De oorlog in Oekraïne, de conflicten in het Midden-Oosten en de politieke verdeeldheid in de Verenigde Staten verschuiven het reisgedrag van de Belg. We blijven reizen, maar kiezen voor andere bestemmingen.
Volgens de Holiday Barometer 2025 van Europ Assistance noemt 57 procent van de Europeanen gewapend conflict doorslaggevend bij de keuze van hun vakantie. In België ligt dat cijfer even hoog. Twee jaar geleden was het nog maar 21 procent.
“Reizigers maken vandaag bewuste keuzes op basis van wat leeft in een land, los van de toeristische aantrekkingskracht”, zegt Vicky Steylaerts van de Thomas More Hogeschool, die de internationale studies rond reisgedrag analyseerde. Bestemmingen als Israël, Oekraïne, Rusland en Syrië worden systematisch gemeden.
Trump-effect
Politieke spanningen wegen ook elders. De Verenigde Staten, jarenlang een vaste waarde voor West-Europese toeristen, duiken in 10 van de 23 onderzochte landen op in de top drie van bestemmingen die men liever vermijdt.
“Op dit moment is er eigenlijk maar één bestemming waar we echt een merkbaar effect zien: de Verenigde Staten”, zegt Koen Vandenbosch, de CEO van de Vereniging Vlaamse Reisbureaus (VVR). “Tot februari waren de cijfers nog positief, maar sindsdien merken we een lichte terugval. Er speelt een soort Trump-effect.”
Ook Tim van der Wel, die met Avila Reizen maatwerkreizen aanbiedt, ziet dat gebeuren: “Sinds de verkiezing van Trump begin dit jaar zien we een daling in reizen naar de Verenigde Staten. Tegelijk stijgt de vraag naar Latijns-Amerika en Afrika.” De Verenigde Staten verliezen terrein, maar dat betekent niet dat mensen minder reizen. Ze kiezen eenvoudigweg andere bestemmingen.
Marokko en Baltische Staten (steeds) populairder
In het Midden-Oosten is de verschuiving scherper. “Reizen naar Israël zijn zo goed als stilgevallen, en Jordanië kent een forse terugval”, zegt Van der Wel. Een van Israëls buurlanden blijft het echter meer dan goed doen. “Egypte blijft erg populair”, werpt Vandenbosch op. “Toen de oorlog in Israël losbarstte, zagen we even een terugval, maar dat zette niet echt door”, voegt Van der Wel eraan toe.
Ook de Golfstaten blijven grotendeels buiten schot. “Oman en zeker de populaire stad Dubai (deel van de Verenigde Arabische Emiraten, nvdr) hebben nauwelijks impact gevoeld”, zegt Van der Wel. Volgens de Avila Reizen-CEO heeft dat deels te maken met het imago van de bestemming en het type reiziger dat erheen trekt. In Noord-Afrika houdt vooral Marokko goed stand. “Voor Marokko hebben we een toename in het aantal passagiers gezien”, klinkt het. “De situatie in het Midden-Oosten lijkt daar geen invloed op te hebben.”
‘Ondanks hun nabijheid tot Rusland worden de Baltische Staten als rustig, veilig en goed georganiseerd gezien’
De verschuivingen draaien niet alleen om de objectieve risico’s. Hoe gevaar wordt waargenomen, blijkt minstens zo belangrijk. Herhaalde en indringende media-aandacht vergroot het onveiligheidsgevoel bij reizigers, blijkt uit onderzoek van Panagiotis Grigoriadis, docent aan de University of Macedonia in Thessaloniki. “Zelfs wanneer de situatie stabiliseert, blijven die landen bij veel reizigers in het ‘rode mentale vakje’ zitten”, stelt Steylaerts.
Sommige bestemmingen winnen door hun imago. “Sommige gebieden, zoals de Baltische staten, winnen net aan populariteit”, zegt Vandenbosch. “Ondanks hun nabijheid tot Rusland worden ze als rustig, veilig en goed georganiseerd gezien.”
