Voor sommige lezers klinkt het misschien paradoxaal, maar we moeten de aandacht voor de tertiaire rijkdom drastisch terugschroeven. De aandelenkoers, de bedrijfsresultaten van het kwartaal, de sprongen van de cryptomunt van de dag, ze boeien slechts matig.
Gaan millennials anders met geld om dan babyboomers? We laten hen graag zelf aan het woord. Jelle Goossens is communicationsofficer bij Rikolto. Hij schrijft in eigen naam.
De verstrekkers van haargroeimiddelen en woekerkredieten weten het. De datingsitebeheerder weet het. De populist en de kwakzalver weten het. Maar een beetje marketeer weet het beter dan zij allemaal samen: wanhoop is makkelijk en lucratief te exploiteren.
Ook in dit tijdsgewricht groeit de lijst van instanties die zich verwarmen aan die vaststelling. In de doe-het-zelfzaak drukken bouwers en verbouwers elkander de ogen uit om de laatste OSB-plaat ten bedrage van een weekloon buiten te dragen. Olie- en gasbaronnen kirren wellustig, nu regeringsleiders hun drempel verslijten voor een kuub gas. Recruiters dansen de polonaise, terwijl bedrijven hen vorstelijk betalen om iemand op sollicitatiegesprek te laten komen. En op de voedselmarkt halen de grote graantraders een extra bonus op de krappe voorraden die ze verpatsen aan regio’s die hongeren door hun afhankelijkheid van Oekraïens graan.
De cashpositie, de ebidta, de brutomarge zijn allemaal nuttig om te weten, maar finaal erg relatief.
Het voordeel van deze treurmars, is dat we ook weer helder zien wat rijkdom echt is. Eenvoudig gesteld, bestaat die uit drie lagen.
Primaire rijkdom omvat de vruchtbare bodems, de aardlagen met ertsen en olie, zoet water, de gezonde bossen en visgronden. Deze hulpbronnen vormen de basis van de welvaartspiramide.
Secundaire rijkdom is wat we maken van primaire rijkdom. Erts wordt staal, vruchtbare akkers zorgen voor eten op tafel, bomen worden timmerhout. Kortweg: de goederen en de diensten die een economie voortbrengt, maar vooral ook de capaciteiten van mensen om dat te laten gebeuren.
Tertiaire rijkdom zijn alle papieren of digitale aanspraken die we op de eerste twee bronnen van rijkdom leggen: geld, derivaten, aandelen, obligaties, cryptocoins enzovoort.
Zo bekeken staan we er goed en slecht voor. Goed, omdat deze generatie de best geschoolde ooit is. Omdat we beschikken over een informatie-infrastructuur die nieuwe kennis razendsnel toegankelijk maakt en internationale samenwerking op een ongekende schaal mogelijk maakt. Omdat we dus nooit eerder beschikten over zoveel capaciteiten om secundaire rijkdom te scheppen.
Slecht, omdat planeet aarde – de primairste aller rijkdommen – in een precaire conditie verkeert. Omdat er een reservoir aan mensen met onderontwikkelde of onderbenutte capaciteiten is. Omdat onze focus op tertiaire rijkdom het kortetermijndenken en dus de kaalslag van onze primaire rijkdom aanwakkert. Of we in de toekomst nog welvarend zijn, hangt nochtans niet zozeer af van de grootte van onze spaarrekeningen of pensioenfondsen, wel van onze capaciteit om op een hernieuwbare wijze rijkdom te genereren en genoeg mensen daarin te laten delen.
Relatief
Voor sommige lezers klinkt het misschien paradoxaal, maar we moeten de aandacht voor de tertiaire rijkdom drastisch terugschroeven. De aandelenkoers, de bedrijfsresultaten van het kwartaal, de sprongen van de cryptomunt van de dag, ze boeien slechts matig.
Er rest genoeg om wel over te berichten, want de aandacht voor onze primaire en secundaire rijkdom mag obsessieve proporties aannemen. Vertel mij dus vooral hoever bedrijven staan in het circulair maken van hun bedrijfsvoering of welke groeikansen een organisatie geeft aan mensen voor wie de poorten naar werk gebarricadeerd zijn.
De cashpositie, de ebidta, de brutomarge enzovoort zijn allemaal nuttig om te weten, maar finaal erg relatief. Of in de woorden die een wijs man mij aan de toog ooit aanreikte: “Wat zijt ge met 100.000 euro als ge niet gezond zijt?”
