Draghinomics, het medicijn tegen stagnatie

ECB-voorzitter Draghi stelde in Jackson Hole het medicijn voor dat de eurozone moet behoeden voor een langdurige periode van stagnatie. Een ultrasoepel monetair beleid in combinatie met saneringsuitstel moet op korte termijn het negatieve effect van structurele hervormingen compenseren. Die zijn cruciaal om de langetermijngroei op te krikken. Nu alleen nog de politici meekrijgen.

‘Dirk, mag ik je mijn jongste dochter Lotte voorstellen. Zij leidt de expansie van onze brouwerij in de VS.’

‘Aangename kennismaking, mevrouw. Uw portefeuille kent geen geheimen voor mij, maar fijn u nu ook in levende lijve te ontmoeten.’

Tien dravende paarden overstemmen het gelach van Mr. P en zijn dochter.

‘Bedankt voor de uitnodiging’, antwoordt Lotte. ‘Schitterend om zo’n polowedstrijd eens te mogen meemaken. Maar eerlijk gezegd, ik snap er geen snars van.’

‘Geen zorgen, mevrouw. U bent zeker niet de enige. De regels zijn ook complex. Er zijn zelfs voorrangsregels om ongelukken te voorkomen. En terecht, als je ziet aan welke snelheid die paarden rondhollen. Nu, de essentie is om het balletje tussen die twee palen te krijgen. Normaal worden er acht periodes of chukka’s gespeeld, maar vandaag maar vier. Na elke periode wordt het paard vervangen. Een polospeler moet dus minstens vier paarden hebben.’

‘Daarom zijn er dus zo weinig polospelers!’

‘Denk ik ook, ja! Een heel andere vraag, als ik mag: hoe gaat het leven in de VS? Ik bedoel dan vanuit economisch standpunt?’

‘Almaar beter. Het optimisme neemt toe. Mensen doen opnieuw de portefeuille open, en onze luxebieren profiteren daarvan. Ondernemingen investeren ook langzaam opnieuw. Als er al onzekerheid is, dan vooral over de weer slabakkende groei in Europa.’

‘SE-CU-LAIRE stagnatie heet dat, liefje’, probeert Mr. P zijn dochter te imponeren. ‘Toch, Dirk? Een lange periode van lage groei, lage inflatie en lage rentes. En Europa lijdt aan die ziekte.’

‘Tja, ik vrees dat u gelijk heeft. De vraag in de eurozone komt maar niet op gang. Bedrijven zitten op 1000 miljard euro cash, maar ze doen er niets mee.’

‘En zie jij daar geen verandering in komen, Dirk?’ vraagt Lotte. ‘Blijven de ECB en de politici dan op hun handen zitten? Je zou de Amerikaanse centrale bank en regering nogal eens zien stimuleren, mocht de werkloosheidsgraad zo hoog zijn als hier.’

‘Hoge werkloosheid, lage groei én lage inflatie! De ECB beseft ook wel dat we maar één negatieve schok verwijderd zijn van een nieuwe recessie én deflatie. Vandaar dat ze Draghinomics in de steigers heeft gezet.’

Een dof hoornsignaal maakt een einde aan de derde periode. Uit de boxen galmt de intussen bij de toeschouwers gevreesde oproep van de commentator: ‘Beste toeschouwers, graag nodigen we u uit om samen met ons het speelveld aan te stampen.’

‘En als je ons die Draghinomics nu eens uitlegt bij een hapje en een drankje, Dirk?’ zegt Mr. P. Hij rijkt zijn dochter de arm en zet aan richting de partytent. ‘Ik heb daarbinnen een paar mooie wijntjes gespot, en een ongelukkig everzwijntje boven een vuurtje.’

‘Bourgondiër. Je zal het nooit afleren, hé papa’, lacht Lotte. ‘Maar ga verder Dirk. Wat is die Draghinomics?’

‘Draghinomics rust op drie pijlers: een minder strak begrotingsbeleid, een soepel monetair beleid en structurele hervormingen.’

‘En hoe gaat Draghi dat op poten zetten?’

‘Een soepel monetair beleid is er al. De beleidsrente werd naar 0,05 procent gebracht. En de depositorente, de rente die banken ontvangen op liquiditeiten die ze bij de ECB parkeren, is -0,2 procent.’

