Zo vermijdt u hoge medische facturen: 12 concrete tips

Verscheidene zorgverstrekkers dreigen de prijsafspraken op te blazen. De reden? De regering in lopende zaken slaagt er niet in het budget voor de ziekteverzekering voor 2025 af te kloppen. Wat kunt u zelf doen om uw medische facturen zo laag mogelijk te houden?

Het budget voor de ziekteverzekering van 2025 is nog altijd niet goedgekeurd. Open Vld stemde tegen en MR onthield zich op 21 oktober bij de stemming over dat budget. De twee partijen vinden dat een regering van lopende zaken het budget niet met 2,5 procent boven op de index kan laten stijgen. Nochtans was die beslissing volgens ontslagnemend minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) al in 2022 genomen.

Tegelijk loopt de vorming van een nieuwe federale regering niet zo vlot als verwacht. De kans dat een nieuwe regering nog voor het einde van dit jaar een begroting gestemd krijgt, wordt met de dag kleiner. Door die politieke impasse staan alle prijsafspraken met zorgverleners op de helling en dreigen de doktersrekeningen voor de patiënten te ontsporen. Volgens het socialistische ziekenfonds Solidaris betalen patiënten gemiddeld 20 à 25 procent van hun medische kosten uit hun eigen portemonnee.

Op 31 oktober stuurden alle organisaties in het Verzekeringscomité, waarin zowel de ziekenfondsen als de zorgverleners vertegenwoordigd zijn, een brief naar het kernkabinet met een niet mis te verstane waarschuwing. “Het grote gevaar is dat dit leidt tot een golf van deconventioneringen in talrijke sectoren. Dit is desastreus voor de patiënten die het risico lopen de financiële gevolgen hiervan te moeten dragen”, klonk het in die brief.

Bij de vroedvrouwen lijkt de beslissing om te deconventioneren al genomen. Zowel de Vlaamse als de Franstalige beroepsverenigingen van vroedvrouwen weigeren een nieuwe conventie te ondertekenen. De vroedvrouwen stellen dat het beroep niet levensvatbaar is zonder extra middelen. Ook andere beroepsverenigingen adviseren hun leden te deconventioneren, om de prijzen al zeker aan de inflatie te kunnen aanpassen. Voor de patiënten is het daarom extra opletten geblazen de komende maanden. Als zorgverleners geheel of gedeeltelijk uit de conventie stappen, kunnen ze in theorie om het even welke tarieven beginnen aanrekenen. We vroegen tips aan de ziekenfondsen om de doktersrekeningen onder controle te houden.

1. Check de conventiestatus online

Met de webtoepassing ‘Een zorgverlener zoeken’ van het Riziv kunt u voor elke postcode of gemeente en voor elke beroepscategorie opzoeken welke zorgverstrekkers geheel of gedeeltelijk geconventioneerd zijn. Op de website van het Riziv vindt u alle conventietarieven terug. Zo betaalt u voor een raadpleging bij een geconventioneerde, geaccrediteerde huisarts maximaal 31,82 euro, waarvan u 27,81 euro terugkrijgt, zonder verhoogde tegemoetkoming.

Er zijn echter veel huisartsen, tandartsen en bepaalde artsen-specialisten die wachtlijsten of patiëntenstops hebben ingevoerd. Ook bij sommige wijkgezondheidscentra, die de lokale medische dienstverlening toegankelijker moeten maken, zijn er wachtlijsten. In sommige regio’s zijn patiënten al blij dat ze in een praktijk of bij een individuele zorgverlener terecht kunnen. “Wij hebben geen zicht op wie met een patiëntenstop werkt. We kunnen patiënten dus ook niet helpen bij hun zoektocht naar een zorgverlener”, klinkt het bij het onafhankelijke ziekenfonds Helan.

2. Zoek naar de tarieven in de wachtkamer

“Sinds dit jaar moeten zorgverleners afficheren in hun wachtzaal of ze al dan niet geconventioneerd zijn”, weet Helan. Die plicht geldt voor een hele reeks zorgberoepen, waaronder apothekers, kinesisten en opticiens. “Er is een wettelijk model van een affiche dat de conventiestatus en de prijs van de meest courante ingrepen vermeldt”, voegt de Christelijke Mutualiteit (CM) toe. “Maar dat geldt nog niet voor artsen en artsen-specialisten.”

