Groen licht voor plug-and-play-toestellen: zonnepanelen en thuisbatterijen in het stopcontact

Zonnepanelen en thuisbatterijen die u in een standaard stopcontact kunt pluggen, waren verboden in ons land. Maar vanaf april zijn ze gereglementeerd en toegestaan. Wat zijn de voordelen? Voor wie zijn ze nuttig?

Vanaf 17 april zijn plug-and-play-zonnepanelen en -thuisbatterijen toegelaten in ons land. Dat heeft Synergrid, de federatie van de elektriciteits- en gasnetbeheerders in België, beslist. Net als bij gewone zonnepanelen en thuisbatterijen bent u verplicht de toestellen aan te melden bij de netbeheerder Fluvius. Enkel de producten die door Synergrid worden gehomologeerd, zijn toegelaten.

Een van de grootste voordelen van die zonnepakketten is hun eenvoudige installatie: u plugt ze met een klassieke stekker gewoon in een stopcontact. Het gebruik vereist geen bijkomende kosten, zoals aanpassingen aan uw elektriciteitskast, geen installatie door een expert of een aparte keuring.

De plug-and-play-zonnepanelen kunt u op een muur, een terras, een balkon of een plat dak monteren. Ze zijn mogelijk interessant voor huurders (die hun panelen bij een verhuizing gewoon kunnen meenemen), huizen met een beperkte (dak)oppervlakte, mensen met een klein budget en voor doe-het-zelvers.

De plug-and-play-thuisbatterijen bieden een nog veel breder publiek voordelen. Ze kunnen ook zinvol zijn voor wie al vaste zonnepanelen op het dak heeft. U zet de relatief compacte stekkerbatterij eender waar in uw woning en verbindt die met een stopcontact. De batterij kan zichzelf opladen met de stroom die de zonnepanelen opwekken, en zich weer ontladen om elk apparaat dat met een stopcontact is verbonden van stroom te voorzien.

Inhaalbeweging

In Duitsland werden vorig jaar meer dan 500.000 plug-and-play-zonnepanelen geïnstalleerd. “Ook in Frankrijk en Nederland zijn plug-and-play-panelen en -batterijen al langer toegestaan”, vertelt Jan Wellens, de CEO van MyGrid, een Belgische start-up die over enkele maanden zijn ModuleOne lanceert: een zelfontwikkelde plug-and-play-thuisbatterij die draagbaar is en ook buitenshuis (in de tuin, op reis, op de camping) gebruikt kan worden.

“De regelgeving kon niet langer achterblijven. Voor Belgische gebruikers was het niet zo moeilijk zulke systemen in het buitenland te bestellen. Als mensen die systemen bij ons toch gebruiken, dan liever gereglementeerd.”

De risico’s

Afgelopen zomer uitte Joannes Laveyne, onderzoeker aan het Elektrisch Energielaboratorium van de Universiteit Gent, nog zijn twijfels over de veiligheid van plug-and-play-thuisbatterijen in een gesprek met Trends. “Het lijkt mij niet ongevaarlijk om stroom terug te voeden via een stopcontact. Wat met oudere woningen en oudere elektriciteitskabels?” zei hij. “Ik sta nog altijd achter mijn standpunt”, zegt hij vandaag. “Ik was verrast door de aanpassingen van Synergrid aan de regelgeving. Er is namelijk geen vermogensbeperking meer voor decentrale productie-installaties, zoals plug-in-zonnepanelen. Die mogen nu zonder vaste verbinding met het elektriciteitsnet, simpelweg via een stopcontact, worden aangesloten.”

Laveyne is vooral verrast omdat dat volgens hem risico’s inhoudt, niet alleen bij oudere woningen, maar ook als mensen de systemen verkeerd gebruiken. “Stel dat iemand meerdere plug-in-zonnepanelen via een verlengsnoer op hetzelfde stopcontact aansluit, dan kan dat tot gevaarlijke situaties leiden”, benadrukt hij. “Aan de andere kant geldt hetzelfde risico bij stroomafname. Denk aan een feestje waarbij vier fonduepotten in één stopcontact zitten. Daarom heeft men waarschijnlijk besloten te vertrouwen op het gezond verstand van de gebruikers.”

“Om veiligheidsredenen kunnen plug-and-play-batterijen maximaal 800 watt in een thuisnet injecteren”, zegt Paul Straathof, de CEO en oprichter van HomeWizard, een Nederlandse ontwikkelaar en verkoper van slimme energiemeters en stekkers die zopas een plug-and-play-thuisbatterij op de markt heeft gebracht. Om ongelukken te voorkomen, moeten de apparaten volgens de nieuwe Belgische reglementering ook automatisch uitschakelen bij een stroomonderbreking. Zo beschermen ze zowel de gebruikers als de technici die aan het elektriciteitsnet werken. “Onze batterij is ook uitgerust met een meter die bewegingen, schokken en vallen detecteert. Als de batterij beschadigd raakt, schakelt hij automatisch uit.”

Kleine opslagcapaciteit

Een gemiddelde vaste thuisbatterij heeft een opslagcapaciteit van 5 tot 10 kilowattuur (kWh). De plug-and-play-batterijen van MyGrid (1,5 kWh) en HomeWizard (2,7 kWh) zijn een stuk kleiner. Is dat een nadeel? “Dat is juist een voordeel”, zegt Paul Straathof. “Waarom meer betalen voor een grote batterij die u in de winter nooit volgeladen krijgt en die in de zomer nog altijd te klein is? We weten uit eigen metingen dat 80 procent van alle huishoudens voldoende heeft aan 2,7 kilowattuur om hun woning na zonsondergang van energie te voorzien. De meeste huizen verbruiken ’s nachts slechts 200 tot 300 watt. Wie toch meer nodig heeft, kan twee of meer van onze batterijen modulair connecteren.”

De plug-and-play-batterijen zijn niet alleen goedkoper dan veel vaste thuisbatterijen, ze zijn ook veel vaker in gebruik. “Omdat ze kleiner zijn, zullen ze altijd nuttig werk verrichten”, vertelt Joannes Laveyne. “In absolute cijfers zullen grotere installaties meer opbrengen, maar de terugverdientijd van kleine installaties is interessanter.” Tijdens zonnige periodes kan zo’n stekkerbatterij zichzelf meerdere malen per dag volledig op- en ontladen. “En nee, daar verslijten ze niet per se sneller van. Ze worden gewoon optimaler ingezet. Met een verwachte levensduur van vijftien jaar is dit een duurzame investering”, aldus Straathof.

Slimme sturing

Een volgende stap voor plug-and-play-systemen is een slimme sturing. Zowel MyGrid als HomeWizard biedt gebruikers nu of binnenkort via een app inzicht in hoeveel stroom de batterijen op- en ontladen. En dankzij een slimme koppeling met de P1-meter, een plugje dat u in de P1-poort van uw digitale meter stopt, kan de batterij energie opslaan tijdens de daluren en terugleveren wanneer de prijzen hoog zijn.

Zowel HomeWizard als MyGrid verwacht een sterke groei in de adoptie van plug-and-play-batterijen, mede door de toenemende behoefte aan energiestabiliteit en -onafhankelijkheid in Europa. Jan Wellens voorziet ook een toename van de decentralisatie: “Door lokaal energie op te slaan, verbeteren we niet alleen de stabiliteit van het net, maar verminderen we ook onze afhankelijkheid van geopolitieke invloeden.”