‘Militaire macht creëert financiële macht’

Als het geopolitiek echt fout gaat, ben je met je geld beter bij de winnende partij. Dat zegt Jan Longeval, financieel expert en docent aan de Vlerick Business School.

Op 10 augustus sneerde de Turkse president Erdogan, gepikeerd door de verdubbeling van de Amerikaanse importheffingen en wellicht ook door het afglijden van de Turkse economie naar stagflatie, “Zij hebben de dollar, wij hebben Allah!” Uit die retoriek spreekt een diepe frustratie over de almacht van de Amerikaanse dollar.

Het is niet altijd zo geweest. De eerste versie van de Amerikaanse dollar was de continental currency, gecreëerd in 1772. De munt ging op in de vlammen van hyperinflatie en werd in 1792 vervangen door de dollar. In de jaren die volgden was het Amerikaanse monetaire systeem een mikmak van munten geslagen door de schatkist, van biljetten uitgegeven door banken en van buitenlands geld.

Pas in 1862 verscheen op initiatief van Abraham Lincoln, die er de Burgeroorlog mee wilde financieren, de greenback op het toneel, de eerste officiële papieren versie van de dollar. In de 19de eeuw ging het chaotische Amerikaanse monetaire systeem meermaals failliet, met diepe economische recessies tot gevolg. Het Britse pond was toen de dominante munt. Dat was al in 1816 overgeschakeld op een goudstandaard, daarin pas veel later gevolgd door de dollar. De Britse economie was tot 1870 ‘s werelds grootste. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog bezat het Verenigd Koninkrijk 40 procent van alle overzeese investeringen.

De paniek van 1907 deed de Amerikaanse overheid inzien dat het tijd was voor verandering. In 1913 zag de Federal Reserve Bank het daglicht en in 1914 rolde de eerste US Federal Reserve Note van haar geldpersen. De opmars van de Amerikaanse dollar tot de as van het internationaal financieel systeem was ingezet en kwam in een stroomversnelling door de Eerste Wereldoorlog.

Amerika trad pas laat toe tot het strijdtoneel waardoor het, in tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk, de zware financiële last van de eerste oorlogsjaren niet moest dragen. Daardoor had Amerika als een van de weinige landen spaaroverschotten die de oorlogvoerende landen gretig benutten via de uitgifte van obligaties in dollar. Het pond devalueerde fors in 1919 en moest zijn troon afstaan aan de dollar.

De opmars van de Amerikaanse economie, die volop profiteerde van de wederopbouw in Europa, en een bisnummer van dat scenario tijdens en na de Tweede Wereldoorlog deden de rest. In 1971 liet president Richard Nixon de goudstandaard los en werd de Amerikaanse dollar een pure ‘ fiat‘-munt, waarvan de waarde enkel is gebaseerd op het vertrouwen dat erin wordt gesteld.

De Amerikaanse economie en de dollar hebben hun dominantie in niet geringe mate te danken aan de beide wereldoorlogen. De Amerikanen begrijpen daarom beter dan wie ook dat militaire dominantie een essentieel onderdeel is van monetaire en economische dominantie. Militaire dominantie creëert vertrouwen bij beleggers.

Als het geopolitiek echt fout gaat, ben je met je geld beter bij de winnende partij. Amerika spendeerde vorig jaar 590 miljard dollar aan militaire uitgaven, zowat 15 procent van het totale budget. President Donald Trump wil dat verhogen tot 681 miljard dollar in 2019. Het defensiebudget van China bedraagt 228 miljard dollar en dat van Rusland 66 miljard dollar.

De militaire dominantie van de VS geeft vertrouwen in de dollar en helpt aldus Amerika’s tekorten te financieren tegen een lage rente. Amerika mag dan al internationale handel aan banden leggen, het houdt zijn financiële markten open. Het vertrouwen in de dollar schrijft mee het succesverhaal van de Amerikaanse economie, naast natuurlijk haar capaciteit tot innovatie, haar ondernemerschap en de flexibiliteit van de arbeidsmarkt.

In de economie en op de financiële markten geldt de wet van de sterkste. President Trump is daarvan de absolute emanatie. Sympathiek of niet, als belegger doe je er goed aan dat niet te vergeten. Zolang Amerika militair domineert, is het geen goed idee weinig Amerikaanse activa in portefeuille te hebben.