3. Wees de komende maanden alert voor tariefwijzigingen

Het bestaande akkoord tussen artsen en ziekenfondsen loopt nog tot en met 31 december 2025. “Na elk nieuw akkoord moeten zorgverleners binnen de dertig dagen na de communicatie van het Riziv via een elektronische tool laten weten dat ze zich niet of slechts gedeeltelijk wensen te conventioneren”, legt CM uit. “Wie niet expliciet uit de conventie stapt, is geconventioneerd. Op dat moment wordt ook de conventiegraad berekend.”

Minstens 60 procent van de artsen moet akkoord gaan met de prijsafspraken, voor de conventie in werking kan treden. Bij de tandartsen is dat percentage verlaagd naar 55 procent, omdat er anders geen conventie mogelijk was.

“In principe kan elke zorgverlener achteraf toch nog uit de conventie stappen”, zegt CM. Zolang zorgverleners dat niet aan het Riziv hebben laten weten, moeten ze de conventietarieven toepassen. Als ze niet of niet langer geconventioneerd zijn, moeten ze hun patiënten daarvan op de hoogte brengen en aangeven welke tarieven ze zullen aanrekenen. “Maar er is niet gespecificeerd hoe”, aldus CM.

4. Andere locatie of tijdstip kan ander tarief betekenen

Het is voor niet-geconventioneerde artsen niet verboden op het ene moment de conventietarieven toe te passen en op het andere moment niet. Zo komt het bijvoorbeeld voor dat artsen in een ziekenhuis volgens de conventie werken, maar in hun privépraktijk niet. “Meestal gebeurt dat op basis van werkafspraken in het ziekenhuis”, klinkt het bij CM. “Een patiënt kan niet worden gedwongen een afspraak te maken in een privépraktijk.”

Als een arts gedeeltelijk geconventioneerd is, moet die zowel in het ziekenhuis als in zijn privépraktijk op bepaalde tijdstippen tegen conventietarieven werken, voegt CM nog toe. U doet er als patiënt goed aan dan expliciet een afspraak op die momenten te vragen.

Het ziekenfonds Solidaris merkt ook op dat het verbod op supplementen voor CT- en MRI-scans die worden uitgevoerd tussen 8 en 18 uur, dat ongeveer een jaar geleden werd ingevoerd, doorgaans wel gerespecteerd wordt. Buiten die uren rekenen de ziekenhuizen een hoger supplement dan voordien aan.

5.Zorg voor een globaal medisch dossier

Wanneer u bij uw huisarts een globaal medisch dossier (GMD) met uw medische gegevens heeft, betaalt u minder eigen bijdrage bij de huisarts en bij specialisten naar wie uw huisarts u doorverwijst. “In principe regelen huisdokters dat dossier voor hun patiënten en wordt dat automatisch verlengd, maar je kunt er ook altijd zelf naar vragen”, stelt Helan. “Patiënten moeten zelf vragen om het op te starten”, vindt CM.

6. Ga voor het goedkoopste geneesmiddel

“Vraag uw arts om geen merknaam, maar een stofnaam voor medicijnen voor te schrijven”, stelt CM voor. Volgens een brochure van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) moet de apotheek dan “een van de goedkoopste varianten, generisch of origineel, afleveren”. Voor sommige geneesmiddelen zoals antibiotica en antimycotica (middelen tegen schimmelinfecties) moet de apotheker, ook als die een voorschrift op merknaam krijgt, toch nog altijd voor een goedkope variant van het geneesmiddel gaan. Maar dat geldt dus niet voor alle geneesmiddelen.

7. Vraag naar geconventioneerde zorgverleners

Wanneer uw huisarts u een voorschrift geeft voor een aantal beurten bij de kinesist of een onderzoek bij een specialist, mag u vrij kiezen tot wie u zich richt. CM voegt toe: “Je kunt als patiënt een advies vragen aan je huisarts en je kunt in dialoog gaan met je huisarts. Daarbij kun je aangeven wat je belangrijk vindt: de conventiestatus, de locatie, het geslacht, de bereikbaarheid, enzovoort.”

Wie regelmatig op controle gaat bij de tandarts, krijgt meer terugbetaald. Volgens Helan zijn tandartsen de enige zorgverleners waar patiënten een hogere terugbetaling krijgen als ze er elk jaar langsgaan. Toch is het voor vrouwen een goed idee elke drie jaar naar de gynaecoloog te gaan voor een uitstrijkje en een onderzoek van eierstokken en borsten, omwille van kankerpreventie. Sommige specialisten nemen geen nieuwe patiënten aan en vragen een bewijs dat u al langer patiënt ben. Dat overkwam onlangs een familielid bij de dermatoloog.

