De Freya-factuur

Wie betaalt de extra kosten voor de groenestroomsubsidies? Die vraag duikt levensgroot op na een item in het VRT-zondagsprogramma De Zevende Dag, waarin werd verwezen naar een rapport van de SERV van dit voorjaar.

Daaruit blijkt dat de netbeheerders een schuld van 1,7 miljard euro hebben opgebouwd voor de financiering van groenestroomcertificaten (GSC). Dat is het geld dat producenten van hernieuwbare energie krijgen toegestopt per geproduceerde kilowattuur elektriciteit.

Als die schuld in de periode 2015-2019 in de stroomtarieven wordt opgenomen, verzwaart de elektriciteitsfactuur met 35 procent voor gezinnen (+246 euro) en met 27 procent voor kmo’s (+6000 euro). Dat is de prijs van het uitstelbeleid van de vorige regering. De prijsstijgingen kregen al een koosnaampje: de Freya-factuur.

Dat niet alleen de socialisten op het beklaagdenbankje mogen, is duidelijk. Het beleid van Freya Van den Bossche werd mee goedgekeurd door de coalitiepartners N-VA en CD&V, die nu ook in de regering zitten. Maar het was wel de sp.a die zich met het dossier wilde profileren, en voluit koos voor een struisvogelpolitiek. De zon was immers toch gratis? Terwijl Hilde Crevits als minister van Energie de subsidieregeling al een eerste maal aanpaste, wachtte haar opvolgster daar veel te lang mee. Het federale prijzenbevriezingsbeleid waarmee Johan Vande Lanotte wilde scoren, verergerde de problemen alleen maar.

De oplossingen die Vande Lanotte nu uit zijn mouw schudt, blijven in hetzelfde bedje ziek. Volgens de Oostendse politicus gaat het om slechts 600 miljoen euro die de eigenaars van zonnepanelen (PV) via een netvergoeding zouden moeten afdragen, na aftrek van enkele eenmalige bonussen. Die 600 miljoen euro – intussen aangegroeid tot 850 miljoen euro- is wat de netbeheerders contractueel moesten betalen aan de PV-eigenaars per megawatt groene stroom.

Het andere deel, een klein miljard euro, heeft te maken met overschotten op de certificatenmarkt. In principe kunnen de netbeheerders hun gekochte GSC-certificaten daar doorverkopen aan de energieleveranciers – zoals Electrabel, EDF-Luminus en Lampiris _ die elk jaar een bepaald quotum aan certificaten moeten halen. Maar omdat het aanbod _naast de netbeheerders ook de productie van bijvoorbeeld biomassacentrales en windmolenparken_ groter is dan de vraag, ligt de prijs op hooguit 90 euro. Een hoop minder dan de subsidie die de netbeheerders zelf moeten betalen aan de PV-bezitters.

Maar ook dat miljard moet op de een of andere manier worden verrekend. Ofwel door middelen uit de algemene begroting te halen – en dus elders besparingen of nieuwe belastingen te realiseren – ofwel door de tarieven te verhogen. De federale netvergoeding, die eerder dit jaar door de rechter werd afgeschoten, voorstellen als een oplossing, klopt evenmin. Die was bedoeld om de PV-eigenaars te doen meebetalen voor de netinvesteringen, niet om de Vlaamse GSC-problematiek op te lossen.

Een echte oplossing voor de schuldenproblematiek zal niet eenvoudig zijn, en juridisch hoe dan ook een moeilijke zaak. Intuïtief voelt iedereen dat de PV-bezitters die hebben kunnen profiteren van de oversubsidiëring, op de een of andere manier een stukje moeten inleveren van hun winst van de komende jaren – de subsidiesteun werd toegezegd voor twintig jaar.

Alleen: niet elke PV-bezitter kon even hard profiteren. Een paneel dat certificaten van 450 euro oplevert, is doorgaans minder efficiënt dan de later geplaatste exemplaren, die slechts 350 of 90 euro per megawattuur opleveren. Bovenal betekent het dat de beloften van de overheid _ en de contracten tussen de PV-bezitters en de netwerkbeheerders – eigenlijk een Kaupthing-statuut hebben: die IJslandse bank beloofde ook rendementen op haar spaarvergoeding waarvan je kon voorspellen dat ze onhaalbaar zouden zijn. Tot zover de rechtszekerheid.

Tegelijk zou het onrechtvaardig zijn de hele extra kostprijs uitsluitend af te wentelen op de PV-bezitters. De keuze voor een groener energieproductiepark is een maatschappelijke keuze. Ook de vervanging van ons verouderde en grotendeels op fossiele brandstoffen gebaseerde stroomproductiepark, maakt een tariefverhoging onvermijdelijk. Voor iedereen.