‘Het economisch herstel zal pas volwassen worden als het gepaard gaat met een robuuste stijging van de lonen’

‘Terwijl het herstel stevig in het zadel zit, lijkt uw loon nog in een crisis te zitten,’ zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes. Toch is er volgens hem beterschap op komst. ‘Volgend jaar krijgt de koopkracht van de meeste werkende Belgen een dubbele injectie.’

Het gaat goed met de Europese en de Belgische economie, maar wat koopt u ermee? U hebt misschien al gemerkt dat de berichtgeving in de media niet spoort met de ontwikkelingen op uw loonbrief. Terwijl het herstel stevig in het zadel zit, lijkt uw loon nog in een crisis te zitten. Opslag moet u zoeken met een vergrootglas. De koopkracht van het doorsneeloon stijgt dit jaar met welgeteld 0,5 procent. U kunt er net een brood of vijf mee kopen. Fijn herstel.

Als het een troost mag zijn, u bent niet alleen. In heel Europa, en zelfs in het hele Westen, zijn markante loonstijgingen de grote afwezige. De Europese economie groeit al achttien kwartalen op rij en zal volgens de herfstvooruitzichten van de Europese Commissie versnellen tot de sterkste groei in tien jaar. De werkloosheid neemt af, wat naar goede traditie de voorbode van stijgende lonen zou moeten zijn.

Maar van dat laatste is nog geen spoor. In zowat heel Europa blijven de loonstijgingen hardnekkig uit, waardoor ook de inflatie, zelfs tot verbazing van de centrale banken, nauwelijks een kik geeft. Zelfs in de Verenigde Staten, waar de conjunctuurcyclus al twee tot drie jaar rijper is, krabben ze zich achter de oren.

Het herstel zal pas volwassen worden als het gepaard gaat met een robuuste stijging van de lonen, van de koopkracht en dus van de consumptie. Als uw loon met 4 procent per jaar stijgt, bestaande uit 2 procent extra koopkracht en 2 procent inflatievergoeding. Als de doorsneeloontrekkende zich per jaar een extra weekendje weg kan veroorloven.

Het Europese herstel is markant achtergebleven op eerdere expansies, precies omdat de motor van de private consumptie nog niet aansloeg. Precies daarom durft ECB-voorzitter Mario Draghi de Europese economie nog niet te laten fietsen zonder de steunwieltjes van een heel soepel geldbeleid.

Maar elk nadeel heb z’n voordeel. Dit trage en kwetsbare herstel zal, ondanks zijn al respectabele leeftijd, niet snel van ouderdom sterven. De fleur van het herstel moet nog beginnen, als de lonen zich kunnen aansluiten bij het feestje.

Maar waarom zijn de lonen nog niet uitgenodigd op het feest? Vraag het aan twaalf economen en u krijgt dertien antwoorden. Er zijn de digitalisering en de globalisering, die de onderhandelingsmacht van heel wat werknemers hebben beknot. Er is ondanks de daling van de werkloosheid nog heel wat onbenut potentieel op de arbeidsmarkt. In Europa is nog ongeveer een vijfde van de beroepsbevolking onvrijwillig halftijds of tijdelijk aan de slag.

Er is ook een toename van de arbeidsparticipatie van vrouwen, waardoor het gemiddelde loon daalt. Discriminatie dus als monetaire variabele. En er is de hardnekkig lage productiviteit. Uw baas kan u niet meer betalen omdat u nauwelijks productiever wordt. Het is een harde economische wet, maar het is de wet.

Er is nog meer troost. Uw loon mag nog op intensieve zorgen liggen, de kans dat u uw job behoudt of een nieuwe baan vindt, is gevoelig gestegen. In België is de stijging van de koopkracht dit jaar evenveel te danken aan extra banen als aan loonstijgingen voor bestaande jobs. De vakbonden zullen het niet snel vertellen, maar loonmatiging zorgt op die manier voor solidariteit tussen wie wel werk heeft en wie geen werk heeft.

De Belgische politiek van loonmatiging ligt via een beperkte toename van de consumptie ook aan de basis van de relatief povere groeiprestaties van onze economie. We groeien trager dan het Europese gemiddelde, maar het was een noodzakelijke keuze wat koopkracht in te ruilen voor voor wat concurrentiekracht. We willen toch niet eindigen als het België van enkele jaren geleden?

Er is nog meer troost in de vorm van nakend beterschap. Volgend jaar krijgt de koopkracht van de meeste werkende Belgen een dubbele injectie. Niet alleen zit er een hoger brutoloon in, ook de overheid doet een duit in het zakje via de verdere belastingverlagingen waar vooral de lagere inkomens van profiteren. Alles samen zou de koopkracht in 2018 en in 2019 telkens met 2 procent stijgen. Straks koopt u nog iets met het herstel.