Ook in de nieuwe erfwet is de langstlevende partner niet altijd voldoende beschermd. Hoe komt dat? En wat doet u daaraan?
De erfwetgeving voorziet automatisch in een ruime bescherming voor de langstlevende huwelijkspartner als er geen testament of een huwelijkscontract is. Dat blijft zo als de nieuwe erfwet op 1 september van kracht wordt.
Als er kinderen of kleinkinderen zijn, erft de langstlevende partner het vruchtgebruik van de nalatenschap. Voor wie getrouwd was onder het wettelijk stelsel, wil dat zeggen dat de langstlevende partner de helft van de gemeenschap in vruchtgebruik krijgt (de andere helft is al van hem), plus het vruchtgebruik van de eigen goederen van de overleden partner (bijvoorbeeld wat hij heeft geërfd of geschonken heeft gekregen). Als het koppel getrouwd is met een scheiding van goederen, krijgt de langstlevende partner het vruchtgebruik op het vermogen van de overledene. Zijn er geen kinderen, dan is het erfrecht nog ruimer.
Feitelijk samenwonende partners erven niets van elkaar. Daar is een testament altijd noodzakelijk. Voor wettelijke samenwonende koppels is het erfrecht beperkt. De partners erven alleen het vruchtgebruik op de gezinswoning en de huisraad automatisch van elkaar. Vaak is dat te weinig en is een testament ook hier noodzakelijk.
Soms onvoldoende
In de praktijk blijkt het vruchtgebruik van de langstlevende huwelijkspartner vaak toch onvoldoende te zijn. Dat is vooral het geval als de activa van de erfenis geen inkomsten opleveren – bijvoorbeeld een grote dure gezinswoning, een appartement aan zee dat niet wordt verhuurd of bouwgronden.
Ook de meeste beleggingsportefeuilles leveren nauwelijks inkomsten op, omdat die om fiscale redenen vaak grotendeels bestaan uit kapitalisatiefondsen, die geen coupon uitkeren. De winst van familievennootschappen wordt vaak geherinvesteerd, zonder dat er dividenden worden uitgekeerd.
Eenvoudige oplossingen
Een eenvoudige oplossing om dat te voorkomen, is een testament op te stellen, waarbij de langstlevende echtgenoot ook delen van de nalatenschap – zoals cash of een beleggingsportefeuille – in volle eigendom krijgt. Uiteraard moet de reserve van de kinderen gerespecteerd blijven, maar in het nieuwe erfrecht vanaf 1 september 2018 bedraagt die nog slechts de helft voor alle kinderen samen.
Een tweede eenvoudige oplossing is dat de partners bij de notaris een keuzebeding laten inlassen in hun huwelijkscontract (kostprijs 600 euro). De langstlevende echtgenoot kan dan kiezen wat hij uit de huwelijksgemeenschap neemt als de andere partner overlijdt. Houd er wel rekening mee dat een keuzebeding enkel mogelijk is als er een huwelijksgemeenschap is. Een keuzebeding geeft de langstlevende echtgenoot het comfort om, afhankelijk van zijn situatie en de omstandigheden op het ogenblik van het overlijden, de keuze te maken die het best aansluit bij zijn wensen.
Een derde eenvoudige oplossing is dat de partners aandacht besteden aan de samenstelling van hun vermogen. Ze zouden bijvoorbeeld kunnen kiezen voor activa die veel inkomsten opleveren en relatief weinig kosten meebrengen, zoals dividendaandelen, distributiefondsen, obligaties of een verhuurd appartement.
