‘De meldplicht voor bankiers, fiscalisten, boekhouders, notarissen en vermogensbeheerders wordt gigantisch’

‘Sinds 25 juni 2018 houdt de staat zijn burgers en hun vermogen in het oog via een reusachtig netwerk van verklikkers en een immense gegevensbank.’ Dat zegt Anton Van Zantbeek, advocaat van Rivus en professor aan de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven en de Fiscale Hogeschool.

Al gehoord van DAC? Waarschijnlijk niet. Toch worden veel belastingplichtigen er nu al mee geconfronteerd. Dat zal alleen maar toenemen. DAC staat voor ‘Directive on Administrative Cooperation’. Dat zijn de Europese spelregels over de uitwisseling van fiscale gegevens tussen de EU-lidstaten. De fiscus wordt over heel wat zaken getipt, zoals buitenlandse vakantiewoningen, bankrekeningen en pensioenen.

Die internationale samenwerking evolueert fenomenaal. Tot voor kort waren veel landen een belastinginferno voor de eigen inwoners, maar een belastingparadijs voor niet-inwoners. Met ingenieuze wetten en administratieve praktijken deden landen er alles aan om andere landen fiscaal een hak te zetten. Ook België liet zich niet onbetuigd. Denken we maar aan de coördinatiecentra en de notionele-intrestaftrek.

De schuldencrisis heeft de Europese politici brutaal wakker geschud. Overal in de Europese Unie rezen de tekorten op de begroting uit de pan. Het besef groeide dat als alle landen elkaars belastingplichtigen afsnoepen met fiscale cadeaus, uiteindelijk iedereen de verliezer is. Onder impuls van de Europese Commissie werd de fiscale bijstandsrichtlijn van 1977 gemoderniseerd. DAC 1 zag het licht. Sinds 1 januari 2013 gebeurt de uitwisseling van informatie tussen de lidstaten van de Europese Unie automatisch en verplicht. Dat was een grote ommezwaai. Voordien werd informatie vooral op verzoek gedeeld.

In 2014 werd het toepassingsgebied uitgebreid naar buitenlandse inkomsten en bankrekeningen. De inkt van DAC 2 was nog niet droog, of in 2015 werd besloten tot een DAC 3. Vanaf dat moment moesten grensoverschrijdende rulings en afspraken over verrekenprijzen automatisch worden gedeeld. In 2016 kwamen daar de landenrapporten bij voor multinationale ondernemingen (DAC 4) en in 2017 werd met DAC 5 beslist dat de landen ook toegang krijgen tot elkaars register van uiteindelijke gerechtigden (UBO-register).

Dit jaar wordt met DAC 6 nog een versnelling hoger geschakeld. Alle grensoverschrijdende belastingadviezen moeten op voorhand worden gedeeld met de fiscus. Daarvoor wordt een gestandaardiseerde manier van aanmelden ontwikkeld en een grote Europese gegevensbank gecreëerd. Het doel van de richtlijn is agressieve fiscale planningen uit de wereld te helpen. Daar valt iets voor te zeggen. Zich louter en alleen in allerhande bochten wringen om een belastingvoordeel te krijgen, is niet meer van deze tijd. Europa rekent op een afschrikkingseffect. Ook het streven naar discretie en anonimiteit wordt verder aan banden gelegd.

Maar de bewoordingen van de richtlijn zijn zo ruim, dat elk advies over belasting of anonimiteit moet worden gemeld. In plaats van doelgericht in te zetten op misbruiken is een catch-all-regeling uitgewerkt.

Ook zaken waar nu geen haan naar kraait, moeten worden gemeld. Niet enkel offshore vennootschappen, het kopen van verliesvennootschappen, het tax-treaty-shoppen, trusts en foundations en allerhande slimme hybride structureren moeten worden aangegeven, ook een schenking voor een Nederlandse notaris, het op naam zetten van een Luxemburgse sicav of de oprichting van een Nederlandse stichting administratiekantoor.

De meldplicht voor bankiers, fiscalisten, boekhouders, notarissen en vermogensbeheerders wordt gigantisch. Als onderdeel van de witwaswetgeving moesten zij hun klanten al verraden als ze een vermoeden hadden dat iets niet koosjer is. Die meldplicht verruimt nu exponentieel.

Die informatie komt terecht in een gigantische Europese gegevensbank, om te worden gebruikt door alle belastingdiensten van Europa. Dat is een echte snoepwinkel waarin de fiscus zich naar hartenlust kan uitleven. Overigens zal die snoepwinkel meteen goed gevuld zijn. In de loop van 2019 wordt de gegevensbank gecreëerd. Vervolgens moeten alle adviezen vanaf 25 juni 2018 worden gemeld voor 31 augustus 2020.

George Orwell heeft gelijk gekregen: Big Brother is watching you. Hij heeft zich enkel van jaartal vergist. Het is niet sinds 1984, maar wel sinds 25 juni 2018 dat de staat zijn burgers en hun vermogen in het oog houdt via een reusachtig netwerk van verklikkers en een immense gegevensbank.