Vaste, variabele of dynamische energieprijzen: wat is het goedkoopst?

Vlaanderen is met Frank Energie een energieleverancier rijker. Vanuit Nederland probeert het bedrijf Vlaanderen te veroveren met dagprijzen. “Dynamische tarieven zijn goedkoper dan vaste of variabele tarieven”, beweert CEO Thomas Hulshof. Is dat een verkooppraatje of de realiteit?

De nieuwe energieleverancier Frank Energie is voorlopig enkel in Vlaanderen actief en nog niet in Brussel en Wallonië, “omdat die regio’s achterlopen in de uitrol van de digitale meter”. Ongeveer 1,5 miljoen gezinnen in Vlaanderen hebben vandaag al een digitale meter. Eén op de drie Vlaamse gezinnen met een digitale meter is al aan de slag gegaan met hun verbruiksgegevens, die ze kunnen raadplegen op mijn.fluvius.be. In Brussel en Wallonië is dat veel minder.

Vlaanderen loopt in een Europese context niet voor. “In Nederland heeft 90 procent van de gezinnen een digitale meter”, weet Thomas Hulshof, de oprichter van Frank Energie. “In Spanje, Frankrijk en Italië is dat zelfs 100 procent. In Vlaanderen is nog maar 40 procent van de gezinnen met een digitale meter uitgerust. Duitsland doet het nog veel slechter, met iets van 10 procent. Daarom zullen we daar niet snel actief worden.”

Frank Energie is enkel leverancier en geen producent van energie. “Wij kopen voor de Belgische klanten stroom op de Belgische beurs Belpex”, zegt Thomas Hulshof. “We ‘vergroenen’ die stroom door er certificaten bij te kopen van Vlaamse projecten voor hernieuwbare energie.” Ook voor gas bestaat in België een soort beurs, Zeebrugge Trading Point (ZTP), waar leveranciers gas kunnen kopen.

Het verschil tussen variabele en dynamische prijzen

Als de prijs voor elektriciteit of aardgas elke maand of om de drie maanden wordt aangepast, spreken we over variabele prijzen. Het gros van de contracten op de Belgische markt werkt met zulke prijzen. Wanneer de prijs elk dag of zelfs elk uur verandert, hebben we te maken met dynamische prijzen. Dynamische tarieven zijn enkel mogelijk voor klanten met een digitale meter. Frank Energie biedt daarom contracten met dynamische en variabele tarieven aan.

Via mijn.fluvius.be kunnen consumenten hun kwartierwaarden downloaden: de hoeveelheid stroom die ze elk kwartier hebben verbruikt. Met de kwartierwaarden van een heel jaar kunt u via de V-Test, de prijsvergelijker van de Vlaamse energiewaakhond VREG, simuleren hoeveel een dynamisch of een variabel contract u het komende jaar ongeveer zou kosten. Zo’n voorspelling is niet vanzelfsprekend, want de energieprijzen kunnen grote schommelingen ondergaan en niemand kan die met zekerheid voorspellen. Ook zonder kwartierwaarden kunt u de tarieven vergelijken via de V-Test.

“Wij sleutelen momenteel nog aan onze tarieven. We willen graag in de V-Test helemaal bovenaan komen te staan”, zegt Hulshof. De vaste vergoeding voor de dienstverlening van Frank Energie bedraagt momenteel 2,05 euro per maand voor elektriciteit en 2,92 euro voor gas. Op die kosten moet Frank Energie het verschil maken met de concurrentie.

De Belgische netbeheerder Elia bevraagt elke dag de grootste producenten en de grootste consumenten van elektriciteit. Op basis daarvan kan Elia een inschatting maken van de elektriciteitsprijzen voor elk uur van de dag daarop. Frank Energie en andere spelers die een contract met dynamische prijzen aanbieden, baseren zich op die day ahead-prijzen om de tarieven te zetten voor hun klanten.

Hulshof: “Elke ochtend sturen we via een app een stroomprijsadvies naar de klanten. Zo weten die klanten op welke uren van de dag elektriciteit goedkoop of duur zal zijn en kunnen ze op die prijsverschillen inspelen. We zeggen de klanten met andere woorden wanneer ze het best een was laten draaien.” Elektriciteit is vooral goedkoop wanneer er veel zon en veel wind is. Mensen die hun elektriciteitsverbruik op die momenten kunnen plannen, verkleinen meteen ook hun CO2-voetafdruk. Het is vooral wanneer er elektriciteitstekorten dreigen dat de gas- of steenkoolcentrales opgestart worden.

