De procedures om een bouwvergunning te krijgen werden ingewikkelder en volumineuzer, de adviezen zijn soms tegenstrijdig. Gevolg: vertragingen, hogere kosten en een lagere slaagkans.
“Terwijl een vergunningsaanvraag vroeger vrij eenvoudig was, moeten architecten nu rekening houden met een breed scala aan milieutechnische en ruimtelijke onderzoeken en adviezen”, zegt Dirk Mattheeuws, de voorzitter van Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV). Zo evalueert de watertoets de impact van een bouwproject op de waterhuishouding en legt de rioleringstoets de normen op voor het afvalwaterbeheer. Een natuurtoets onderzoekt de gevolgen voor de biodiversiteit, er is een archeologische toets, en nog een impactscore om de ruimtelijke en ecologische gevolgen van het project te analyseren. Voor sommige projecten zijn nog extra onderzoeken vereist, zoals een sloopopvolgingsplan bij afbraakwerken.
“Een vergunningsprocedure mag tijd in beslag nemen, als we daarmee tot een beter gebouwde omgeving komen”, meent Nadja Van Houten, de voorzitter van de Beroepsvereniging voor Architecten (BVA). “Maar we zien dat de lange doorlooptijden vooral te wijten zijn een te grote detailgraad en de grote hoeveelheid studies die deel uitmaken van de procedure. De slinger is doorgeslagen. Men verliest de aandacht voor het resultaat: de kwaliteit van onze gebouwde en niet-gebouwde omgeving.”
Technische kennis
De administraties die verantwoordelijk zijn voor het verlenen van adviezen, kampen met een structureel personeelstekort. “Sommige diensten zijn zo onderbemand dat ze niet meer in staat zijn op tijd adviezen te verstrekken”, zegt Mattheeuws.
Tegenstrijdige adviezen zijn een ander obstakel. “Zo kan de brandweer veiligheidsmaatregelen opleggen die botsen met de toegankelijkheidsvereisten”, legt hij uit.
En er is nog een derde probleem, zegt Mattheeuws: “Vroeger durfden omgevingsambtenaren sneller beslissingen te nemen. Vandaag ontbreken vaak de technische kennis en de durf om tussen tegenstrijdige adviezen te kiezen. Het resultaat? Een totale stilstand.”
Administratieve last
De administratieve last voor architecten is de afgelopen tien jaar enorm toegenomen. “Vergelijk een vergunningsdossier van vroeger met dat van vandaag, en je ziet dat het minstens drie keer zo dik is”, stelt Mattheeuws. “Architecten steken veel meer tijd in een vergunningsaanvraag, maar dat vertaalt zich niet in een hogere vergoeding, want dat doen we via vooraf vastgelegde prijsafspraken met de bouwheer.”
Ook de slaagkans van een vergunningsaanvraag is afgenomen. Het Departement Omgeving gaat sneller in beroep. NAV merkt bijvoorbeeld dat de Vlaamse overheid steeds vaker in beroep gaat tegen vergunningen, zeker bij functiewijzigingen in agrarisch gebied. “Dat betekent dat zelfs als een lokale overheid groen licht geeft, de Vlaamse overheid het project nog kan blokkeren”, zegt Dirk Mattheeuws. Ook omwonenden stappen vaker naar de rechter.
Om de knelpunten in kaart te brengen heeft de nieuwe Vlaamse minister van Omgevingsbeleid Jo Brouns (cd&v) onlangs een expertcommissie samengesteld. NAV en BVA maken er deel van uit. Enkele van hun aanbevelingen zijn een betere afstemming tussen de bevoegde instanties om tegenstrijdige adviezen te vermijden, de administraties versterken, eenvoudige en snelle beroepsprocedures invoeren, inzetten op digitalisering, en zorgen voor duidelijke richtlijnen voor verdichting en functiewijzigingen, zodat er minder ruimte is voor discussies die tot bezwaarprocedures leiden.
Deze week vindt u bij Trends de architectuurspecial van Trends Style
