Verwarmen met stookolie: dit verandert in 2025

De verwarmingsinstallaties draaien op volle toeren. Sinds 1 januari zijn particulieren verplicht een lekkende stookolietank meteen buiten gebruik te stellen. Tot voor kort kregen ze nog uitstel om de koude wintermaanden te overbruggen. Wat verandert er verder in 2025, voor de ruim 1,5 miljoen gezinnen die hun woning verwarmen met mazout?

“Laatste weken om tussenkomst voor lekkende stookolietank aan te vragen” en “Lekkende stookolietank kan je straks 75.000 euro kosten” zijn een paar van de krantenkoppen die de voorbije weken verschenen in de pers over ondergronds lekkende mazouttanks.

Het Belgische stookoliefonds Promaz voert een mediacampagne om nog voor de deadline van 28 februari zo veel mogelijk mensen aan te moedigen een aanvraag in te dienen voor een tussenkomst bij een bodemsanering. Promaz is opgericht door de brandstoffensector. Mensen kunnen er aankloppen voor een financiële bijdrage voor een bodemsanering. Het fonds kan de bodemsanering ook operationeel overnemen.

Het aantal lekkende tanks werd bij de oprichting van het fonds geschat op 6.000 tot 9.500. De voorbije jaren werden minder dan 2.000 dossiers bij Promaz aangemeld.

1 Hoe weet u of u met een lek zit?

Op de website van Promaz staan zeven vragen die u kunnen helpen. Als u mazout ruikt of vlekken ziet in de grond, als u sneller dan normaal door uw voorraad stookolie heen zit, dan heeft u mogelijk te maken met een lek. Andere alarmsignalen zijn een rode afsluitdop of merkplaat die erop wijst dat uw tank ooit is afgekeurd, het ontbreken van een keuringsverslag of leidingen die in een slechte staat zijn. Zit er water in de tank? Dan kan dat te wijten zijn aan grond- of regenwater, maar het kan ook condensatie zijn.

In al die gevallen laat u best een staal van de bodem in de buurt van de tank testen. Zo snel mogelijk. Op de website van Promaz kunt u per provincie gespecialiseerde bedrijven vinden voor zo’n onderzoek.

2 Wat als u na 28 februari een lek krijgt?

“We werken aan een collectieve verzekering. Zodat stookoliegebruikers ook na 28 februari nog beschermd zijn als hun stookolietank lekt”, zegt Johan Mattart, de algemeen directeur van de Belgische Federatie der Brandstoffenhandelaars (Brafco). “Volgens de plannen zal die verzekering alleen tussenbeide komen bij verontreinigingen die voor het eerst vastgesteld worden na 28 februari. Voor zover de mazouttank na die datum nog in gebruik is. De maximale tussenkomst zou 100.000 euro bedragen voor woningen en 50.000 euro voor niet-residentiële gebouwen.”

De maximumbedragen voor een bodemsanering liggen vandaag hoger. “De tussenkomst is altijd beperkt tot de reële kosten, met een maximumbedrag van 200.000 euro per site of terrein, bij gebouwen met een woonfunctie en 100.000 euro voor gebouwen zonder woonfunctie”, lezen we op de website van Promaz.

Er zijn wel een aantal kosten voor uw rekening. Zo rekent Promaz altijd beheerskosten aan: 30,25 euro per aanvraag, plus 10 procent van de gemaakte kosten met een maximum van 500 euro exclusief btw voor woningen en 1.500 euro exclusief btw voor andere gebouwen. In sommige gevallen is er een franchise van respectievelijk 1.000 en 2.000 euro.

3 Wordt de schade door private verzekeringen gedekt?

De meeste brandverzekeringen bieden een dekking tegen verontreiniging door mazout. Familiale verzekeringen dekken de schade aan derden, zoals verontreiniging bij de buren door uw tank. Die verzekeringen moet u aanspreken voor u het Promaz-fonds kan inschakelen. Promaz neemt het niet-gedekte deel van de saneringskosten voor zijn rekening tot het maximumbedrag.

4 Is het zinvol de stookolietank nog voor 28 februari te laten keuren?

Johan Mattart merkt op een keuring onvoldoende bewijs van een bodemverontreiniging oplevert. “Een druktest op de tank kan wijzen op een tank die niet volledig dicht is. Dat betekent niet altijd dat er verontreiniging is. Het komt vaak voor dat de tank niet volledig dicht is aan het mangat, dus boven het vloeistofniveau. Enkel een onderzoeksverslag opgemaakt door een bevoegde persoon kan een ernstig vermoeden van bodemverontreiniging aantonen.”

5 Wat als uw tank de voorbije vijf jaar niet gekeurd is?

Een ondergrondse stookolietank moet u om de vijf jaar laten keuren. “Als die periode verstreken is, of als er geen bewijs van keuring is, is het verplicht die keuring alsnog te laten plaatsvinden”, zegt Johan Mattart. “Een tank mag niet worden gevuld zolang er geen nieuwe keuring heeft plaatsgevonden. Als een tank niet meer gebruikt wordt, dan moet die binnen de drie jaar buiten gebruik worden gesteld. Dat wil zeggen ledigen en reinigen en, in principe, ook verwijderen. Tenzij dat onmogelijk is omdat het de stabiliteit van een aanpalend gebouw in gevaar zou brengen bijvoorbeeld. Als de ondergrondse tank niet kan worden verwijderd, moet die worden opgevuld. De buitengebruikstelling moet gebeuren onder toezicht van een erkende technicus, die daarvoor een attest dient aflevert.”

