‘Impactbeleggen is de toekomst van duurzaam beleggen’

‘De brede interpretatie van het concept duurzaam beleggen leidt tot een steeds dunnere spoeling.’ Dat zegt financieel expert Jan Longeval.

Duurzaam beleggen is alomtegenwoordig. Wie ESG, het populaire acroniem voor environmental, social en governance (deugdelijk bestuur), opzoekt via dokter Google, kan kiezen uit miljoenen resultaten. Maar duurzaam beleggen is niets nieuws. In 1780 besloten de quakers uit Pennsylvania, van oorsprong Nederlanders, de banden met de slavenhandel door te knippen. De quakers – ‘zij die beven voor God’ – is de roepnaam voor het Religieus Genootschap der Vrienden. Ze konden de slavenhandel niet rijmen met het leven en de overgeleverde uitspraken van Jezus, op wie ze zich inspireerden.

De Bijbel, of tenminste het Nieuwe Testament, is het eerste handvest voor duurzaam beleggen. En wordt in de moderne westerse samenleving vaak niet op zijn eigenlijke historische waarde begrepen. Het risico op een gewelddadige dood was in de oudheid 35 keer hoger dan vandaag. In dat tijdvak van ultrageweld was de Bijbel een welgekomen morele gids. In de geschriften van de meeste religies kun je de Regula Aurea of de Gulden Regel vinden. Die stelt dat je anderen moet behandelen zoals je zelf behandeld wilt worden, dat je de anderen met dezelfde liefde en groothartigheid moet bejegenen als die waarmee je zelf bejegend wilt worden.

De religieuze inslag van duurzaam beleggen duikt opnieuw op aan het begin van de twintigste eeuw, toen de methodisten besloten om ondernemingen in de goksector en alcoholproducenten uit hun aandelenportefeuille te weren. De methodisten waren ook de eersten om in 1971 een publiek beschikbaar beleggingsfonds, het Pax World Fund, te lanceren. Sinds de late jaren zestig heeft duurzaam beleggen een groeiend politiek en activistisch karakter aangenomen. Bedrijven die garen spinden bij het Apartheidsregime of die napalm en Agent Orange leverden aan de Amerikaanse oorlogsmachine, werden geviseerd. In de jaren zeventig trad ook het ecologische bewustzijn op de voorgrond. Het echte kantelpunt kwam in 1989, toen de lekke olietanker Exxon Valdez meer dan 2000 kilometer kustlijn vervuilde. Niets zo sterk om een maatschappelijke omwenteling te schragen als een beklijvend beeld: vrijwilligers die, gehuld in gele jekkers, met de moed der wanhoop olie schrapen van het strand of van de lamme vleugels van een hulpeloze zeemeeuw, of meer recentelijk het beeld van een uitgehongerde ijsbeer. Aldus dijde duurzaam beleggen uit tot een breed en veelkleurig concept.

Duurzaam beleggen is dus geen recent fenomeen, maar de schaal waarop het vandaag wordt bedreven is nooit gezien. De wereldwijde financiële activa die op de een of andere manier duurzaam worden beheerd, bedragen 40 biljoen dollar, goed voor bijna 40 procent van alle financiële activa. De onstuitbare groei van duurzaam beleggen draagt echter de kiem van de eigen vernietiging in zich. Wanneer duurzaam beleggen de dominante manier van beleggen wordt, kan het zijn belofte van superieure rendementen niet waarmaken. Duurzaam beleggen kan de markt niet verslaan als het de markt zelf is geworden. De brede interpretatie van het concept duurzaam beleggen, in de hand gewerkt door een onnodige complexiteit om die te definiëren, leidt tot een steeds dunnere spoeling. Tariq Fancy, het voormalige hoofd van duurzaam beleggen van ‘s werelds grootste vermogensbeheerder BlackRock, gaat nog een stap verder. Hij werpt een knuppel in het groene hoenderhok door te stellen dat duurzaam beleggen schadelijk en een façade is.

Duurzaam beleggen is toe aan een doorstart. Terug naar de bron, terug naar de essentie van de Gulden Regel. Vandaag ligt het accent te veel op het proces en te weinig op de uitkomst. Impactbeleggen vertegenwoordigt vooralsnog hooguit een paar procenten van alle duurzaam beheerde activa, maar is de enige goede weg vooruit. Bij impactbeleggen staat het proces ten dienste van de gewenste uitkomst. De wereld kan er alleen maar beter van worden.