De kans dat de centrale bankiers grote zeepbellen aan het blazen zijn, is groot

Mr. Albert P is een gepensioneerde ondernemer en een trouwe klant van het Wealth Office-departement van de bank. Nu en dan heeft Mr. P een gesprek met zijn private bankier Dirk, waarbij ze praten over economische en financiële thema”s. Mr. P is getrouwd met Rose. Ze hebben drie zonen en twee dochters, van wie er twee actief zijn in het brouwersbedrijf dat Mr. P heeft opgericht. Hij is voorzitter van de raad van bestuur.

De huidige correctie op de beurzen zal alles bij elkaar beperkt blijven. Maar de kans dat de centrale bankiers grote zeepbellen aan het blazen zijn, is groot. Mr.P hoort het allemaal aan, terwijl hij geniet van de lokale folklore in het Baskenland.

“Goeiedag, Wealth Office Brussel, met Dirk. Met wie spreek ik?”

“Dirk, arme jongen, nog altijd geen vakantie?” Er klinkt trommelgeroffel op de achtergrond.

“Augustus, Mr. P! Maar u bent nu al volop aan het genieten, hoor ik.”

“Het dorpsfeest van Markina-Xemein! We zijn op de terugtocht van de Provence. Gisteren was er de tamborrada-optocht. Ongelofelijk. En zo gaat dat een hele week door.”

“En dan volgt de kater?”

“Voor velen toch, vrees ik. Zoals op de financiële markten, zeker? De zenuwachtigheid neemt toe op de beurzen, lees ik. Wat denk je: crash op komst?”

“Nee, nee. Een gezonde zomercorrectie, denken we. De Heilige Geest heeft er zich mee bemoeid, en daar komen altijd vodden van.”

“De Heilige Geest?”

“Kapitaalproblemen bij de Portugese grootbank Espirito Santo, letterlijk de Bank van de Heilige Geest. Dat en de geopolitieke spanningen in Irak en Oekraïne hebben de zenuwachtigheid doen toenemen. Daarnaast zijn de beurzen vandaag toch wel vol gewaardeerd, na de klim met 60% sinds het dieptepunt van 2012. Want die klim ging niet hand in hand met een stijging van de bedrijfswinsten. Integendeel: de winsten van de Europese bedrijven staan gemiddeld onder het niveau van het eerste kwartaal van 2012. Om de beurzen hoger te duwen moet de huidige trend van winstdalingen worden gekeerd.”

“Ik ben er niet gerust in, man. Rentevoeten die wereldwijd nog nooit zo laag hebben gestaan, niettegenstaande de hoge schulden. Beurzen die klimmen zonder winstgroei.”

“En huizenprijzen die in Groot-Londen in het tweede kwartaal zijn gestegen met 26% tegenover een jaar eerder. Of de Bundesbank die waarschuwde voor een huizenzeepbel in de belangrijkste Duitse steden. Het gaat hard, maar wat had je gedacht met het huidige soepele monetaire beleid en de spotgoedkope hypotheekleningen? In de Verenigde Staten en Japan kopen de centrale banken obligaties op om de koersen op te drijven. Als zo’n olifanten met oneindig diepe zakken de handelszalen betreden, kunnen die rentevoeten alleen maar dalen. Beleggers die op zoek zijn naar een minimum aan rendement, komen automatisch bij aandelen terecht. Het alternatief is consumeren.”

“Die olifanten gaan nog brokken maken, Dirk.”

“Best mogelijk, Mr. P. Een paar weken geleden trouwens maakte de BIB, dat is de Bank voor Internationale Betalingen, zich daar in haar jaarrapport ook zorgen over. Ze stelde dat het te lang aanhouden van het huidige zerorentebeleid kan leiden tot een volgende financiële boom-bustcyclus.”

“Wat wil zeggen?”

“Het soepele beleid moet de sputterende economische motor weer aan de praat krijgen. En met een lage rente lukt dat ooit wel. Maar door die rente zo lang zo laag te houden, creëer je elders zeepbellen. Beleggers gaan er bij hun investeringen vanuit dat die rente nog lang zo laag zal blijven. En dan zijn de huidige waarderingen niet overdreven. Maar normaliseer je de rente en zijn de waarderingen te ver opgelopen, dan heb je problemen. Dat is precies wat er gebeurde met de Amerikaanse huizensector eind 2007 aan het einde van de Greenspan boom-bustcyclus.

