Eén schok verwijderd van deflatie

De Europese beleidsmakers spelen met vuur. Het continent flirt met het deflatiespook, maar doortastende actie blijft uit om de Europese economie enkele stappen weg van de rand van de afgrond te loodsen. De Europese Centrale Bank doet voorlopig geen extra inspanning, en wacht het effect van de in juni genomen maatregelen af, terwijl te veel Europese regeringen zich nestelen in de hangmat van lage rentevoeten.

De jongste economische cijfers zijn weinig bemoedigend. In juli daalde de inflatie in de eurozone tot de amper 0,4 procent op jaarbasis, al is dat ook te wijten aan gedaalde energieprijzen. Mogelijk eindigt de inflatie in augustus nog een trapje lager, opamper 0,3 procent. Dat bekent dat de eurozone één negatieve schok verwijderd is van deflatie, of een algemene gemiddelde daling van de prijzen.

Hoewel dalende prijzen de koopkracht van de consument verhogen, is deflatie heel slecht nieuws voor al wie te diep in de schulden steekt, zoals veel Europese overheden, bedrijven en gezinnen. Een combinatie van deflatie en een opnieuw vertragende Europese economie, laat staan een nieuwe recessie, zou de Europese schuldencrisis opnieuw doenoplaaien.

Geen doorzettend herstel

De zomer produceert echter geen doorzettend herstel in Europa. De Italiaanse economie dook in het tweede kwartaal zelfs opnieuw in een weliswaar heel milde recessie. Dat is niet toevallig, want samen met Frankrijk en België hoort Italië bij die landen die de voorbije jaren het minste deden om hun concurrentiepositie te verdedigen.

Ook de Belgische economie presteerde pover in de lente. Ons wagonnetje is in grote mate gekoppeld aan locomotief Duitsland, maar de sterke man van Europa verliest vaart.

De jongste indicatoren, zoals ontgoochelende fabrieksorders, suggereren dat de Duitse economie een mindere periode tegemoet gaat, waarbij de oplopende spanningen tussen de Europese Unie en Rusland een vrij grote rol spelen.

Het mag duidelijk zijn dat de economische sancties niet alleen Rusland pijn zullen doen, maar ook de kwetsbare Europese economie zullen treffen. De directe link tussen de Europese Unie en Rusland is relatief beperkt, maar indirect kan een aangetast vertrouwen van de bedrijven het herstel opnieuw op een zijspoor duwen. Bij een verdere escalatie kan het conflict over Oekraïne de schok worden die Europa over de deflatierand duwt.

Beter nieuws

Zover zijn we nog niet, en het is ook niet allemaal kommer en kwel aan het Europese economische front. De euro verloor de jongste weken wat van zijn waarde, wat de export en inflatie een zetje kan geven, precies wat de Europese economie nodig heeft. En in juni versoepelden de Europese banken voor het eerst sinds 2007 de voorwaarden bij het toekennen van leningen aan de bedrijven, zo bleek uit enquêtes van de Europese Centrale Bank.

Bovendien trekt de vraag naar krediet vanuit het bedrijfsleven opnieuw lichtjes aan. Dat is zowat het beste economische nieuws van de voorbije maanden. Een duurzaam Europees herstel is maar mogelijk als de kredietverlening op een normaal toerental komt. De voorbije jaren daalde de kredietverlening aan de private sector, omdat bedrijven en gezinnen liever schulden afbetaalden, of omdat bedrijven geen investeringsprojecten zagen.

Een zwaluw maakt de lente niet, maar als de doorlichting door de ECB van de banken in het najaar achter de rug is, en als de maatregelen die de ECB in juni nam om de leningen aan bedrijven de stimuleren effect hebben, dan kan de kredietverlening verder ontdooien.

Geen mirakels

Zonder ongelukken zou het herstel daarom op de rails moeten blijven de volgende maanden. De stijging van het beschikbaar inkomen, licht aantrekkende bedrijfsinvesteringen en een iets minder stringent fiscaal beleid in de eurozone kunnen het herstel een zelfvoedend karakter geven.

Maar verwacht geen mirakels. Een economische groei van ongeveer 1 procent op jaarbasis is nog voor onbepaalde tijd het nieuwe normaal in Europa. Dat betekent dat onze economie continu op het randje leeft. Eén tik in de verkeerde richting volstaat om ons opnieuw in crisis te duwen.