‘Serieus, Dirk’, valt Mr. P in, ‘gaat een negatieve rente het verschil maken?’

‘Doel is de banken aan te zetten tot extra kredietverstrekking en zo de vraag aan te wakkeren. Zijn negatieve rentes krankzinnig? De eerste wiskundigen vonden een negatief nummer ook onzinnig, zei Benoît Coeuré, de ECB-bestuurder.’

‘Maar wat als de vraag naar kredieten er niet is’, merkt Lotte op. ‘Je kan het paard aan het water zetten, maar niet verplichten te drinken, toch?’

‘Dat is inderdaad een probleem. En zolang de economische heropleving onzeker is, zal de vraag ook beperkt blijven. Maar de ECB wil ook private herverpakte leningen opkopen. Dat zal de nu al extreem lage rente nog verder naar omlaag duwen en, hopelijk, de vraag wat stimuleren. En de komende twee jaar blijft de ECB de banken goedkope leningen aanbieden. Hebben ze dat geld uitgeleend, bijvoorbeeld met bedrijfskredieten of autoleningen of wat dan ook, dan kunnen ze het gros van die leningen, weer te koop aanbieden bij de ECB. Zo wordt opnieuw geld vrijgemaakt om nog meer leningen te verstrekken.’

‘Dat klinkt vrij extreem’, zegt Lotte.

‘Dat is het ook’, knikt Dirk. ‘Een nog belangrijkere bijwerking van geldcreatie, want daar komt zo’n opkoop van leningen op neer, is dat het de euro doet verzwakken en Europese bedrijven meer concurrentieel maakt. En als de ECB the full monty doet en ook overheidsobligaties inkoopt, dan trekt die dollar nog meer aan tegenover de euro. Maar in ruil vraagt Draghi dat ook de Europese landen hun steentje bijdragen.’

‘Via een soepel begrotingsbeleid?’

‘Toch zeker in de landen zoals Duitsland waar er manoeuvreerruimte is. Voor de andere landen zou een saneringspauze al een serieuze zuurstofkuur impliceren en de groei kunnen opkrikken. Op Europees niveau wil men een infrastructuurfonds oprichten van 300 miljard euro. Infrastructuurwerken en andere overheidsinvesteringen moeten zo de ontbrekende vraag compenseren.’

Terwijl Mr. P de tentoongestelde flessen keurt, gaat Dirk verder. ‘Dat stimuleren van de vraag via een soepeler begrotingsbeleid en een extreem soepel monetair beleid is trouwens cruciaal om te schaven aan die derde pijler van Draghinomics, de hervormingen. Die zijn absoluut noodzakelijk om het groeipotentieel op lange termijn op te krikken. Meer concurrentie, minder regelgeving, soepelere ontslagregels, hogere pensioenleeftijd,… Ze leiden allemaal tot een toename van de productiecapaciteit. En de stijgende werkgelegenheid die daaruit voortvloeit, zorgt dan weer voor meer consumptie. Maar op korte termijn doen hervormingen de economie pijn, natuurlijk.’

‘Mooi plan… in theorie’, zegt Mr. P. ‘Maar denk je nu echt dat die Duitsers een soepeler begrotingsbeleid toelaten? Of een opkoop van obligaties gaan goedkeuren?’

‘Ik vrees ervoor. Met als gevolg dat we hier in Europa zullen moeten wennen aan een extreem lage groei, een lage inflatie en lage rentevoeten.’

‘Lage rentevoeten… en dus geen obligatiezeepbel die uit elkaar spat?’ merkt Mr. P op.

‘Klopt! Maar juich maar niet te hard. Want lage groei en inflatie in combinatie met hoge schulden is de ideale cocktail voor wanbetalingen, vroeg of laat. Griekenlandtoestanden!’

‘Ik ga nog maar een paar jaartjes in de VS blijven, paps!’ zucht Lotte.

‘Lotteke, ‘t is niet van harte’, zegt Mr. P terwijl hij zijn dochter en Dirk een glaasje Valcanzjria, een witte Siciliaanse wijn, aanreikt, ‘maar daar zullen we dan maar op klinken zeker? Schol!’

Koen De Leus, @koendeleus

Senior Economist, KBC Groep