“En luistert iemand naar die BIB?”

“Ik mag het hopen, Mr. P, want het is de bank van de centrale banken. En die BIB adviseert haar aandeelhouders, de centrale bankiers dus, liever wat sneller het monetaire beleid te normaliseren. Maar het risico dat ze precies het omgekeerde doen, acht de BIB groot.”

“Waarom?”

“In de eerste plaats vreest ze dat de centrale bankiers de relatieve rust op de financiële markten niet durven te verstoren. Herinner je mei vorig jaar: toenmalig Fed-voorzitter Bernanke liet toen vallen dat de liquiditeitscreatie via de opkoop van obligaties vanaf september 2013 zou worden afgebouwd. De financiële markten in de groeilanden kregen in de daaropvolgende maanden rake klappen en in de Verenigde Staten steeg de hypotheekrente met 1 procentpunt. Dat was genoeg om het herstel van de vastgoedmarkt tot stilstand te brengen. De oorspronkelijke startdatum voor die afbouw werd al snel verlaat tot begin 2014.”

“Een centrale bankier mag toch niet de slaaf van de financiële markten zijn?”

“Nee, maar ook de regeringen zetten hen onder druk om de rente toch maar zeker niet te snel op te trekken. Wist u dat de totale schuldgraad van de G-20 landen sinds begin 2007 met meer dan een vijfde is toegenomen? In procent van het bruto binnenlands product staan we nu op 175 procent voor de groeilanden en op 275 procent voor de ontwikkelde landen. Een rentestijging met 1 procentpunt spant de schuldenstrop stevig aan.”

“En wat vind jij dat ze moeten doen, Dirk?”

“Wie zijn wij om hen raad te geven, Mr. P? Nu, in hun reacties op de aanbevelingen stellen Yellen van de Fed en Draghi van de ECB dat het niet aan de monetaire politiek is om te zorgen voor financiële stabiliteit. Het rentewapen dient volgens hen om de economie te stimuleren en de prijsstabiliteit te handhaven. Het voorkomen van nieuwe zeepbellen, dat laten ze aan de regelgever over.”

“Ah … makkelijk.”

“Die regelgever kan om een vastgoedzeepbel te voorkomen bijvoorbeeld de verplichte eigen inbreng verhogen bij de aanvraag van een hypotheeklening, of een belasting op een tweede woning heffen. En misschien zijn zulke maatregelen echt wel doeltreffender dan het botte rentewapen. Trouwens, persoonlijk denk ik dat het vandaag voor een renteverhoging nog te vroeg is, zeker in Europa en Japan. We flirten hier met deflatie. En voor de overheden is het gemakkelijker de schulden af te bouwen bij lage rentevoeten en een iets hogere inflatie. Natuurlijk, het is zoals de BIB zegt: als je als centrale bankier daar te veel rekening mee houdt, riskeer je de rente te lang veel te laag te houden. Met zeepbellen tot gevolg, en meestal op plaatsen waar je ze het minst verwacht.”

“En zeepbellen barsten eerder dan dat ze langzaam leeglopen. Gaat dit weer in tranen eindigen zoals de Amerikaanse vastgoedcrisis?”

“Dat kan, Mr. P. Het is een gigantisch monetair experiment dat we vandaag beleven. Maar als het knalt, dan verwacht ik dat niet voor de nabije toekomst.”

“Meedansen dan maar, zolang de muziek speelt? Weet je, Dirk, op mijn leeftijd is het verstandig wat vroeger dan de rest naar huis te gaan. Dus haal me van die dansvloer ruim voordat de anderen richting nooduitgang stormen, oké?”

“Met de bodembescherming die we in uw portefeuille hebben ingebouwd, Mr. P, bent u vandaag al veeleer een passieve toeschouwer. Fortuinen worden bewaard door niet te veel te verliezen.”

“En een lang leven door te genieten. Ik ga mij nog een pintxo halen.”

“Genieten u en uw vrouw er alvast van. Tot horens!”

Koen De Leus, Senior Economist KBC Group