Voor mensen met asbestleien op hun dak zijn zonnepanelen geen optie: ‘Prijskaartje voor nieuw dak loopt snel op’

Eigenaars van woningen met een asbesthoudend dak mogen geen zonnepanelen laten plaatsen. Daardoor dreigt de energietransitie, waar ze via hun belastingbrief aan bijdragen, voor hen heel duur uit te vallen. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir relativeert die meerkosten.

Volgens een schatting van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) hebben minstens 280.000 woningen in Vlaanderen nog asbesthoudende leien of golfplaten op het dak liggen. Omdat het verboden is in zulke daken te boren of te slijpen, mogen de eigenaars van die woningen geen zonnepanelen op hun dak plaatsen. Daardoor dreigt voor hen ook de bredere energietransitie – naar batterijen, warmtepompen en elektrische auto’s – min of meer onbereikbaar te worden.

Dit is even onrechtvaardig als onaanvaardbaar

Een ingenieur uit Sint-Niklaas

“Dit is even onrechtvaardig als onaanvaardbaar”, vindt Frank Dewit*, een ingenieur uit Sint-Niklaas die jarenlang rond giftige stoffen werkte en zich in de materie verdiepte. “Honderdduizenden Vlamingen betalen via hun belastingbrief al jarenlang mee aan de financiering van de energietransitie via allerlei Vlaamse premies en subsidies. Nu de energiekosten de pan uit rijzen, hebben zij bovendien minder middelen om over te schakelen op fossielvrije energiebronnen.”

Toen Dewit begin jaren tachtig zijn vrijstaande woning in de Sint-Niklase stadsrand liet optrekken, opteerde hij meteen voor vloerverwarming, isolatie in de vloeren, het dak en de muren, en dubbelglas. “Dat was in die periode nog behoorlijk revolutionair”, blikt hij terug. “Ik informeerde ook al naar de prijs van een warmtepomp, maar een gasgestookte verwarmingsketel bleek toch nog stukken goedkoper te zijn.”

Anno 2023 liggen de kaarten heel anders. “Intussen is mijn verwarmingsketel ruim veertig jaar oud en zijn de gasprijzen in de hoogte geschoten. Een warmtepomp is nu dus wél een rendabele investering, maar in combinatie met de hoge elektriciteitsprijzen is die oplossing enkel realistisch met zonnepanelen. Mijn woning is ook perfect georiënteerd, maar nu bots ik op de Vlaamse wetgeving, die me verbiedt zonnepanelen te laten plaatsen.”

Dak moet eraf

Sinds 2001 mogen er in ons land geen producten die asbest bevatten meer worden gemaakt, gebruikt en verkocht. In 2006 kwam daar een verbod op de installatie van zonnepanelen op asbestcementen daken bovenop, uit angst dat de plaatsing daarvan onderliggende asbesthoudende materialen zou kunnen beschadigen. Een Vlaams decreet uit 2011 breidde dat verbod nog wat verder uit, vooral vanuit het idee dat de plaatsing van zonnepanelen op een asbesthoudend dak niet voldoende duurzaam zou zijn.

“De meeste huizen waarop we nog een asbesthoudend dak terugvinden, hebben geen schitterende energiescore”, zegt Christophe Schell, de medeoprichter en zaakvoerder van Asbex, dat is gespecialiseerd in de inventarisatie en de ontmanteling van asbest. “Het gaat om wat oudere woningen, die doorgaans niet goed geïsoleerd zijn. Willen de eigenaars zonnepanelen installeren, dan staan ze voor zware investeringen. Boren in zo’n asbesthoudend dak is verboden, en dus moet het volledige dak, en vaak ook het onderdak, er eerst af. Ook de dakgoten en de regenpijpen moeten doorgaans worden vervangen, omdat de regen asbesthoudend slib meevoert van de daken.”

In een reactie wijst Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) erop dat de recentste asbestcementen dak- of gevelleien al 22 jaar oud zijn. “Studies tonen aan dat zulke dakbekledingen al na vijftien tot twintig jaar verweren en asbestvezels loslaten”, klinkt het. Volgens de minister zijn de puur asbestgerelateerde meerkosten bij de vervanging van een asbestdak heel beperkt. Het gaat enkel om een omzichtiger transport en de ontmanteling van het asbestafval. “Voor een gemiddelde eengezinswoning met een dakoppervlakte van zowat 120 vierkante meter kost een nieuwe dak 15.000 tot 25.000 euro, inclusief het onderdak, maar zonder de isolatie. Maar voor de plaatsing van de dakisolatie kan iedereen subsidies aanvragen. Bovendien kan iedere Vlaming nu ook heel voordelig asbestafval laten ophalen aan huis, en is het storten van dat afval vrijgesteld van milieuheffing.”

Volgens Christophe Schell moet je voor de afbraak en de ontmanteling van het dak van een doorsnee vrijstaande woning gemiddeld 3.000 euro rekenen. Inclusief regenpijpen en dakgoten wordt dat al snel 4.000 euro. Daar komt nog eens 700 tot 1.000 euro – 250 euro per ton – bovenop voor de afvoer van het asbesthoudend materiaal, al kun je daarvoor vaak een beroep doen op de lokale overheid. “De grote kosten zitten in de plaatsing van een nieuw dak. Ik heb het gevoel dat de prijsraming van de Vlaamse overheid aan de lage kant zit. Een eenvoudig plat dak in roofing van pakweg 100 vierkante meter – de goedkoopste optie – kost 17.000 euro. De prijs van een ietwat esthetisch verantwoord dak op een vrijstaande woning loopt al snel op tot 30.000 euro. Het gevaar is dat veel mensen in de verleiding kunnen komen hun asbestleien dak niet langer conform de regels te laten ontmantelen, om geld uit te sparen. Als Vlaanderen de energietransitie wil versnellen, dan zullen er extra ondersteunende maatregelen nodig zijn.”