De sluiting van fabrieken in Azië en de explosieve stijging van de kosten van containervervoer hebben grote gevolgen voor de speelgoedmarkt. Maar het zou niet gemakkelijk zijn om de productie te verhuizen, aldus de Belgische merken Noukies, Lilliputiens en Smart Games.
Laten we een legende doorbreken: de pakjes van Sinterklaas en de Kerstman worden niet met een kleine boot of een rendierslee vervoerd, maar komen aan in containers, meestal uit Azië. Die containers zijn het symbool van de verstoringen van de toeleveringsketen, die de wereldeconomie ontwrichten. De sterk fluctuerende activiteiten in de fabrieken en de uitvoerhavens hebben tot chaos geleid, vooral in de speelgoedindustrie.
De speelgoedfabrikanten kampen met een tekort aan grondstoffen. “We gebruiken hoofdzakelijk katoen voor onze knuffels”, legt Amaury Gilliot, de directeur van Noukies uit het Waals-Brabantse Saintes, uit. “Vooral biologisch katoen is schaars. De prijzen zijn in drie jaar meer dan verdubbeld. Dat is de eerste grote uitdaging voor ons.”
Een container die vroeger in twee dagen werd ingeklaard, kan nu drie of vier weken blijven staan’
Als ze het materiaal hebben, moet de fabriek nog draaien. In China en Vietnam, waar het grootste deel van de productie van Noukies is gevestigd, kunnen de installaties van de ene dag op de andere worden stilgelegd door problemen met de vaccinatie tegen covid of om een overbelasting van het elektriciteitsnet te voorkomen. “Ze zijn heel reactief en heropenen ook heel snel de fabriek”, zegt Amaury Gilliot. “Maar twee weken stilliggen, dat vernietigt je hele organisatie.”
Het Belgische merk van speelgoed voor peuters Lilliputiens, eveneens uit Saintes, heeft dezelfde productieproblemen in Azië. “Ons voordeel is dat we al lang samenwerken met onze partners”, zegt algemeen directeur Catherine Van Crombrugge. “Ze kennen ons, ze weten dat wij hen niet hebben laten vallen voor een concurrent die 50 cent goedkoper was. Daarom proberen ze ons te laten voorgaan op anderen.”
Het transport is traag…
Wanneer het speelgoed is geproduceerd, moet het naar Europa worden vervoerd. Dat kan tijd vergen. Ten eerste is er een gebrek aan containers. Ten tweede varen de grote containerschepen door de sterk gestegen energieprijzen iets langzamer, om hun brandstofverbruik te beperken. Ten derde is er aan het einde van de reis soms een opstopping bij de douane. “Een container die vroeger in twee dagen werd ingeklaard, kan nu drie of vier weken blijven staan”, zegt Amaury Gilliot.
De hele keten is verstoord. Normaal worden de eindejaarscatalogi in het voorjaar opgesteld, en komen de bestelde producten eind augustus of begin september in de winkels aan. Dit jaar waren containers vol knuffels en speelgoed eind november nog onderweg naar de Europese havens. “Het verbetert, maar de vertraging is aanzienlijk”, zegt Marc Dhooghe, de voorzitter van de Belgische speelgoedfederatie. “De consumenten hebben over de bevoorradingsproblemen gehoord en zijn op hun aankopen vooruitgelopen.” Uit een analyse van de marktonderzoeker NPD blijkt dat de Belgische speelgoedmarkt dit jaar met 14 procent zal groeien, en zelfs met 20 procent ten opzichte van 2019. Die groei werd aangedreven door onlineverkopen (+111%), maar ook fysieke winkels groeien ten opzichte van 2019.
…en erg duur
“We hadden daarop geanticipeerd door onze voorraden te verhogen”, zegt Rolf Van Doren, de CEO van Smart Games, een Antwerps bedrijf dat spelletjes voor alle leeftijden maakt. “Dat vergt veel planning en geld.” De prijzen van veel onderdelen stijgen en de prijs van containers explodeert. In slechts enkele maanden is de prijs van een container voor vervoer van China naar Antwerpen gestegen van 2.000 naar 16.000 dollar of meer. Merken hebben op de korte termijn geen andere keuze dan hun prijzen te verhogen. De gemiddelde stijging bedraagt 4 tot 6 procent, wat de kostenstijging niet dekt.
“Prijselasticiteit is voor ons een groot probleem”, zegt Catherine Van Crombrugge van Liliputiens. “We bekijken voor elk product hoe we tot een juiste prijs kunnen komen. We moeten creatief zijn om een aantrekkelijke prijs te behouden en tegelijk ecologische materialen te gebruiken. Hoe groter onze volumes, hoe beter dat zal lukken.”
Productie verplaatsen
De merken proberen hun verpakkingen aan te passen, om zo weinig mogelijk lucht te vervoeren. Smart Games werkt bijvoorbeeld aan bulktransport, met verpakkings- en assemblage-eenheden in Europa en Noord-Amerika. Maar kunnen ze nog meer activiteiten verplaatsen? Alle bedrijven denken erover na. “We hebben plannen om een deel van de productie te ontwikkelen in de Benelux, Spanje en Polen”, zegt Rolf Van Doren. “Maar alles repatriëren lijkt niet mogelijk. Wij zouden 125 tot 135 spuitgietmachines nodig hebben om onze spellen hier te produceren. Wie kan zo snel zoveel machines produceren?”
Uit een recent onderzoek op de Franse markt blijkt dat 84 procent van de mensen geïnteresseerd is in lokale producten, maar dat slechts de helft van hen bereid is er meer voor te betalen. “Verhuizen is niet alleen een kwestie van prijs”, voegt Catherine Van Crombrugge eraan toe. “Je moet ook nieuwe partners vinden. Het hele businessmodel moet opnieuw worden uitgevonden.”
Made in China hoeft niet goedkoop te zijn. “Je vindt daar alle kwaliteitsnormen”, zegt Amaury Gilliot van Noukies. “Azië heeft de afgelopen dertig jaar het grootste deel van de kleding ter wereld geproduceerd. Het is er goed in geworden. Omgekeerd, hebben wij in Europa die vaardigheden verloren. We hebben geprobeerd sokken in Frankrijk te produceren, maar de kwaliteit was niet goed. Op de korte of middellange termijn kunnen we onze knuffeldieren nergens anders produceren dan in China. Het is meer een kwestie van kwaliteit dan van prijs.”
Lilliputiens zit met hetzelfde probleem. “Er is een gebrek aan knowhow in Europa”, betreurt Catherine Van Crombrugge. “Wij maken 3D-artikelen met rammelaars, belletjes, enzovoort. Alles op een kwalitatieve manier samenstellen, dat kan op dit moment alleen in Azië.”
