Het schenken tussen echtgenoten is een interessante techniek om een successie te plannen, omdat de schenking herroepbaar is. Ook na een echtscheiding of zelfs na een onverwachts overlijden.
De meeste koppels zijn getrouwd zonder huwelijkscontract en vallen daardoor automatisch onder het zogenoemde wettelijk stelsel. Dat betekent dat alles wat de huwelijkspartners voor hun huwelijk bezaten en wat ze hebben geërfd of geschonken hebben gekregen tijdens hun huwelijk, onder hun eigen vermogen valt. De rest valt in hun gemeenschappelijke vermogen.
Zijn ze getrouwd met een scheiding van goederen, dan zijn er enkel eigen goederen en geen gemeenschappelijk vermogen. Een interessante techniek om hun successie te plannen is dat echtgenoten aan elkaar kunnen schenken, en die schenking is altijd herroepbaar. Echtgenoten kunnen enkel eigen vermogen schenken aan elkaar, dus niets uit de gemeenschap.
Stel dat een vrouw een groot eigen vermogen heeft, omdat ze voor haar huwelijk een beleggingsportefeuille van 800.000 euro heeft geërfd. Haar echtgenoot heeft geen eigen vermogen. Als de vrouw overlijdt, moet hij in principe veel erfbelasting betalen, want hij erft het vruchtgebruik op het aanzienlijke eigen vermogen van zijn echtgenote. Om die erfbelasting te verlagen, kan het nuttig zijn dat de vrouw een deel van haar eigen vermogen via een schenking doorgeeft aan haar echtgenoot. Ze moeten wel rekening houden met de reserve van hun kinderen. Vanaf 1 september 2018 bedraagt die slechts de helft voor alle kinderen samen. Er is dus heel wat speelruimte.
Roerende goederen
De techniek wordt vooral gebruikt voor roerende goederen. Voor een Belgische notaris kost zo’n schenking slechts 3 procent schenkbelasting (3,3% in Wallonië). Op een handgift, een bankgift of een schenking via een Nederlandse notaris is geen schenkbelasting verschuldigd. De schenker moet wel nog drie jaar in leven blijven, anders is toch erfbelasting verschuldigd. De techniek is minder interessant om onroerend goed door te geven, zeker als het om een omvangrijke schenking gaat. De schenktarieven zijn een stuk hoger en het is niet mogelijk die te ontwijken via een bankgift of een Nederlandse notaris.
Als de echtgenoot aan wie een groot deel van de beleggingsportefeuille wordt geschonken, het eerst overlijdt, valt de portefeuille in zijn nalatenschap en moet zijn echtgenote – de schenker – daarop erfbelasting afdragen. Om dat te vermijden, kan ze de schenking doen met een conventioneel beding van terugkeer. Dat betekent dat de schenking belastingvrij terugkeert naar de echtgenote.
Schenkingen tussen echtgenoten zijn altijd herroepbaar. De schenker kan er dus altijd op terugkomen, dus ook tijdens of na een echtscheiding of zelfs na het overlijden van de echtgenoot. De wet bepaalt niet hoe de schenking moet worden herroepen. Uiteraard gebeurt dat het beste op een bewijskrachtige manier.
Een goed methode is de herroeping te laten acteren in een notariële akte, maar soms gebeurt de herroeping in een testament. In principe volstaat zelfs een aangetekende brief. Het speelt geen rol of de oorspronkelijke schenking notarieel gebeurde of via een bankgift. Schenkingen van voor het huwelijk zijn niet zomaar herroepbaar, net als schenkingen die zijn gedaan via een huwelijkscontract.
