De elektriciteitsprijs gaat de hoogte in. Hoewel de socialistische oppositie moord en brand schreeuwt, draagt ze zelf een flink stuk van de verantwoordelijkheid. De stijging is niet leuk, maar uiteindelijk wel een goede zaak.
Vier regeringsmaatregelen doen de energiefactuur van de gezinnen de komende maanden fors klimmen. De sp.a kleeft er zelfs bedragen op en komt voor een gemiddeld gezin uit op 257 euro extra per jaar. Al worden die meerkosten voor een flink stuk tenietgedaan door de huidige lage energieprijzen.
De afschaffing van de gratis kilowattuur
Ten eerste is er de afschaffing van de gratis kilowattuur (kWh), goed voor 90 euro. Het is een beslissing uit het regeerakkoord van de regering-Michel, waarmee ze een streep trekt door het gratisbeleid van wijlen Steve Stevaert. Elk gezin kreeg 100 kWh gratis stroom, en voor elk gezinslid kwam daar nog eens 100 kWh bij. Het was bedoeld als een herverdelingsmaatregel, maar in de praktijk is de hoeveelheid gratis elektriciteit te weinig voor arme gezinnen om in hun energiebehoeften te voorzien, terwijl hij vooral de gemiddelde prijs de hoogte injoeg. Bovendien kun je de vraag stellen of sociaal beleid via de energiefactuur moet worden gevoerd.
De vennootschapsbelasting voor intercommunales
De vennootschapsbelasting die de intercommunales voortaan moeten betalen – eveneens een maatregel van de regering-Michel – doet de rekening met 11 euro aandikken. De bedoeling is een level-playingfield te creëren tussen de private en de publieke sector. Dat de intercommunales die belast zijn met het transport en de distributie van die elektriciteit, als gereguleerde monopolisten, die belasting doorrekenen aan hun klanten, is een luxe die veel privébedrijven hen benijden, maar het is in se niet onlogisch.
De put van de groenestroomcertificaten
Het meest gemediatiseerd is wellicht de 46 euro die een gemiddeld gezin moet betalen om de schuldenberg van de groenestroomcertificaten af te bouwen. Die pluim mogen sp.a, dat jarenlang de verantwoordelijke ministers leverde, en coalitiepartners CD&V en Open Vld op hun hoed steken.
De elektriciteitstarieven werden de voorbije jaren kunstmatig laag gehouden. Vlaanderen kende lange tijd groenestroomcertificaten toe voor windmolens, zonnepanelen en andere groene installaties, maar de kosten daarvan werden niet volledig doorgerekend in de tarieven. Het subsidiesysteem zorgde ervoor dat de Europese doelstellingen voor hernieuwbare energie binnen bereik bleven, maar de nodige monitoring en opvolging – en de wellicht als electoraal impopulair ingeschatte verlaging van de subsidies – bleef te lang uit. De put van bijna 2 miljard euro die daardoor is ontstaan, wordt nu weggewerkt tegen 2021.
De btw op elektriciteit
Ten slotte buigt de federale regering zich dezer dagen over het terugschroeven van een onzinnige maatregel van de regering-Di Rupo, met name de btw-verlaging op elektriciteit van 21 naar 6 procent. De ingreep werd destijds door de toenmalige coalitiepartners ook al verguisd, onder meer omdat ze niet aanzette tot energie-efficiëntie en enkel geld kostte. De maatregel blijkt ook vatbaar voor misbruik, een gevolg van hiaten in de wetgeving waardoor professionele en gemengde gebruikers onterecht kiezen voor het lagere tarief.
Toch wordt er blijkbaar geaarzeld. De btw weer op het oude peil brengen, komt de facto neer op een belastingverhoging, die een gemiddeld gezin 110 euro per jaar kan kosten. Het valt te hopen dat tussenoplossingen, zoals een verhoging naar 8 of 12 procent, van tafel worden geveegd: dat zou de warboel alleen nog groter maken. De meest logische oplossingen zijn een terugkeer naar 21 procent, wat en passant de begrotingsbesprekingen vergemakkelijkt, of het behoud van de 6 procent, met maatregelen om het misbruik tegen te gaan.
Positieve kanten
Maar de verhoging van de energieprijs heeft ook positieve kanten. Zo zet duurdere elektriciteit aan tot energie-efficiëntie en verhoogt ze de rendabiliteit van investeringen in isolatie en hernieuwbare energie. Het grootste minpunt is echter dat vooral niet-energiegerelateerde kosten de elektriciteitsprijs in de hoogte jagen. De energiefactuur is zo al complex genoeg, en wordt nu nodeloos verzwaard door maatregelen die eigenlijk tot het sociale beleid behoren.
Dat is erg vervelend voor de energieleveranciers, die de factuur moeten innen en het risico op wanbetaling moeten incalculeren, maar zelf nog maar verantwoordelijk zijn voor amper een derde van het bedrag op de afrekening. Bovendien zijn we, om de factuur betaalbaar te houden, afhankelijk van de huidige zeer lage marktprijzen voor energie. Die kunnen niet eeuwig op dat niveau blijven.
