‘Leve de selectieve ziekteverzekering’

De moderne gezondheidszorg heeft de plicht de beschikbare middelen rationeel te gebruiken. Ook dat is solidariteit, oordeelt Trends-redacteur Roeland Byl.

Voor patiënten met longfibrose wordt de terugbetaling van een duur geneesmiddel gekoppeld aan een urinetest die moet bewijzen dat ze niet roken. Dat feit haalt vandaag het nieuws omdat volgens sommige artsen de gezondheidszorg daardoor selectief wordt: wie een ongezonde levensstijl heeft, wordt financieel bestraft. Zet die aanpak de deur open voor een selectieve terugbetaling van patiënten met huidkanker, aids of ziektes die versterkt worden door zwaarlijvigheid?

Onze ziekteverzekering balanceert tussen het verzekeringsprincipe en de solidariteitsgedachte. De socialezekerheidsbijdragen die we betalen zijn aan de ene kant een premie om ons tegen de gevolgen van eventuele ziekte te verzekeren. Aan de andere kant vormen ze een solidaire buffer voor wie op dit moment fysiek minder fortuinlijk is.

Zolang er voldoende geld beschikbaar is, is het niet moeilijk om de balans in evenwicht te houden. In budgettair stormachtige seizoenen ligt dat lastiger. Dan dienen ethisch lastige keuzes zich onvermijdelijk aan. Die draaien om de vraag waar we het beschikbare budget van de ziekteverzekering aan moeten besteden en waaraan niet.

Het spreekt voor zich dat behandelingen waar de ingezette middelen het beste renderen voor de volksgezondheid de voorkeur genieten. Op de sneuvellijst staan behandelingen die zich laten karakteriseren door de metafoor ‘dweilen met de kraan open’. Het heeft immers weinig zin om de ziekteverzekering heilig te verklaren. Het geloof in een solidaire sociale zekerheid is nu eenmaal niet hetzelfde als grenzeloze vergevingsgezindheid voor ongezond gedrag. De moderne gezondheidszorg heeft de plicht de beschikbare middelen rationeel te gebruiken. Ook dat is solidariteit.

De artsen en rokers die klagen dat deze maatregel een ongezonde levensstijl bestraft, hebben het trouwens mis. Wie gerookt heeft, wordt de toegang tot terugbetaalde zorg niet geweigerd op basis van zijn verleden. Het gaat erom dat wie longfibrose heeft, slechts terugbetaling krijgt als hij kiest voor een gezondere levensstijl door te stoppen met roken. Zo’n poging om toekomstig gedrag te sturen, is perfect te verantwoorden in een solidaire gezondheidszorg. De aanpak is bovendien niet nieuw. Wie last heeft van een hoge cholesterol, krijgt ook niet zomaar cholesterolverlagers voorgeschreven. Ook daar worden eetgewoontes en rookgedrag gebruikt in de evaluatie of een patiënt recht heeft op de terugbetaling van zijn geneesmiddel.