arbeid. Beperk de subsidie echter op het niveau van het individu. Als blijkt dat het aanvullend pensioen een politiek bepaald plafond overschrijdt, wordt (een deel van) de pensioenbijdrage van het jaar, en zelfs dat van de jaren ervoor, een belastbaar beroepsinkomen, belastbaar tegen 50 procent. Daardoor kan iedereen over de hele carrière een gelijkwaardige fiscale subsidie krijgen in functie van wat iemand bijdraagt aan de maatschappij. Het argument dat controles daardoor moeilijker en talrijker zouden worden, is vals. De pensioendatabank heeft alle middelen en gegevens om het te automatiseren. Hervorm grondig!