Het farmaland België is trots op zijn gezondheidszorg. Dat is niet helemaal terecht, zo blijkt uit het nieuwe boek van professor Lieven Annemans. Daarin zoekt de gezondheidseconoom naar een remedie tegen de verspilling in onze gezondheidszorg.
Lieven Annemans wist zich de jongste vijftien jaar op te werken tot de vaakst geciteerde gezondheidseconoom van Vlaanderen. Annemans doceert zowel aan de VUB als aan de Universiteit Gent en maakt sporadisch al eens een studie voor de denktank Itinera.
In zijn nieuwe boek De prijs van uw gezondheid geeft hij weer hoe ziek de Belgische gezondheidszorg wel is. Maar hij komt ook met oplossingen: hij formuleert een herstelplan in tien pijlers. “Ik hoop echt dat daar discussie over ontstaat”, zegt hij. “Want volgens mij vormen die tien pijlers een recept waarmee we opnieuw tot een betere gezondheidszorg kunnen komen.”
Uw boek gaat over verspilling in de gezondheidszorg. Is onze ziekteverzekering er dan zo erg aan toe?
Annemans: “We hebben een toegankelijke gezondheidszorg en we scoren goed in tevredenheidsenquêtes. Toch nemen de klachten toe en de toegankelijkheid staat onder druk. Er wordt in onze ziekteverzekering tegelijk te veel verspild en te veel bespaard.”
Dat klinkt als een contradictie.
Annemans: “Enerzijds hebben we tamelijk lage prijzen, maar we consumeren de zorg wel vaak in heel grote volumes. Je merkt dat de overheid daar wat aan probeert te doen via lineaire besparingen. Maar die gaan dan weer ten koste van kwaliteit. De besparingen treffen vaak het verkeerde doelwit. Neem nu de ziekenhuizen. Hun budget voor werkingskosten is veel te laag. Het gevolg is dat er minder personeel is, waardoor ze patiënten te snel naar huis sturen of minder goed behandelen. Dat is een verlies van kwaliteit, terwijl er tegelijk veel te veel nutteloze CT-scans en andere onderzoeken worden gedaan. Zo wordt geld verspild dat je in de zorg veel beter kan besteden, en dat is een gevaarlijke cocktail.”
“Eigenlijk zijn er drie doelen voor een duurzame ziekteverzekering: ze moet in de toekomst nog betaalbaar zijn, ze moet kwaliteit leveren en de goede toegang tot zorg moet blijven. Om dat te bereiken moeten er meetbare beleidsdoelstellingen komen. Hoeveel ziekenhuisbedden moeten er in 2020 zijn? Hoeveel van het bruto binnenlands product willen we in 2020 aan zorg uitgeven? Zulke doelstellingen zijn er nog niet. En daarom beweer ik dat we op een kruispunt staan. Want voor alle duidelijkheid: de ziekteverzekering zoals we die nu kennen, kan niet blijven bestaan. Je merkt dat trouwens aan de toenemende spanning tussen de actoren in de zorg. De tijd dat het systeem kon voortkabbelen is voorbij.”
Een van uw collega’s heeft in dat verband ooit voorgesteld de terugbetalingen te stoppen voor patiënten ouder dan 85 jaar.
Annemans: “Ik vind dat een keuze moet gaan over welke behandelingen we wel of niet terugbetalen. Als een remedie veel kost en weinig oplevert, dan is ze de moeite niet. Voor niemand. Leeftijd speelt dan geen rol. Maar in sommige gevallen wordt een behandeling wel zinvol gekoppeld aan leeftijd. Een typisch voorbeeld is borstkanker. We screenen om de twee jaar vrouwen tussen 50 en 70 jaar. Waarom niet elk jaar? Omdat dat veel geld kost en slechts een paar extra gevallen detecteert. Dat geld kan elders in de zorg beter worden besteed. Impliciet gebeuren zulke keuzes dus al, maar er wordt niet altijd over gecommuniceerd.”
“Dat is nog iets anders dan te zeggen dat we moeten besparen door ouderen, zwaarlijvige mensen of rokers bepaalde terugbetalingen te weigeren. Ik vind dat niet de juiste weg. Zelfs de behandeling van een 86-jarige met een hartaandoening die voor de rest niets mankeert, kan de moeite waard zijn. Dat is een lastige ethische discussie, en die is nog onbeslecht.”