Johan Mattart voegt er nog aan toe dat de verplichte periodieke keuring niet geldt voor bovengrondse tanks met een inhoud van maximaal 6.000 liter.

6 Hoelang mag u een woning nog verwarmen met stookolie?

Sinds 2022 is het verboden in Vlaanderen nog verwarmingsinstallaties op stookolie te installeren in een nieuwbouw of een bestaande woning die een ingrijpende energetische renovatie ondergaat. Vanaf 2025 is voor die woningen minstens een hybride warmtepomp verplicht.

Patrick O, de woordvoerder van Climafed, de federatie van fabrikanten en invoerders van klimaattechnologie, schat dat er in 2024 nog 12.500 nieuwe stookolieketels zijn geplaatst. “Dat is een marginaal aantal. Vooral in Wallonië en in de Vlaamse Ardennen worden nog mazoutketels geïnstalleerd.”

Enkel in bestaande gebouwen in een straat zonder aardgas mogen in Vlaanderen nog nieuwe stookolieketels worden geplaatst. In een straat met aardgas mogen enkel nog kleine herstellingen aan een stookolieketel gebeuren. “Zo is het nog altijd toegelaten een defecte brander te vervangen, maar een ketellichaam vervangen mag niet”, weet Johan Mattart. ” Een ketellichaam is het geheel van de onderdelen die zorgen voor de overdracht van de verbrandingswarmte naar water.”

Zolang uw ketel goed werkt, mag u dus nog altijd verwarmen met stookolie. Mensen met een beperkt inkomen of een hoge schuldenlast kunnen ook nog altijd steun genieten van het Sociaal Verwarmingsfonds om hun woning met stookolie te verwarmen. Johan Mattart: “De hoogte van de tussenkomst hangt af van de aankoopprijs en varieert tussen 0,14 en 0,20 euro per liter. Per gezin en per kalenderjaar komt 1.500 liter brandstof in aanmerking voor de toekenning van een toelage.”

Voor Johan Mattart is het onbegrijpelijk dat burgers die op stookolie verwarmen, verplicht worden over te schakelen op aardgas als hun ketel aan vervanging toe is. “Wij hopen dat de nieuwe Vlaamse regering het decreet van 22 oktober 2021 bijstuurt, maar er is geen enkel teken dat daarop wijst. Stookolieketels kunnen – zonder aanpassingen – ook worden gebruikt voor hernieuwbare vloeibare brandstoffen, zoals HVO (hydrotreated vegetable oil) en R33, een mengsel van 67 procent klassieke huisbrandolie en 33 procent hernieuwbare brandstoffen. De CO2-emissie bij de verbranding van R33 is niet hoger dan de emissie bij de verbranding van aardgas.”

“Het is technisch mogelijk, maar biobrandstoffen zijn duurder en moeilijker op te slaan. We moeten niet alleen van stookolie, maar ook van aardgas af voor verwarming, als we de opwarming van de aarde beperkt willen houden”, zegt Patrick O. Biobrandstoffen worden doorgaans van landbouwgrondstoffen gemaakt, zoals maïs, suiker of graan. “Het debat rond het gebruik van voedingsmiddelen als brandstof is erg beladen.”

7 Zijn alternatieven voor mazout en aardgas te duur?

Wallonië zou oorspronkelijk de plaatsing van stookolieketels in nieuwe gebouwen verbieden vanaf 1 maart 2025, zoals opgenomen in het Plan Air Climat. Maar dat verbod werd nooit officieel bekrachtigd. De Waalse regering bevestigde onlangs dat er op korte termijn geen verbod komt en “dat alle beslissingen pragmatisch zullen worden genomen, in overleg met de actoren op het terrein en de praktische realiteit van de burgers”, voegt Johan Mattart toe.

Patrick O klaagt aan dat de strategie van de verschillende overheden niet duidelijk is. “Er worden maatregelen genomen, maar de deadlines worden vervolgens achteruitgeschoven. Het is in Vlaanderen niet anders met de renovatieplicht en in Europa dreigt er ook een jaar uitstel voor de CO2-emissierechten. Ook in Vlaanderen verwarmen nog 700.000 gezinnen hun woning met stookolie. De belastingen op de elektriciteitsfactuur moeten dringend naar beneden in ons land, zodat de installatie van warmtepompen financieel rendabeler wordt.”

Al is Patrick O ervan overtuigd dat het in uw eigenbelang is om te investeren in duurzaamheid. “Om het met een boutade te zeggen: tegen 2050 is uw woning niet meer waard dan de grond als u niet investeert in isolatie en een energiezuinige verwarming.”

Lees ook: