Het capaciteitstarief zal zeker een derde van de gezinnen opzadelen met een elektriciteitsfactuur die op jaarbasis tussen de 20 en de 100 euro hoger ligt. Dat berekende de Universiteit Gent op vraag van Vlaams minister van Energie Zuhal Demir. Zij reageert bezorgd en vraagt het Vlaams Parlement om de studie “ernstig te nemen”.
De Vreg kondigde in 2020 de invoering aan van het capaciteitstarief voor stroom. De distributienettarieven worden dan niet meer volledig berekend op basis van de afgenomen hoeveelheid elektriciteit, maar wel op basis van het piekverbruik, waardoor het interessanter wordt om stroomverbruik te spreiden. Het nieuwe tarief zou in januari 2022 ingaan, maar is al uitgesteld tot 1 juli op vraag van netbeheerder Fluvius en Vlaams minister van Energie Zuhal Demir.
Op vraag van Demir berekende de Gentse Universiteit welke gevolgen het nieuwe capaciteitstarief zou hebben op de huishoudens. Hoewel de resultaten erg afhankelijk zijn van een hele resem factoren, blijkt uit die studie dat een pak huishoudens hun factuur op jaarbasis met een bedrag tussen de 20 en de 100 euro zouden zien stijgen.
Zeker de kleine verbruikers zijn de dupe van het capaciteitstarief. Het gaat in eerste instantie om huishoudens die minder dan 900 kWh aan stroom per jaar verbruiken. Onder meer tweede verblijvers vallen meestal in die categorie, maar ook ongeveer 150.000 huishoudens met zonnepanelen en de gemeenschappelijke ruimtes in appartementen, waarvan de rekening bij de individuele bewoners terechtkomt. Afhankelijk van het soort meter – klassiek of digitaal – zien ze hun factuur op jaarbasis met 50 tot 100 euro stijgen.
Daarnaast verliezen ook de iets minder kleine afnemers, met een jaarverbruik tussen de 900 à 2.350 kWh per jaar, aan het capaciteitstarief. Het gaat om 447.000 afnemers van wie 93.000 met zonnepanelen, voor wie de factuur met 20 tot 50 euro toeneemt als ze een klassieke meter hebben. Voor de aansluitingen met een digitale meter, blijft de factuur in het beste geval gelijk. De zeer kleine en de kleine verbruikers zijn samen goed voor ruim 27 procent van alle huishoudens, voor wie het capaciteitstarief dus in elke situatie een stijging van de factuur inhoudt.
Het gros van de huishoudens – bijna 60 procent – heeft een iets hoger gemiddeld verbruik, tussen de 2.350 en 5.500 kWh. In die groep van in totaal ruim 1,6 miljoen huishoudens zitten zowel winnaars als verliezers, blijkt uit de studie, al kunnen de grotere verbruikers het capaciteitstarief wel makkelijker compenseren omdat de kost per verbruikte eenheid aan elektriciteit daalt. In het geval van een digitale meter hangt veel af van de gemiddelde maandpiek ten opzichte van het jaarverbruik, en loont het dus om het energieverbruik bewust te spreiden. In Vlaanderen zijn op dit moment ruim een miljoen digitale meters geplaatst, op een totaal van 2,8 miljoen huishoudens.
Volgens de studie zijn het vooral de grote afnemers die winnen aan het capaciteitstarief. Het gaat om 160.000 huishoudens met een verbruik van meer dan 5.500 kWh die gemiddeld ruim 100 euro zullen besparen op de jaarfactuur, zowel bij een klassieke als bij een digitale meter. In die zin zou het capaciteitstarief ook grootverbruikers als elektrische wagens, warmtepompen en elektrische verwarming goedkoper kunnen maken, al is ook daar de voorwaarde dat het verbruik gespreid wordt.
Voor afnemers op exclusief nachttarief, goed voor 5,6 procent van de huishoudens, zou de factuur licht dalen, al geldt dat mogelijk niet voor mensen met accumulatieverwarming, die hoge pieken in het verbruik veroorzaakt.
Voor huishoudens met zonnepanelen en een terugdraaiende teller hangt alles af van de grootte van de installatie. Voor kleinere installaties onder de 4 kVA zal de jaarfactuur stijgen, voor grotere installaties vanaf 6 kVA houdt het capaciteitstarief een daling in. Volgens de UGent blijven zonnepanelen hoe dan ook een interessante investering, ook na de invoering van het capaciteitstarief, omdat zonnepanelen makkelijker toelaten om het verbruik te spreiden en de maandpiek beperkt te houden.
Vlaams minister van Energie Zuhal Demir reageert bezorgd en lijkt aan te sturen op nieuw uitstel. “Tijdens een energiecrisis een tariefsysteem herzien, zoals de VREG wil, is niet evident. (…) Met de huidige energieprijzen en de moeilijke situatie waarin gezinnen zich bevinden, kunnen we niet omzichtig genoeg omgaan. Deze studie toont aan dat mijn bezorgdheden niet onterecht zijn.”
Het is evenwel het Vlaams Parlement dat toezicht houdt op de Vlaamse energieregulator Vreg, dat het capiciteitstarief invoert. Demir roept de leden van de commissie Energie in het Vlaams Parlement op “om de gevolgen van de beslissingen van de VREG op de gezinnen nauwlettend te bestuderen en in overleg te treden met de Vreg over het capaciteitstarief”. “Daarbij zijn wat mij betreft geen taboes”, klinkt het.
