‘De kans is groot dat de beurzen weer daverende discofeestjes zullen houden’

Je merkt nu al aan de bizarre bewegingen op de beurs dat veel beleggers nog altijd zin hebben het allemaal weer volledig te vertrouwen. Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Zoals vaak was ik mijn tijd ver vooruit. U kunt het controleren in het Trends-archief. Al op 17 april 2017 waarschuwde ik voor een beurscrisis zonder voorgaande. Ik schreef: “De muziek speelt heel luid, zodat niemand hoort dat buiten de discotheek geregeld sirenes loeien.” “De wereld laat zich graag bedriegen.” “Ontploft het over enkele weken? Over enkele maanden?” Dan “moet je ervoor zorgen dat je cash hebt in harde valuta, en een stukje grond om aardappelen te planten.”

Ik schreef het toen de Bel-20 op ongeveer 3800 punten stond. Even ernstig. Waarom krijg ik – helaas, eens te meer – gelijk? Omdat zowat alle experts het erover eens zijn dat de beurs altijd crashes kent. Toegegeven, zelfs ik begon de laatste maanden te twijfelen. Zou het deze keer anders zijn? Zouden de bomen echt tot in de hemel groeien? Het Trump-effect? De perfecte beleggingsalgoritmes? De Nieuwe Economie die dankzij de naadloze wereldwijde aanvoerketens geen ups en downs meer heeft?

Lees mijn artikel van 2017 maar niet te nauwkeurig. Daar voorspel ik grote beursproblemen in 2018, vooral door de brexit en nieuw gerommel bij de banken. Ik voorspelde geen crash door een vuile bom op Manhattan, en zeker niet een door een pandemie, een burgeroorlog in China, een volksopstand in Bernie-Sandersland, een oorlogsverklaring van Vladimir Poetin of de ontsporende opwarming van de aarde.

Nader bekeken was dat allemaal te dwaas om los te lopen, en dan vooral een pandemie. Marc Van Ranst zou ons wel tijdig waarschuwen en dan kregen we die zeker onder controle. De moderne geneeskunde en de moderne internationale samenwerkingsverbanden maakten die gewoon onmogelijk. De meeste van die bedreigingen waren niet eens volkomen onvoorspelbare zwarte zwanen, zoals de aanslagen op 11 september 2001. Want veel risico’s, vooral de vuile bom op Manhattan en de pandemie, staan in de meeste boekjes over existentiële risico’s.

Ik had dus alleen in de meest algemene zin gelijk, want economie is gebaseerd op vertrouwen en er zijn altijd factoren die het vertrouwen onderuithalen. En hoe gevaarlijk voorspellingen ook zijn, je merkt nu al aan de bizarre bewegingen op de beurs dat veel beleggers nog altijd zin hebben het allemaal weer volledig te vertrouwen. Tot ze even uit het raam kijken en toevallig doodskisten zien. De kans is groot – ik durf echt niets te voorspellen – dat de beurzen weer daverende discofeestjes zullen houden zodra voldoende vaststaat dat coronavirus ‘onder controle’ is, en de sirenes niet zullen horen. Tot het feest opnieuw moet worden stilgelegd. Twee maanden later? Twee jaar later? Twaalf jaar later? Nooit? Ondertussen hebben velen virtueel geld verdiend en aan het einde van de rit verliezen we met z’n allen reëel geld.

Nee, de belachelijk hoge beurskoersen veroorzaakten het probleem niet, maar maken een aanpak nu wel extra moeilijk. Want hoge beurskoersen zijn geen fenomeen dat zich los van het echte economische leven afspeelt. Ondertussen hebben CEO’s tientallen miljoenen echt geld verdiend, enkel en alleen omdat zij aandeelhouders rijk hebben gemaakt, en helaas nu weer arm. Moeten ze nu al dat geld teruggeven? Natuurlijk niet. Gegeven is gegeven.

Intussen stel ik vast dat mijn collega-beursexperts tot heel kort geleden een vreemde redenering volgden. De grote verliezen waren te wijten aan de irrationaliteit van de belegger. Maar hoe verklaar je die grote winsten? Ook door het gedrag van die irrationele belegger? Of is de verklaring de homo economicus, die rustig balansen analyseert, risico’s afweegt, zwarte zwanen incalculeert, rapporten van virologen bestudeert en alles weet van de kwetsbaarheid van aanvoerketens? Winsten zijn rationeel, verliezen irrationeel? Lees vooral nog eens wat de economen schreven, die ons na de vorige crisis in herinnering brachten dat het allemaal draait om animal spirits, die zelfs door artificiële intelligentie nog niet te temmen zijn. Bomen groeien dan toch niet tot in de hemel. Spijtig.