We nemen vaak aan dat grote apparaten zoals koelkasten, wasmachines of ovens minder lang meegaan dan vroeger. Maar Noors onderzoek toont een heel ander verhaal: als er een kortere levensduur is, hebben we die vaak aan onszelf te danken.
Voor veel gezinnen zijn grote huishoudapparaten een stevige investering. We hopen dat ze lang meegaan, maar hebben de indruk dat de kwaliteit niet meer als vroeger is, en dat de toestellen het sneller laten afweten.
Dat is in werkelijkheid niet het geval, blijkt uit onderzoek door doctoraatsstudente Kamila Krych van de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie (NTNU).
“Ondanks wat mensen denken, is er geen bewijs dat de levensduur van producten afneemt”, zegt ze. “Veel mensen denken dat producten minder duurzaam zijn geworden. Maar dit onderzoek zegt: nee, dat is niet helemaal waar.”
Wasmachines en ovens
Krych bestudeerde de cijfers voor Noorwegen, beginnend vanaf het moment dat de apparaten voor het eerst in het land werden ingevoerd. Voor koelkasten, wasmachines en ovens was dat vanaf de jaren 1950. Andere apparaten, zoals vaatwassers, vriezers en wasdrogers vonden pas veel later hun weg naar Noorse gezinnen.
Opvallend: voor bijna alle soorten apparaten bleef de levensduur ongeveer gelijk door de decennia heen. Maar dat was niet het geval voor wasmachines en ovens. Die is voor ovens afgenomen van 19,2 naar 10,6 jaar (45 procent), en voor ovens gemiddeld van 23,6 naar 14,3 jaar (39 procent).
Geplande veroudering?
De reden daarvoor ligt niet voor de hand, legt Krych uit. “Als ‘geplande veroudering’ of een andere factor de oorzaak was, zouden we dezelfde dalende trend verwachten voor alle apparaten”, zegt ze. “In plaats daarvan vonden we het alleen voor wasmachines en ovens.”
Om het antwoord te vinden, dook ze dieper in bestaand onderzoek over consumentenvoorkeuren en details over de apparaten zelf.
Bij wasmachines levert dat een vrij eenvoudige conclusie op: de levensduur in jaren houdt hier sterk verband met het aantal cycli dat de machine draait. “En er heeft een grote verandering in wasgewoonten plaatsgevonden, die ook is gedocumenteerd”, zegt Krych. “Mensen doen nu gewoon veel vaker de was dan vroeger.”
Keukentrends
Voor ovens ligt dat verhaal iets ingewikkelder, legt ze uit. “Ovens waren vroeger erg duurzaam en historisch gezien was de levensduur erg hoog, omdat het ontwerp van zo’n oven erg eenvoudig was.”
Uit haar onderzoek blijkt dat nu zo’n 40 procent van alle ovens in Noorwegen wordt weggegooid terwijl ze nog steeds werken. Dat percentage ligt hoger dan dat van andere huishoudapparaten.
Bovendien stelde ze een ‘convergentie’ vast in de levensduur van veel apparaten – ze gaan dus ongeveer even lang mee. “Dit is indirect bewijs, maar het is een indicatie voor de invloed van keukenrenovatie”, zegt ze. “Veel van die apparaten zijn nu geïntegreerd in keukenkasten. Vaak wordt de hele keuken in één keer weggedaan, inclusief de oven ook al werkt die nog steeds.”
Bovendien zijn keukens vaker open en maken ze deel uit van de woonruimte, waardoor ook het uiterlijk van apparaten een rol speelt.
Veranderend consumentengedrag
Europa zet in op beleid om de milieu-impact van consumptie te verminderen. Dat is meestal gericht op regels rond de duurzaamheid van producten en verplichtingen om die repareerbaar te maken.
Dat is belangrijk, zegt Krych, maar de EU zou ook rekening moeten houden met sociale factoren zoals veranderingen in levensstijl. “De levensduur van een product gaat niet alleen over hoe lang het product meegaat, maar ook over wat de mensen ermee doen.”
