Droogterisico zit niet in premie brandverzekering: wie draait op voor barstende muren of wegzakkende fundamenten?

Verzekeringen bieden niet altijd bescherming tegen rampspoed. Vraag dat maar aan de mensen met schade aan hun woning veroorzaakt door de droogte, die tot nu geen cent van de brandverzekering hebben gekregen.

Sinds 2006 worden natuurrampen verplicht gedekt door de brandverzekering. Maar volgens de verzekeraars valt de uitzonderlijke droogte van de voorbije jaren niet onder de wettelijke definitie van een natuurramp. Midden december vorig jaar besliste een rechter in Kortrijk daar anders over. “Het was een baanbrekend vonnis, omdat de rechter haar oordeel juridisch sterk wist te onderbouwen”, meent advocaat Jan Allaert van Bonus Advocaten, gespecialiseerd in vastgoedrecht.

Allaert verdedigt de belangen van Luc Platteau uit Aalbeke, die voor duizenden euro’s de funderingen van zijn woning moest verstevigen. “Bij een natuurramp denk je aan een moment. De tegenpartij argumenteerde dat droogte een geleidelijk proces is”, legt de advocaat uit. De rechter van de ondernemingsrechtbank van Gent, afdeling Kortrijk, oordeelde dat een proces dat vele jaren in beslag neemt, nog altijd beschouwd kan worden als een natuurramp. “De oorzaak van de schade aan de woning is nooit betwist door de verzekeraar.” Conclusie: de verzekeraar moet bijdragen in de kosten.

De verzekeraar berustte niet in het vonnis en ging in beroep. Binnenkort komt de zaak voor het hof van beroep in Gent. “Het kan nog twee of drie jaar duren eer er een definitief arrest is. De verzekeraar kan daarna nog naar het Hof van Cassatie gaan, afhankelijk van de motivatie van het arrest”, legt Allaert uit. “De verzekeraar kan zich daar niet zonder slag of stoot bij neerleggen, want het is een serieuze wending in de rechtspraak, met belangrijke implicaties. Ik heb de voorbije maanden veel telefoons gehad van confraters die cliënten hebben met soortgelijke problemen. Het probleem is veel groter dan ik besefte.”

In Aalbeke en naburige gemeenten is de schade door de droogte aanzienlijk. Vorige maand hebben 71 mensen uit de streek rond Kortrijk scheuren laten registreren op een infomoment van de lokale CD&V-afdeling. Doordat er de voorbije zomers zo weinig regen viel, is een kleiader uitgedroogd die door verscheidene gemeenten loopt. De fundamenten van oudere huizen zakken daardoor weg, wat scheuren en barsten, en hier en daar zelfs instortingsgevaar veroorzaakt.

Van streek tot streek

Niet alleen de streek rond Kortrijk is een gevarenzone. De droogte veroorzaakt vooral schade aan woningen in gebieden met veel kleigrond, zoals in het zuiden van Oost- en West-Vlaanderen en het oosten van Vlaams-Brabant. “De regionale overheden brengen het probleem in kaart”, zegt Barbara Van Speybroeck, directeur communicatie van de koepel van verzekeraars Assuralia.

Volgens haar hielden de verzekeraars tot nu geen rekening met dat risico bij de berekening van de premie voor de brandverzekering, “omdat tijdens de voorbereiding van de wet tot invoering van de dekking voor natuurrampen nooit sprake was van het droogterisico.”

“Verzekeringen draaien om solidarisering en mutualisering van risico’s. Als er duizend huizen in een gemeente zijn, weten de verzekeraars uit historische statistieken hoeveel van die huizen de kans lopen af te branden. Voor de schade aan woningen door droogte weten we nog niet hoe we het risico kunnen berekenen, omdat er nog onduidelijkheid is over de oorzaken en de omvang van het probleem”, stelt Barbara Van Speybroeck. “Droogte heeft een mondiale dimensie, maar de oorzaken van droogte en de gevolgen verschillen van streek tot streek.”

Staatssecretaris voor Begroting en Consumentenbescherming Eva De Bleeker (Open Vld) zegt dat de overheid probeert uit te zoeken in welke omstandigheden de schade aan woningen zich voordoet. “Dat onderzoek is cruciaal. Spelen menselijke factoren een rol? Is er een fout gebeurd die schade heeft veroorzaakt?” Denk aan illegale waterwinning of bomenkap, die de uitdroging van de bodem in de hand kan werken. Zowel de verzekeraars als de overheid zeggen dat ze zich bewust zijn van het probleem en dat ze hard werken aan een oplossing voor de bestaande en de toekomstige schade aan woningen veroorzaakt door droogte. Een timing kunnen ze niet geven.

Eva De Bleeker stelt dat de bal in het kamp van de verzekeraars ligt. “We wachten op een voorstel tot oplossing van de verzekeraars.” Een verhoging van de premie van de brandverzekering voor iedereen zou helpen om de kosten voor de onfortuinlijke woningeigenaars te dekken. “De bestaande slachtoffers zijn niet ingecalculeerd in de huidige verzekeringspremie”, stelt Barbara Van Speybroeck. Om te weten hoe sterk de premie moet stijgen, moeten de verzekeraars kunnen berekenen voor hoeveel schade ze in de toekomst riskeren op te draaien. En daar knelt voorlopig het schoentje.

Welles-nietesspelletje

Heel wat mensen durven het juridische gevecht met de verzekeraar niet aan te gaan. Ze hebben vaak al zware kosten om de schade aan hun woning te herstellen of te beperken. De juridische kosten, zonder garanties op een gunstige afloop, zijn er vaak te veel aan. Want lang niet alle rechters oordeelden in het voordeel van de verzekerden. De uitspraak van de rechter in Kortrijk heeft er nog niet voor gezorgd dat de verzekeraars massaal tussenbeide komen bij schade door droogte.

Jan Allaert: “Verzekeringsmaatschappijen zijn grote partijen, die alle rechtsmiddelen zullen uitputten. Ik durf mijn hand niet in het vuur te steken dat alle cliënten de uitspraak krijgen waar ze op hopen. Ze moeten een afweging maken.” Kunnen de getroffen mensen de kosten voor een juridische procedure er nog bijnemen, nadat ze al voor tienduizenden euro’s schade aan hun woning hebben laten herstellen? Hebben ze een rechtsbijstandsverzekering die kan helpen? Het speelt allemaal mee in de overweging.

“Er is nogal wat divergentie in de rechtspraak”, zegt ook Eva De Bleeker. “De federale overheidsdienst Economie zoekt ook uit in hoeverre droogte vandaag al in de wet vervat zit, en of de wet aangepast moet worden.” Voor de slachtoffers is nog altijd een welles-niettesspelletje met de verzekeraars aan de gang. Als de overheid en de verzekeraars geen allesomvattende oplossing vinden, dreigt dat juridische steekspel nog jaren aan te slepen. Alle betrokken partijen verzekerden ons dat ze zich het lot van de slachtoffers aantrekken. Voor mensen met gebarsten huizen is het bang afwachten.