Is het voorgoed gedaan met goedkope vliegtuigtickets?

Voorlopig mogen we niet reizen in het binnenland, laat staan dat we naar het buitenland mogen. En toch zijn er al globetrotters die hun volgende vliegreis aan het uitstippelen zijn. Als social distancing ook in vliegtuigen de norm wordt, bestaat de kans dat zij iets meer zullen moeten neertellen voor hun vlucht. Maar dat is nog geen uitgemaakte zaak.

Op 22 april liet Alexandre de Juniac, CEO van de International Air Transport Association (IATA) in een interview verstaan dat het wel eens voorgoed gedaan zou kunnen zijn met de goedkope vliegtickets. Als de regels van social distancing in de vliegtuigen worden toegepast, zullen er minder stoelen per vliegtuig kunnen gevuld worden.

“Als vliegtuigmaatschappijen de vliegtuigtickets ongeveer tegen dezelfde gemiddelde prijs van voordien verkopen, dan verliezen ze enorme hoeveelheden geld en dat is op langere termijn onhoudbaar voor gelijk welke maatschappij. Als ze de prijs van de tickets met minstens de helft verhogen, dan kunnen ze vliegen met een minimale winst. Als social distancing in vliegtuigen verplicht wordt, betekent dat het einde van de goedkope vliegtuigtickets”, zei Alexandre de Juniac.

Een stoel op drie leeg

De Juniac verdedigt de belangen van de vliegtuigmaatschappijen, die lobbyen natuurlijk om zo min mogelijk regels in de cabine van het vliegtuig door de wetgever opgelegd te krijgen. Het is echter duidelijk dat er een en ander te veranderen staat. De European Aviation Safety Agency (EASA) beveelt het principe aan van een lege stoel tussen twee bezette stoelen, het dragen van een masker en maatregelen zoals de ontsmetting van het vliegtuig tussen twee vluchten.

“Als het aantal beschikbare zetels op een vlucht vermindert, moet de gemiddelde prijs omhoog. Elke carrier moet minstens zijn kosten terugverdienen en daar bovenop een winstmarge. De gemiddelde opbrengst per zetelkilometer moet hoger zijn dan de gemiddelde kost”, zegt transporteconoom Eddy Van de Voorde van de Universiteit Antwerpen.

Hoeveel de prijs van de tickets moet stijgen, hangt af van wat er met de capaciteit van het vliegtuig gebeurt en hoe de luchtvaartmaatschappijen hun prijsbeleid uitstippelen. “Als de vliegtuigmaatschappijen de middelste stoel vrij houden om een veilige afstand tussen de passagiers te creëren, daalt de beschikbare capaciteit per vlucht”, legt de professor uit. “De vliegmaatschappijen kunnen nog altijd de eerste zetel heel goedkoop aanbieden, maar dan moeten ze dat compenseren door hogere tarieven voor andere zetels. Vergeet ook niet dat de prijselasticiteit mee speelt: hogere gemiddelde tarieven resulteren in een daling van de vraag.”

Stoelen draaien

Van de Voorde merkt op dat er ook andere oplossingen te bedenken zijn. “Er is onder meer een Italiaans bedrijf dat eraan denkt om stoelen te draaien, zoals nu al in businessklasse gebeurt bij grotere toestellen. Die vliegmaatschappij beweert dat het dan dezelfde capaciteit zal kunnen aanhouden. Ik betwijfel dat. Er kunnen ook oplossingen met tussenschotten komen, waarbij de capaciteit mogelijk gelijk kan blijven of slechts licht daalt. Dan zal de prijs niet al te sterk stijgen.”

Guillaume Rostand, eigenaar van een prijsvergelijkingswebsite Liligo.com, denkt dat de budgetvliegers het tempo van in- en uitstappen zullen moeten vertragen en onvermijdelijk bepaalde kosten gaan moeten verhogen. Guillaume Rostand: “Lufthansa heeft zijn lagekostendochter German Wings gesloten, maar dit betekent niet het einde van lagekostenmaatschappijen. Flybe is failliet, maar die Britse maatschappij zat al in slechte papieren voor de coronacrisis. De extreem goedkope langeafstandsvluchten naar New York en terug voor 200 euro die we recent gekend hebben, waren een economische aberratie. Luchtvaartmaatschappijen hebben twee keuzes: ofwel houden ze de prijzen laag en vliegen ze zonder winst ofwel trekken ze de prijzen op en beperken ze het aantal vluchten.” In het laatste geval wordt vliegen exclusief voorbehouden voor ‘rijke’ mensen.

Sardientjes in een blik

De grote budgetvliegers, zoals Ryanair of Wizz Air, beschikken over voldoende cash om nog een jaar verder te kunnen. Volgens Morgan Stanley heeft easyJet genoeg geld om het uit te zingen tot het einde van het jaar met een stilstaande vloot. Hoeveel de maatschappijen kunnen vragen voor hun vliegtickets hangt ook af van de goesting van consumenten om opnieuw te reizen. Volgens enquêtes van IATA is ongeveer 60 procent van de passagiers bereid vrij snel weer te reizen.

De vraag is ook of mensen nog snel geneigd zullen zijn om als sardientjes in een blik met vleugels te gaan zitten. Van de Voorde: “Ik beweer al lang dat een reiziger bereid is meer te betalen voor een ‘beter’ product. Dat kan gaan om meer beenruimte of de mogelijkheid om als eerste te kunnen in- en uitstappen, enzovoort. In businessclass heb je vandaag al meer ruimte. Het wordt uitkijken naar diversificatiestrategieën van de vliegmaatschappijen en naar de verdere regelgeving. Ongetwijfeld zal er een langetermijneffect van corona zijn.”

Duurder

Michael O’Leary, de CEO van Ryanair, beloofde al een prijzenoorlog wanneer het bedrijf terug kan opstarten. “We proberen geen geld te verdienen op korte termijn. We willen vooral onze vliegtuigen, onze piloten en cabinepersoneel terug de lucht in krijgen.” Analisten van de Amerikaanse zakenbank Morgan Stanly verwachten prijsstabiliteit. “We verwachten een daling van de prijzen met 2 procent in 2020 en stabiele prijzen in 2021 en 2022.” De analisten wijzen erop dat de vliegmaatschappijen ook voor een stukje kunnen profiteren van de extreem lage olieprijs.

De discussie over het vervuilende aspect van vliegen, is helemaal naar de achtergrond verdwenen maar kan snel weer naar de voorgrond treden als de vliegtuigmaatschappijen weer volop mogen vliegen. Van de Voorde vindt dat die discussie correct moet gevoerd worden. “De consument zou voor elke vervoerswijze de echte kostprijs moeten betalen, inclusief de externe kosten zoals geluidshinder en uitstoot. Dat gebeurt nu niet, voor geen enkele vervoersmodus. Iedereen moet wel beseffen dat alle vervoer dan duurder zal worden, ook het openbaar vervoer.”