Het valt op dat de grote veilinghuizen de herkomst van een stuk – de zogenoemde pedigree – steeds belangrijker vinden. Op de twee volgende veilingen van etnische kunst in Parijs, bij Sotheby’s en Christie’s, krijgt de pedigree de volle aandacht in de catalogus. Reden? Met een ronkende pedigree is een stuk ruim tienmaal meer waard.
Vroeger werd de pedigree of herkomst in kleine letters vermeld als bijkomstige informatie. Maar wie de veilingcatalogi nu openslaat, merkt dat het pedigree alle aandacht krijgt, vooral in de etnische kunst (Afrika en Oceanië). Dat valt extra op in de catalogi van de twee grote veilinghuizen die in Parijs kunst uit Afrika en Oceanië veilen, Sotheby’s op 2 december en Christie’s op 3 december. Van elk belangrijk stuk wordt de herkomst tot in detail beschreven. Christie’s-experte Susan Kloman (New York) bevestigt deze trend: “We laten de herkomst duidelijker zien, wat de verzamelaars ook waarderen. Daar zijn verschillende redenen voor. Veel Afrikaanse kunst is niet zo oud, dus is het van belang duidelijk aan te tonen wanneer het stuk in een collectie belandde, voor of na de oorlogen. Als er links zijn met kunstenaars of galeries heeft dat zeker invloed op de waarde. Het is een teken van vertrouwen. Maar we kijken nog altijd naar de kwaliteit van het object.”
Toch heeft de herkomst meer en meer invloed op de prijsvorming. Voor een eenvoudig object van bijvoorbeeld 1000 euro kan de prijs verdubbelen. Maar voor de top van de markt kan de hefboom verschillende keren hoger zijn.
Expert en kunsthandelaar Yannick De Hondt bevestigt de trend: “De herkomst zegt ook iets ‘tastbaar’ over het stuk, hoe het bijvoorbeeld gevonden werd, waar en wanneer. Dit kan zelfs van wetenschappelijke betekenis zijn. En dit maakt het waardevoller in een collectie.”
Vals
Maar zo eenvoudig is het niet, want soms worden vervalsingen wel eens voorzien van een valse herkomst. Men heeft er dan snel een etiket opgekleefd met een ronkende naam als “Collection baron de Belgique”. De Hondt merkt op dat nu ook veilingen, zelfs recente, als pedigree worden gebruikt, bijvoorbeeld als een object er enkele jaren terug onder de hamer kwam. Dat bewijst alleen dat het stuk toen al in omloop was, maar vertelt niets over de origine of het moment waarop het in Europa belandde. Tegenwoordig kleven ook bekende handelaren dergelijke etiketten op hun stukken, ook weer voor een zekere financiële opwaardering. Het is dus opletten geblazen en een zekere argwaan lijkt ons gezond.
In deze context verwijzen we ook nog naar het fenomeen van de ‘sleeper’, een topstuk dat ergens opduikt, op een rommelmarkt of op een kleine boedelveiling, en van topkwaliteit is, maar zonder pedigree. Ze worden doorgaans wat ondergewaardeerd ten opzichte van gelijkaardige stukken met herkomst, maar zijn natuurlijk altijd het verwerven waard.
