Kinderen kosten kwart meer dan 5 jaar geleden: organisaties vragen indexatie van Groeipakket

Onlangs werd de spilindex overschreden. De lonen van overheidspersoneel, uitkeringen en pensioenen gaan daardoor omhoog. Sinds 2020 geldt dat niet langer voor het Groeipakket, de voormalige kinderbijslag. Organisaties trekken aan de alarmbel. “De kinderbijslag dekt in een aantal gevallen nog maar 20 procent van de minimale kosten voor kinderen.”

Een gemiddeld Vlaams gezin geeft 1.179 euro per maand uit aan hun kroost, of ruim een kwart meer dan in 2018, blijkt uit cijfers van MyFamily, een van de vijf erkende uitbetalers van het Groeipakket in Vlaanderen, vroeger bekend als de kinderbijslag. “Het gaat om toewijsbare kosten voor eten en drinken, kleding, verzorging, medische uitgaven, telecom, vrije tijd en hobby’s, maar evengoed om schoolfacturen, zakgeld, de huur van een studentenkamer en vakantiekampen”, verduidelijkt directeur Guido Stassijns.

De cijfers van het Expertisecentrum Budget en Financieel Welzijn (CEBUD), verbonden aan Thomas More, wijzen in dezelfde richting. “Tussen 2018 en 2022 zijn de kosten voor families met één en twee kinderen, afhankelijk van de leeftijd, met 21 à 28 procent gestegen”, zegt onderzoeksmanager Bérénice Storms. “Voeding behoort tot de felst gestegen uitgaveposten.”

Ook de mediane huishuur van gezinnen die een kwaliteitsvolle woning huren op de private huisvestingsmarkt is omhooggegaan: van gemiddeld 650 tot 766 euro per maand. CEBUD baseert zich voor die berekeningen op de referentiebudgetten, of de minimale kosten die gezinnen hebben om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen.

Een van de beste instrumenten tegen kinderarmoede

“De tegemoetkomingen voor kinderen ten laste – waaronder het Groeipakket, fiscale voordelen en de studietoelage – volgen die forse stijging echter niet”, benadrukt Bérénice Storms. “Ze dekken dus steeds minder de werkelijke kosten van kinderen.” Dat is vooral het geval als kinderen ouder worden, want de kosten nemen nemen toe naarmate ze opgroeien. “Zeker gezinnen met een laag inkomen – waaronder zelfs leefloongerechtigden, die hun uitkering nochtans sterk zagen stijgen – hebben zo minder koopkracht dan in 2018”, aldus Storms.

Ook de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) vraagt een bijsturing van het Groeipakket, vooral om kinderen in armoede beter te ondersteunen. “Al vijf jaar voorziet de Vlaamse overheid ruim 1 miljoen gezinnen maandelijks van een Groeipakket. Dat is een betekenisvolle aanvulling voor huishoudens met kinderen en een van de beste instrumenten tegen kinderarmoede”, meent SERV-voorzitter Danny Van Assche. “Maar voor kwetsbare gezinnen is het groeipakket soms onvoldoende dekkend en vragen we bijsturingen.” De SERV raadt onder meer aan de sociale toeslagen te versterken en de toeslag voor kinderopvang te hervormen.

Kinderen zijn productieve volwassenen van morgen

Sinds 2020 zijn de bedragen van het Groeipakket niet meer gekoppeld aan de overschrijding van de spilindex. In plaats daarvan worden de bedragen jaarlijks verhoogd op een vast moment, tegen een vast percentage. “Het is absoluut noodzakelijk dat systeem te herbekijken”, stelt Wim Van Lancker, professor sociaal werk en sociaal beleid aan het Centrum voor Sociologisch Onderzoek aan de KULeuven. “Eigenlijk is het niet meer dan logisch dat, wanneer het leven duurder wordt, ook de minimale kosten voor de opvoeding van kinderen stijgt. Kinderen zijn de productieve volwassenen van morgen: daarin moet de samenleving investeren. Dat was historisch bekeken ook het doel van de kinderbijslag. Daarop besparen is hetzelfde als zeggen dat kinderen minder waard zijn in onze maatschappij.”

De samenleving heeft er belang bij dat gezinnen met kinderen niet verarmen en dat ze hun kroost alle kansen kunnen geven. “Door te besparen op de kinderbijslag zijn gezinnen met kinderen door de hoge inflatie er de voorbije jaren financieel op achteruitgegaan”, meent Bérénice Storms. “Het was geen goed idee het Groeipakket los te koppen van overschrijdingen van de spilindex.”

De waarde van de kinderbijslag daalt

Een vergelijkbare oproep weerklinkt bij de Gezinsbond. Uit eigen onderzoek blijkt dat een Vlaams gezin vandaag ruim 20 procent meer uitgeeft aan de opvoeding van de kinderen dan vijf jaar geleden. “De koopkracht van gezinnen met kinderen is er aantoonbaar op achteruitgegaan”, beklemtoont voorzitter Ivo Mechels. “Ook de inkomensindex staat zorgwekkend laag. Die is in één jaar gedaald van 6,3 naar 5,4 op 10.” Die cijfers komen van de Gezinsbarometer. Daarmee peilt de Gezinsbond naar het welbevinden en het vertrouwen van gezinnen met inwonende kinderen in vijf levensdomeinen: inkomen, relaties en welzijn, woonkwaliteit, de toekomst van de kinderen en combinatie werk en gezin.

“Het Groeipakket is de laatste twee jaar met nauwelijks 4 procent gestegen”, weet Ivo Mechels. “Maar de inflatie is vele malen hoger gegaan. Ook de voedingsinflatie bedroeg de afgelopen twee jaar bijna 25 procent. Dat is niet langer in balans met elkaar.” De Gezinsbond voert gesprekken met ministers en partijvoorzitters om dat probleem aan te kaarten. “Bij de hervorming van de kinderbijslag werd ons destijds beloofd dat gezinnen uiteindelijk meer zouden overhouden en dat de kinderbijslag de helft van de minimumkosten voor kinderen zou dekken. Dat blijkt in de praktijk geenszins het geval te zijn. Onze cijfers stellen dat de kinderbijslag vandaag nauwelijks 40 procent van de minimale kosten voor kinderen dekt, en in een aantal gevallen zelfs maar 20 procent.”

“Bij de hervorming naar het Groeipakket vijf jaar geleden heeft de Vlaamse overheid de kinderbijslag te eenzijdig bekeken als een grote pot geld waarop bespaard kon worden”, besluit Wim Van Lancker. “Het resultaat is dat gezinnen met die kinderbijslag veel minder kunnen doen dan vroeger. Als het leven duurder wordt en de waarde van de kinderbijslag daalt, is dat een probleem. We moeten opnieuw nadenken over een indexering. De kinderbijslag kan dan opnieuw mee evolueren met de kosten van levensonderhoud.”

Lees ook: