‘Fiscaal ambtenaren zijn pavloviaanse wezens’

‘Fiscaal ambtenaren zijn verworden tot pavloviaanse wezens die beloond worden als ze een interne richtlijn naleven en gestraft worden als ze oor hebben naar de redelijke argumenten van de belastingplichtigen.’ Dat zegt Leen Ketels, advocaat en vennoot bij Renier & Ketels.Tax.

Ook de fiscus gebruikt key performance indicators(KPI’s). De techniek is u ongetwijfeld bekend: het management bepaalt de gewenste resultaten en vertaalt die als doelstellingen voor alle niveaus in de gelederen. Uiteindelijk krijgt elke medewerker te behalen doelen, waarop hij/zij dan geëvalueerd wordt. Jaren geleden werd bijvoorbeeld de instructie gegeven om bij elke fiscale controle een belastingverhoging van minimaal 10 procent op te leggen. Dat holt de fiscale wet uit, want die voorziet in de mogelijkheid om af te zien van een belastingverhoging bij goede trouw. De tijd dat daarover gepraat kon worden, ligt al lang achter ons. Of beter: u mag erover praten zoveel u wilt, zelfs de meest begripvolle ambtenaar zal zich verplicht zien de belastingverhoging te behouden.

Die praktijk is onze wetgever blijkbaar onbekend. Vrij recentelijk werd nog bij wet bepaald dat bij een fiscale controle in de vennootschapsbelasting de effectief minimaal belastbare basis gelijk moet zijn aan het bedrag van de rechtzetting, dus geen gebruik van bijvoorbeeld overgedragen verliezen, en dit indien een belastingverhoging van minstens 10 procent wordt opgelegd. Alsof er ooit géén belastingverhoging van minstens 10 procent wordt opgelegd.

De fiscale diensten en ambtenaren krijgen ook jaarlijks doelen voor het aantal af te sluiten controles. Als de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) de jaarcijfers bekendmaakt over het totaalbedrag aan fraude dat is opgespoord, is ze dus niet alleen tevreden voor onze Schatkist. Want het is de BBI die oordeelt of een dossier het label ‘fraude’ krijgt. En die beoordeling gebeurt door degene die de KPI’s moet halen…

Het gaat zelfs zo ver dat goedlopende onderhandelingen met de fiscus worden afgebroken omdat de ambtenaar vreest voor zijn KPI. Wanneer de fiscus niet binnen de zes maanden een beslissing heeft genomen over een bezwaarschrift, kan de belastingplichtige rechtstreeks naar de rechtbank stappen en kan de door de rechter vernietigde aanslag niet overgedaan worden. Om dat te vermijden, is er een algemene instructie bij de fiscus om altijd binnen de zes maanden een beslissing te nemen, ook als de belastingplichtige zich ertoe verbindt niet naar de rechter te gaan bij het verstrijken van de termijn. Geen ambtenaar die durft af te wijken van die regel… De enige oplossing is dan het pro forma inschakelen van de fiscale bemiddelingsdienst om zo een bijkomende termijn van vier maanden te openen. Of dat een doelmatig gebruik is van de publieke middelen, is zeer de vraag.

Het is uiteraard een goede zaak dat ook aan de fiscaal ambtenaren doelstellingen voor kwaliteit, dienstverlening en efficiëntie worden meegegeven. Het wordt problematisch indien die doelstellingen de belastingplichtigen benadelen in de behandeling van hun dossier. Dat geldt des te meer omdat er geen enkele transparantie is over welke interne instructies en KPI’s op die manier gehandhaafd worden in de fiscale administratie. En het is al helemaal onaanvaardbaar dat dat ertoe leidt dat wettelijke bepalingen worden uitgehold. Het is de belastingplichtige niet toegestaan om via achterpoortjes de fiscale wet te omzeilen, maar de fiscale administratie zou daarin toch de hoogste standaard moeten hanteren.

Fiscaal ambtenaren zijn verworden tot pavloviaanse wezens die beloond worden als ze een interne richtlijn naleven en gestraft worden als ze oor hebben naar de redelijke argumenten van de belastingplichtigen. Indien de ambtenaar geen ruimte meer krijgt om zich een oordeel te vormen over een dossier en vervolgens daarnaar te beslissen, schaf dan de ambtenaren af en vervang ze door computers. Dan gaat het tenminste wat sneller.