Herontdekking van de reisagent
Volgens de wetenschappelijke literatuur speelt vooral perceptie. Een conflict in de regio beïnvloedt ook buurlanden, zelfs als de situatie daar stabiel blijft. “Zelfs in regio’s die als veilig gelden, speelt perceptie een grote rol”, zegt Dan Richards, de CEO van het crisis- en evacuatiebedrijf Global Rescue. “Een conflict in de buurt volstaat al om de vraag naar reizen in een hele regio te doen dalen.”
Niet alle reizigers reageren even sterk. “Voor de massa speelt veiligheid absoluut een rol”, zegt Frank Bosteels, de CEO van de Belgian Travel Confederation. “Voor korte citytrips boeken mensen vaak zelf. Maar voor verre of complexere reizen zoeken ze opnieuw vaker zekerheid via een reisprofessional.”
Die herontdekking van de reisagent hangt rechtstreeks samen met die zoektocht naar zekerheid. Bij dreigende conflicten of verstoringen wordt de reisprofessional opnieuw een vangnet. “Vroeger verkocht hij kant-en-klare pakketten. Vandaag is hij een coach, die samen met de klant een programma uitwerkt”, zegt Bosteels. “Zelf boeken betekent ook zelf alle problemen oplossen. Dat is sinds covid bij veel mensen duidelijk geworden.”
‘Mensen reizen vaker, geven meer uit’
Vandenbosch ziet dat in de cijfers. “Na covid is het aandeel georganiseerde reizen gestegen van 30-32 procent naar 37 procent. Mensen zien de meerwaarde: niet alleen om tijd te besparen, maar vooral om bij problemen iemand achter de hand te hebben.” Wie zelf boekt, staat bij problemen vaak alleen. “Stel dat er plots een negatief reisadvies komt of vluchten worden geannuleerd: wie alles zelf geregeld heeft via bijvoorbeeld Ryanair of Booking.com, moet zelf alles oplossen”, oppert Bosteels.
De reisindustrie speelt daarop in. Luchtvaartmaatschappijen sturen hun routes sneller bij op basis van geopolitieke risico’s. “Ze plannen nog altijd vooruit, maar reageren vandaag veel alerter”, zegt Van der Wel. Touroperators volgen de situatie vaak in real time, samen met Buitenlandse Zaken. Sommige organisaties breiden ook hun annulerings- en omboekingsvoorwaarden uit, zodat reizigers sneller kunnen schakelen als de situatie plots verandert.
Ondanks alles blijft de reishonger opvallend groot. “Mensen reizen vaker, geven meer uit”, zegt Van der Wel. “Veiligheidszorgen verleggen hun bestemming, maar houden hen niet thuis.” Volgens de barometer van Europ Assistance weegt koopkracht zelfs zwaarder dan angst als remmende factor.
‘Hoe snel toerisme zich herstelt, hangt sterk af van het imago: een aanslag in een populaire bestemming wordt sneller ‘vergeven’ dan in een plek met een zwakker imago’
Perceptiemanagement
Rest de vraag of die geopolitieke verschuivingen een blijvend effect zullen hebben. Voor Vandenbosch lijkt dat voorlopig niet het geval. “Op dit moment zie ik geen structurele verschuiving. Bestemmingen als Egypte blijven populair. Sommige culturele bestemmingen, zoals Libanon en Syrië, zijn wel al jaren uit beeld.”
Ook Van der Wel is genuanceerd. “Als de oorlogen snel stoppen, verwacht ik weinig blijvende impact. Rusland zal wel langere tijd een negatief imago houden. Israël verwacht ik vrij snel terug op de toeristische kaart, vooral vanwege religieuze motieven. Hoe snel toerisme zich herstelt, hangt sterk af van het imago: een aanslag in een populaire bestemming wordt sneller ‘vergeven’ dan in een plek met een zwakker imago.”
Wie de toestroom van toeristen wil garanderen, moet volgens Steylaerts meer doen dan enkel window dressing. “Wie het vertrouwen van de reiziger wil behouden, moet inzetten op transparantie, crisiscommunicatie en degelijk bestuur”, zegt ze. “Negatieve berichtgeving hoeft niet meteen desastreus te zijn, maar als de perceptie blijft hangen of slecht wordt gemanaged, kan dat de reputatie van een bestemming wel langdurig onder druk zetten.”
