Opgeknapte elektro: goed voor prijs- en milieubewuste kopers, maar wat met de kwaliteit?

Opgeknapte elektrische toestellen, ook wel refurbished elektronica, worden populairder. Goed voor het milieu en goed voor de portemonnee, maar wegen die voordelen op tegen de risico’s?

Afgedankte elektrische toestellen opknappen en opnieuw verkopen? Tot goed tien jaar geleden werd die activiteit weinigen slaagkansen toegedicht. Maar kijk, in 2018 gingen wereldwijd bijna 140 miljoen ‘refurbished’ smartphones over de toonbank. De cijfers komen van het Amerikaanse marktonderzoeksbureau Counterpoint Research, dat de verkoop al enkele jaren opvolgt.

Hoewel je in principe elk elektrisch toestel kan opknappen, dragen vooral de smartphones die evolutie. En de verkoop deint mee op de golven van de nieuw verkochte toestellen. In 2018 vertraagde de groei (tot 1% wereldwijd) omdat minder nieuwe toestellen op de markt kwamen. Vooral de verkoop van refurb in China en de Verenigde Staten kelderde (-8% en -4%) dat jaar. In Europa groeide de markt met 7 procent, in India zelfs met 14 procent.

Zeer variabele prijzen

De vraag naar opknappertjes heeft twee duidelijke redenen. Het prijsverschil met een nieuw toestel kan, bijvoorbeeld voor een iPhone, oplopen tot honderden euro’s, terwijl je nauwelijks een verschil ziet met een nieuw toestel. De Nederlandse website iphoned.nl deed enkele jaren geleden de oefening en stelde voor refurbished iPhones een gemiddelde besparing vast tussen 3 en 18 procent. Steekproeven anno 2020 leveren echter ook aanbiedingen van smartphones die 40 tot 50 procent goedkoper zijn.

Dat de prijs varieert, heeft verschillende redenen. Aanbieders met een keurmerk zijn meestal iets duurder, terwijl gebruikssporen de prijs dan weer drukken. Let er als koper ook op of u accessoires mee koopt en of verzendkosten moet betalen. En vermijd foute vergelijkingen: de interne opslagcapaciteit van een smartphone bijvoorbeeld kan per type toestel variëren en de prijs gevoelig beïnvloeden. Vergelijk geen appelen met peren.

Naast prijsbewuste consumenten trekt refurbished elektronica ook milieubewuste kopers aan. Het toestel komt niet op de schroothoop terecht, maar krijgt een tweede leven. Voor elke gekochte opgeknapte smartphone moeten fabrikanten minder lood, koper en zink aankopen om nieuwe toestellen te maken. Zelfs als het prijsverschil miniem is, blijft dat voor overtuigde kopers een doorslaggevend element.

Niet enkel iPhones

Dat we vaak het voorbeeld van de smartphone, en meer bepaald van de iPhone, aanhalen, is geen toeval. Smartphones trekken de markt en hebben bovendien het voordeel van de duidelijkheid. “iPhones hebben een hoge en stabiele restwaarde, men kan bijna 24 maanden op voorhand al bepalen wat een iPhone nog waard zal zijn”, vertelt Olivier Lanckriet, eigenaar van de elektroketen Exellent. “Daarom is het een ideaal product om refurbished aan te bieden. Maar Exellent neemt er stelselmatig producten bij. Op termijn denken we zelfs aan wasmachines.”

Exellent begon in 2015 een selectie refurbished iPhones en aan te bieden en breidde het aanbod uit onder het eigen label Refurb Nearly New. De keten voelde de vraag van ecologisch bewuste klanten, maar stelde vast dat de markt nog aan het rijpen was. “Bij de start liep de verkoop snel”, zegt Lanckriet. “Het aanbod was beperkt en de vraag groot. Helaas is daardoor de kwaliteit sterk onder druk komen te staan en waren wij genoodzaakt tijdelijk het aanbod stop te zetten. Het jongste jaar is duidelijk gebleken welke aanbieders een stabiel en kwalitatief aanbod hebben. Met hen zijn wij opnieuw aan tafel gegaan en nu is er een gevarieerd aanbod en stabiele beschikbaarheid, waardoor wij een stevige groei noteren.”

Gebrek aan keurmerken

Een stabiel aanbod is en blijft de grote uitdaging voor wie opgeknapte elektro verkoopt, maar voor de klant is de kwaliteit het belangrijkste aandachtspunt. Een keurmerk kan helpen, maar in België bestaat dat nog niet. Nederland schoot vorig jaar uit de startblokken op initiatief van de ondernemersorganisatie Techniek Nederland. Samen met de bedrijven die de toestellen opknappen, creëerde het een keurmerk voor iPhones en later ook voor MacBooks en iPads. De aanleiding was de kritiek van de Nederlandse Consumentenbond op de variabele kwaliteit van opgeknapte iPhones.

Ook Test-Aankoop waarschuwt daar op zijn site voor. “Aangezien de term refurbished niet gereglementeerd is, mag de verkoper die naar eigen goeddunken interpreteren”, merkt de consumentenorganisatie op. “Eenzelfde classificatie kan bij verschillende verkopers dus een andere betekenis hebben. Wel moet een refurbished toestel minstens door deskundigen gereviseerd en zo nodig hersteld zijn en in de oorspronkelijke staat worden verkocht. De verkoper moet het doorverkopen met de oorspronkelijk meegeleverde accessoires (eventueel vervangen door een compatibel alternatief), met inbegrip van de handleiding en indien mogelijk in de originele verpakking.”

Twee jaar garantie verplicht

Het blijft met andere woorden opletten en het kan geen kwaad aan een verkoper te vragen hoe de kwaliteitscontrole verloopt. Normaal voeren de refurbishbedrijven een grondige controle uit en testen ze het toestel op fouten. Op basis daarvan vervangen ze cruciale onderdelen. Het merk van het toestel kan ook een bepalende rol spelen. Apple bijvoorbeeld heeft regels voor opgeknapte toestellen. Zonder certificaat kan een Apple-product niet opnieuw op de markt komen. Apple geeft daarmee het goede voorbeeld, maar ga zeker na hoe het merk dat je wil aankopen zich opstelt tegenover refurbished apparaten.

Dat een elektrotoestel is opgeknapt, betekent niet dat alle gebruikssporen zijn weggewerkt. Krassen, beschadigingen aan de behuizing of verkleuringen horen erbij, en ze bepalen in belangrijke mate de verkoopprijs. Last but not least, blijft een refurbished toestel onder de garantieregels vallen. Dat betekent dat veel verkopers de toestellen aanbieden met de wettelijke termijn van twee jaar. Bovendien zijn de aanbieders wettelijk verplicht de accessoires en de onderdelen (zoals de batterij van een smartphone) onder die termijn te laten vallen. Zijn daarmee alle risico’s weggeveegd? Net als met een nieuw toestel kan altijd iets fout lopen. Je komt echter al een eind ver als je correct vergelijkt, kan leven met gebruikssporen en koopt bij een aanbieder die de regels respecteert. Al zal iedereen beamen dat een Belgische keurmerk daarvoor meer dan welkom is.