‘Cafetariaplannen onder hoogspanning’

Er was geen vuiltje aan de lucht, tot het laatste kwartaal van 2021. Toen schoten de energieprijzen door het dak, met alle gevolgen van dien voor de koopkracht. De energiefactuur ging voor iedereen de hoogte in. Of voor bijna iedereen. Een aantal werknemers, zelfstandigen en bedrijfsleiders wordt gedeeltelijk vergoed in elektriciteit of verwarming. Dat voordeel wordt forfaitair belast. Als de energieprijzen stijgen, betalen de ondernemingen en de werkgevers meer om het voordeel toe te kennen. De begunstigde betaalt altijd hetzelfde bedrag als belasting en krijgt dus plots meer waar voor zijn of haar belastinggeld.

Het kosteloos verstrekken van elektriciteit is lang niet het enige voordeel van alle aard. Andere voordelen zijn bedrijfswagens, gsm’s, pc’s, tablets en internetabonnementen. Het voordeel kan ook betrekking hebben op een kosteloze bewoning en zelfs op een tuinman, een chauffeur of huispersoneel. De rulingcommissie heeft het zelfs over nanny’s gehad. Toch moet het kosteloos verstrekken van elektriciteit de regering-De Croo buitengewoon dwars hebben gezeten. Want zodra de energiecrisis de kop opstak, heeft ze zich met een werkelijk ongebruikelijke snelheid gehaast om de forfaitaire belasting op het kosteloos verstrekken van elektriciteit af te schaffen. De genieters van het voordeel worden sinds 1 januari 2022 belast op hun werkelijke elektriciteitsverbruik, althans voor zover het voordeel niet samen wordt toegekend met het voordeel van gratis woonst. Voor die laatste categorie blijft het voordeel forfaitair belast.

Naar eigen zeggen neemt de regering daarmee een voorschot op de brede fiscale hervorming die wordt voorbereid. Deze regering wil af van de voordelen van alle aard. Geen alternatieve verloningsvormen meer, wel een verloning in euro’s. Cafetariaplannen, het systeem waarin werknemers inspraak hebben in voordelen die ze genieten, zijn de kop van Jut in de nieuwe fiscale hervorming. Alleen is die hervorming er nog bijlange niet. Bovendien is het voordeel van gratis elektriciteit of verwarming lang niet het enige voordeel in die cafetariaplannen. Waarom dan zo plots één voordeel zo hard en eenzijdig aanpakken? Nog een pittige vraag is waarom het voordeel van elektriciteit of verwarming niet wordt afgeschaft als het wordt toegekend samen met gratis woonst. Benieuwd wat de Raad van State daarvan vindt.

Om de kwaliteit van het wetgevend werk, in dit geval een koninklijk besluit, te verifiëren, moet advies worden gevraagd aan de Raad van State. Hier was het even zoeken naar het advies, dat niet op de gebruikelijke wijze werd gepubliceerd. En dat blijkt niet zonder reden te zijn. De Raad van State komt tot de vaststelling dat het selectieve afschaffen van het voordeel van gratis elektriciteit en verwarming een schending van het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel is. De Raad van State ziet niet in hoe het onderscheid in belastingheffing voor het voordeel alle aard samen met bewoning of zonder gratis woonst redelijkerwijze kan worden verantwoord. Maar dat advies werd onder de mat gemoffeld. “De waarheid kwetst” is geen juridisch adagium, maar is hier wellicht wel op zijn plaats.

Het staat in de sterren geschreven dat de rechtsgeldigheid van het koninklijk besluit zal worden aangevochten op basis van de strijdigheid met de grondwet. De regering had nochtans beter kunnen weten. Onder de regering-Michel heeft de fiscus zijn tanden al stukgebeten op het discriminerende karakter van het voordeel van alle aard voor het recht op bewoning. Dat heeft geleid tot een aanpassing van het koninklijk besluit. L’histoire se répète.

Een andere conclusie is dat cafetariaplannen onder hoogspanning staan. De werknemers die ervan genieten en werkgevers die ze aanbieden, kunnen het maar beter geweten hebben.