8. Verschillende voorschriften tijdens één consultatie

Mensen met chronische aandoeningen, zoals een allergie, die dag in dag uit medicatie moeten nemen, doen er goed aan verschillende voorschriften tegelijk te vragen. “Standaard is een voorschrift drie maanden geldig”, stelt Helan. “Een verlenging vragen via een telefonische consultatie kan ook. Telefonische consultaties zijn goedkoper. Weet wel dat, met het oog op besparingen, vandaag de afschaffing van telefonische consultaties op tafel ligt.”

9. Ga niet zomaar akkoord met niet-terugbetaalde handelingen

U vraagt uw arts het best om vooraf meer informatie op papier te zetten over handelingen die niet worden terugbetaald. CM somt op welke vragen een arts daarover moet beantwoorden. “Over wat soort onderzoek en/of behandeling gaat het? Wat is de kostprijs? Waarom is het noodzakelijk? Wat zijn de voordelen, risico’s en nevenwerkingen? Zijn er alternatieven? Wat zijn de risico’s als het onderzoek of de behandeling niet wordt uitgevoerd?”

De patiënt heeft het recht op een geïnformeerde toestemming bij elke tussenkomst van een zorgverstrekker. Met die schriftelijke informatie kunnen patiënten bij de ziekenfondsen navragen of een terugbetaling mogelijk is. “Patiënten hebben het recht op voorhand te vragen wat een behandeling zal kosten en als die behandeling zeer duur is, kunnen ze altijd een tweede mening van een andere arts vragen”, meent Helan.

CM wijst er ook op dat in de nieuwe wet inzake patiëntenrechten het streven naar een gezamenlijke besluitvorming van de patiënt en de verschillende betrokken zorgverleners is opgenomen. “Informatieverstrekking staat daarbij centraal.”

10. Meld het als uw arts geld onder tafel vraagt

Helan raadt patiënten met klachten over een arts in een ziekenhuis aan om eerst contact op te nemen met de ombudsdienst van het ziekenhuis. “Bij een zorgverlener die niet verbonden is aan een ziekenhuis, dien je het best een klacht in bij de federale ombudsdienst Rechten van de Patiënt.”

“Dit is fiscale fraude”, stelt CM. U kunt zulke fraude melden bij de federale overheidsdienst Financiën. Daarmee bent u medisch natuurlijk nog niet geholpen. “De patiënt kan zich ook altijd tot een andere zorgverstrekker richten”, klinkt het droogweg bij CM. Maar wie dringende medische problemen heeft, voelt het wellicht niet altijd als een optie aan om maanden te wachten op een afspraak bij een andere arts.

11.Vraag in het ziekenhuis geen eenpersoonskamer

Helan: “Het staat iedereen vrij een eenpersoonskamer te nemen. Er worden echter ereloon- en kamersupplementen aangerekend, waardoor de factuur heel hoog oploopt. Hoe hoog, dat hangt van ziekenhuis tot ziekenhuis af. In de regio rond Brussel worden heel hoge supplementen aangerekend, tot 500 procent.”

“Sommige hospitalisatieverzekeringen komen hier gedeeltelijk in tussen”, zegt CM. Vorige week kondigde het ziekenfonds aan dat de terugbetaling van ereloonsupplementen in het CM-Hospitaalplan wordt verhoogd tot 150 procent. Daarmee zouden in 80 procent van de Vlaamse ziekenhuizen de kosten van een eenpersoonskamer gedekt zijn. Die hospitalisatieverzekering kost 4,37 euro per maand.

12. Bekijk vooraf beleid van ziekenhuizen

Het Intermutualistisch Agentschap (IMA) stelt elk jaar overzicht op welke ereloonsupplementen ziekenhuizen maximaal aanrekenen op een verblijf van een of meer dagen (zie kader Wie heeft recht op verhoogde tegemoetkoming?). Behalve de ereloonsupplementen zijn er ook gewone kosten verbonden aan de kamer. Voor een vaginale bevalling bijvoorbeeld rekende het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis in Aalst 209 euro aan voor moeders in een meerpersoonskamer en 1.657 euro in een eenpersoonskamer. Daar komen nog ereloonsupplementen bij. In het RZ Tienen was een natuurlijke bevalling zowel in een meerpersoonskamer (164 euro) als in een eenpersoonskamer (1.519 euro) goedkoper dan in Aalst.