Bouwen en verbouwen: hoe beperkt u het energieverbruik van uw woning?

Wie een huis wil (ver)bouwen, moet veel knopen doorhakken. Maar hoe maakt u verstandige keuzes? MoneyTalk gaat deze week dieper in op vier belangrijke beslissingen. Vandaag: hoe houdt u het energieverbruik van uw woning onder controle?

Na het kiezen van een goede architect en aannemer is de volgende stap om een aantal knopen door te hakken over de duurzaamheid van de bouwplannen. Ons woningpark is immers een belangrijke bron van koolstofuitstoot. Daarom geeft de Vlaamse regering fiscale stimulansen om de energiezuinigheid van nieuwbouwwoningen te bevorderen. Eind vorige week kwam nog in het nieuws dat Vlamingen in 2018 minder gebruik hebben gemaakt van de bestaande premies.

Sinds 2014 moet elke nieuwbouwwoning een minimum hoeveelheid energie uit een of enkele hernieuwbare bronnen halen. Hoeveel hangt af van de vloeroppervlakte. “Die eis voor hernieuwbare energie gaat hand in hand met de steeds strenger wordende E-peilnormen”, stelt energieadviseur Benny Craenhals van Creatuurconsult. Het E-peil bepaalt de energieprestatie van een woning. Hoe lager het peil, hoe minder de energiebehoefte en dus hoe beter de E-peilscore.

De schil

Dit jaar moet elke nieuwbouw minstens E-40 halen, volgend jaar E-35 en in 2021 is E-30 verplicht. “Inzetten op hernieuwbare energie is een optie om dat E-peil naar beneden te krijgen”, gaat Craenhals verder. Hoewel hij waarschuwt dat daar vaak te snel naar gegrepen wordt. “De logische aanpak van het energievraagstuk bij nieuwbouw is om eerst te investeren in een robuuste duurzame bouwschil. Dat doe je met isolatie, luchtdichtheid en een energiezuinig ventilatiesysteem.”

De technieken

Craenhals merkt dat sommige bouwers te fel de nadruk leggen op technieken om hun E-peil te drukken. “Een warmtepomp of zonnepanelen zijn kostenefficiënt om op korte termijn E-peilpunten te zakken”, legt hij uit. “Technieken zijn op korte termijn de snelste weg naar een behoorlijke energieprestatie, maar het E-peil is slechts een theoretisch cijfer. Technieken verouderen, terwijl robuustere maatregelen zoals isolatie en luchtdichtheid veel minder onderhevig zijn aan veroudering.” Architecturale aspecten zoals oriëntatie, zonwering of luchtdichte aansluitingen tussen de bouwlagen zijn even belangrijk als zonneboilers of warmtepompen.

Die populariteit van technieken wordt fiscaal aangemoedigd. Vanaf een bepaald E-peil genieten bouwers in Vlaanderen van een toekomstige korting op de onroerende voorheffing. In Wallonië of Brussel bestaat die korting niet. Vanaf E-30 geldt in Vlaanderen een korting van 50 procent gedurende vijf jaar, vanaf E-20 geldt een volledige vrijstelling voor vijf jaar. Craenhals waarschuwt echter om zich niet enkel daardoor te laten leiden. “Eenmaal verworven heb je de korting, maar niemand weet of die volgend jaar nog geldt”, stelt de energieadviseur.

De bedenkingen

“Ik sprak iemand die 10 jaar geleden dankzij een warmtepomp, energiezuinige ventilatie en zonnepanelen een heel laag E-peil had behaald. Ondertussen is er het prosumententarief en die warmtepomp schaafde veel punten van zijn E-peil, maar blijkt in de praktijk toch heel wat te verbruiken”, vertelt Craenhals. “Moest hij dat budget geïnvesteerd hebben in een passieve bouwschil had dat verbruik veel lager gelegen en zat hij nu niet met dat probleem. Een laag E-peil staat dus niet altijd garant voor een lage energiefactuur.”

Ook architect Marnik Dehaen merkt op dat je met bepaalde ingrepen de energiefactuur kan drukken, zonder dat je het E-peil daarmee naar beneden krijgt. “Met een wintertuin, die je in de zomer kan openzetten en in de winter kan afsluiten, kan je ervoor zorgen dat je minder moet verwarmen in de kern van de woning. In een badkamer wil je het lekker warm hebben en in een slaapkamer fris. Echter zijn er geen premies voor isolatie binnen in een huis, maar het heeft zeker zin om de muur tussen de badkamer en de slaapkamer beter te isoleren. De software van de overheid laat echter niet toe om dat soort ingrepen in te vullen. Het zijn goed bedoelde regels, maar ze houden niet altijd rekening met de praktijk.”

Het is echter cruciaal om van bij de bouwplannen al oog te hebben voor de energieprestatie van de woning. “Het E-peil is een beleidsinstrument die het voor de consumenten heel eenvoudig maakt, maar de thermodynamische benadering van een nieuwbouw is niet eenvoudig maar juist heel complex”, stelt Benny Craenhals vast. “Het loont de moeite om te investeren in een degelijke voorstudie en gedetailleerde berekeningen vooraf zodat je van meet af aan gericht de juiste keuzes maakt.”

Voor renovaties geldt dezelfde aanpak, alleen zijn de regels daar anders. Bij een gewone renovatie gelden allerhande premies voor bijvoorbeeld de vervanging van ramen, het plaatsen van dakisolatie of een nieuwe energiezuinige verwarmingsinstallatie. Voor elk van die werken bestaan er verschillende premies of voordelen zowel in Vlaanderen, Brussel als Wallonië. Met dat soort renovaties moet geen minimum E-peil behaald worden.

Daarnaast is er een speciaal regime voor een Ingrijpende Energetische Renovatie (IER). Daarbij moet een bouwheer de verwarmingsinstallatie vervangen en minstens 75 procent van de buitenschil van de te renoveren woning isoleren. Het minimum te behalen E-peil is 90. Voor dat type renovaties geldt ook een korting op de onroerende voorheffing van 50 procent bij een E-peil van 90 en 100 procent bij een E-peil van 60. Een bijkomend voordeel bij renovaties is dat alles aan een verlaagd btw-tarief van 6 procent kan gebeuren.