Het is een misvatting dat een testament iets is voor bejaarde mensen. Jonge mensen maken het beste al een testament op, zodra ze een gezinswoning hebben. Dat kan de langstlevende partner een hoop erfbelasting besparen.
Een testament is een vrij eenvoudige techniek om uw successie fiscaal te optimaliseren. U kunt het laten opstellen door een notaris, wat ongeveer 500 euro kost. Maar u kunt ook zelf een testament opmaken. Het is geldig als u het volledig met de hand schrijft, het ondertekent en een datum vermeldt. Zo’n eigenhandig testament kunt u in bewaring geven bij een notaris, zodat het niet verloren kan gaan. De meeste notarissen rekenen daarvoor 50 à 100 euro aan. Vaak wordt gedacht dat een testament opmaken iets is voor zeventigplussers. Maar zodra u een gezinswoning hebt, is het raadzaam al een testament op te maken.
In de drie gewesten geldt een volledige vrijstelling van de gezinswoning voor de langstlevende partner. Om onder die vrijstelling te vallen, moeten de partners getrouwd zijn of wettelijke samenwonen. Feitelijk samenwonende partners kunnen in Brussel en Wallonië geen aanspraak maken op die vrijstelling. In Vlaanderen krijgen feitelijk samenwonden die vrijstelling alleen als ze gedurende drie jaar ononderbroken hebben samengewoond en in die tijd een gemeenschappelijke huishouding hebben gevoerd.
De gezinswoning maakt vaak een belangrijk deel uit van het totale vermogen, zeker bij jonge gezinnen. Toch wordt daar vaak te weinig aandacht aan besteed in de successieplanning. Een belangrijk misverstand is dat de gezinswoning volledig is vrijgesteld van erfbelasting. Dat klopt niet, omdat die woning alleen is vrijgesteld voor het stuk van de gezinswoning dat de langstlevende erft. We verduidelijken dat met een voorbeeld.
Voorbeeld
Stel dat een koppel in Leuven samen een ruim stadsappartement heeft met een waarde van 800.000 euro. Ze hebben twee kinderen. We gaan ervan uit dat ze voor de rest geen belangrijke bezittingen hebben. De man overlijdt op 50 jaar door een auto-ongeval. Zijn nalatenschap bestaat dan uit de helft van het gemeenschappelijke appartement (waarde 400.000 euro), waarvan zijn partner het vruchtgebruik krijgt en de kinderen de blote eigendom. Aangezien zij op dat moment ook 50 jaar is, wordt haar vruchtgebruik fiscaal gelijkgesteld aan slechts 52 procent van de waarde.
Alleen die 52 procent van de helft van de gezinswoning (de nalatenschap van haar partner) is dus vrijgesteld van erfbelasting voor de langstlevende. De kinderen die de blote eigendom met een waarde van 48 procent krijgen, betalen daarop wel erfbelasting. Hoe ouder de langstlevende is, hoe kleiner dat percentage is. Bij een 40-jarige wordt bijvoorbeeld het vruchtgebruik fiscaal gelijkgesteld aan 56 procent, bij een 80-jarige is dat nog slechts 8 procent.
Successieplanning
Een interessante vorm van successieplanning is dat de echtgenoten of de wettelijke samenwonende partners ervoor zorgen dat de langstlevende partner de volledige gezinswoning erft. Dat kan door bijvoorbeeld een testament op te maken, waarin wordt bepaald “dat de gezinswoning volledig naar de partner gaat en dat voor de rest de wettelijke regeling van toepassing is”. De gezinswoning wordt dan belastingvrij vererfd en de langstlevend partner kan bovendien doen met de woning wat hij wil, zonder dat hij rekening moet houden met de kinderen.
Volledigheidshalve vermelden we dat u in de meeste gevallen hetzelfde resultaat kan verkrijgen door een keuzebeding in uw huwelijkscontact te laten zetten. Daarvoor moet u een beroep doen op een notaris, wat ongeveer 650 euro kost.