Maandelijkse in plaats van jaarlijkse afrekening

Frank Energie werkt met maandelijkse voorschotten op de energiefactuur, die elke maand worden bijgestuurd op basis van het werkelijke verbruik van de afgelopen maand. Ook dat is ongewoon in België. Wij zijn gewend een vast maandelijks voorschot te betalen, dat in de zomer veel hoger ligt dan het werkelijke verbruik en in de winter lager. “Bij ons bouwen de klanten geen buffer op in de zomer. Dat is veiliger”, meent Hulshof. Klanten van energieleveranciers die failliet gingen tijdens de energiecrisis speelden hun voorschotten volledig of gedeeltelijk kwijt. De maandelijkse afrekening van het werkelijke verbruik is ook mogelijk, zonder voorschotten, maar dat is tot nu slechts mogelijk bij een handvol, grote spelers.

Ik hoor dat er weerstand is tegen de digitale meter in Vlaanderen. Nochtans zijn er veel voordelen voor de consument, maar ook voor het milieu en de maatschappij’
THOMAS HULSHOF, CEO FRANK ENERGIE

“Ik hoor dat er weerstand is tegen de digitale meter in Vlaanderen. Nochtans zijn er veel voordelen voor de consument, maar ook voor het milieu en de maatschappij”, vindt Hulshof. Hij maakt er graag zijn missie van om uit te leggen hoe voordelig de digitale meter kan zijn. De voordelen zijn er vooral voor mensen die kiezen voor een energiecontract met dynamische prijzen, iets wat nog maar weinig ingeburgerd is in Vlaanderen. Hulshof is ervan overtuigd dat iedereen beter af is met een dynamisch tarief. Hij spreekt daarmee andere energieleveranciers in ons land tegen, die dynamische tarieven enkel aanraden voor grote verbruikers die hun verbruik goed kunnen plannen.

Prijsvoordeel van dynamische contracten

Hulshof haalt er verschillende studies uit Nederland bij om zijn punt te bewijzen. Zo stelt een analyse van de Vereniging van Dynamische Energieleveranciers (VvDE) dat Nederlandse gezinnen met een dynamisch contract in 2022 gemiddeld 35 procent goedkoper af waren en 25 procent voor gas. Voor wie denkt dat 2022 een atypisch jaar is – door de oorlog in Oekraïne moest Europa toen afkicken van het Russische gas – is er nog een Nederlandse studie van Roland Berger die verder teruggaat in de tijd. Daaruit blijkt dat verschillende types van gebruikers 10 tot 30 procent zouden kunnen besparen met dynamische tarieven, zonder hun verbruikspatroon aan te passen. Als verbruikers zich aanpassen, kan het prijsvoordeel groter worden.

Maar ook in Vlaanderen werd de vergelijking al gemaakt. Al zijn er nog niet veel gegevens om op voort te gaan. Eind 2022 waren contracten met een variabele prijs goed voor 86,7 procent van alle elektriciteitscontracten op de Belgische markt voor gezinnen. 10,7 procent waren contracten met een vaste prijs en slechts 2,6 procent contracten met een dynamische prijs. Voor de levering van gas waren er nog geen contracten met een variabele prijs.

In juli publiceerde de VREG een marktrapport. Daarin staat onder meer een vergelijking van een dynamisch contract met een ‘klassiek’ variabel contract. Bij een afname van 3.500 kilowattuur lag de totale kostprijs voor een huishouden in 2022 bijvoorbeeld lager met een dynamisch contract dan met een maandelijks geïndexeerd variabel contract. Dat komt vooral doordat de energieleverancier met dynamische prijzen het risico op grote prijsschommelingen doorschuift naar de eindconsument. Daardoor moet de leverancier geen hoge risicopremie of marge inbouwen in zijn tarief.

Het prijsvoordeel wordt groter als consumenten minder energie beginnen te gebruiken als de prijzen hoog zijn en meer als de prijzen laag zijn. Als een huishouden investeert in zonnepanelen, daalt het voordeel van de dynamische tarieven, waarschuwt de VREG in het rapport. Want niet enkel de afnametarieven, ook de injectietarieven dalen op momenten dat er veel aanbod van elektriciteit is en weinig vraag. Hulshof reageert: “We willen zo snel mogelijk thuisbatterijen toevoegen aan onze dienstverlening, zodat mensen met zonnepanelen hun opgewekte stroom een tijdje kunnen bijhouden bij negatieve of te lage stroomprijzen.”